جریان «خون‌های نادر» در رگ‌های زندگی

خبرگزاری مهر- گروه استان ها: اواخر تیرماه ۹۲ بود که بانویی ۴۷ ساله اهل یکی از روستاهای شهرستان بویین‌زهرا در استان قزوین با علائم کم‌خونی به بیمارستان‌های رازی و بوعلی سینای قزوین مراجعه کرد؛ اما بدن وی به خون‌های تزریقی پاسخ نداد و به دنبال آن بود که نمونه خون این بیمار برای پیگیری و یافتن خون سازگار با خون وی به آزمایشگاه اداره کل انتقال خون قزوین ارجاع داده شد.

آنجا بود که کارشناسان این اداره کل به وجود یک گروه خونی نادر در بدن این بانوی ۴۷ ساله پی بردند و با بررسی آن در ستاد مرکزی سازمان انتقال خون کشور این موضوع تأیید و گروه خونی نادر RH NUII در ایران و قزوین کشف شد.

چنانچه کسی با گروه خونی مشابه برای اهدا و انتقال خون به بدن بیمار یافت نمی‌شد، چه‌بسا این بانوی بویین‌زهرایی جان خود را از دست می‌داد و از همین رو آزمایش‌های لازم برای یافتن این گروه خونی در میان اعضای خانواده وی انجام و مشخص شد که یکی از برادران وی نیز همین گروه خونی را دارد.

به‌این‌ترتیب خون برادر، این بانو را از مرگ حتمی نجات داد؛ اما چنانچه برادر وی نیز از این گروه خونی برخوردار نبود، تکلیف زندگی بانوی بویین‌زهرایی چه می‌شد؟

به‌واسطه اهمیتی که گروه‌های خونی نادر در جهان و به‌تبع آن ایران دارد، ۲۱ دی‌ماه روز ملی «گروه‌های خونی» نادر نام‌گرفته و نیاز است ضمن گرامیداشت آن، برای اطلاع‌رسانی در خصوص گروه‌های خونی نادر و خدمات سازمان انتقال خون به دارندگان این گروه‌های خونی اقدام شود.

*شناسایی خون‌های نادر اتفاقی است/ تنوع ژنتیکی؛ علت بروز گروه‌های خونی نادر

وحید بغدادی، کارشناس ارشد خون‌شناسی بانک خون اداره کل انتقال خون قزوین با اشاره به تقسیم گروه‌های خونی به دو نوع؛ نادر و شایع در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: گروه‌هایی مانند «آ»، «ب»، «آ. ب» و «اُ» گروه‌های شایع و اصلی هستند و علاوه بر آن ۳۳۸ نوع گروه خونی فرعی نیز وجود دارد که گروه‌های خونی نادر جزو این دسته هستند.

بغدادی گروه خونی RH NUII را یکی از گروه‌های نادر عنوان می‌کند و می‌افزاید: از هر ۶ میلیون نفر در دنیا یک نفر دارای این گروه خونی است و در سراسر دنیا ۲۲ نفر این گروه خونی را دارند که تعداد دارندگان آن در ایران دو نفر است و هر دو در استان قزوین و شهرستان بویین‌زهرا زندگی می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: این خواهر و برادر پس از شناسایی گروه خونی نادر آنان به ستاد مرکزی انتقال خون در تهران ارجاع داده شدند تا فرآیند خون‌گیری و ذخیره خون آنان در بانک خون سازمان انتقال خون ایران انجام شود و در صورت نیاز بتوانند از خون ذخیره‌شده خود استفاده کنند.

کارشناس ارشد خون‌شناسی بانک خون اداره کل انتقال خون قزوین گروه‌های خونی نادر را ناشی از تنوع ژنتیکی عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: با ذخیره‌سازی خون دارندگان این گروه‌های خونی می‌توان علاوه بر تزریق خون به خود آنان در مواقع لزوم، به دیگر نیازمندان گروه‌های خونی مشابه نیز خون تزریق کرد.

بغدادی با اشاره به اینکه خون‌های نادر پس از منجمد شدن، تا ۱۰ سال قابل نگهداری و تزریق به بدن افراد نیازمند خون است، تصریح می‌کند: ذخیره‌سازی گروه خونی نادر بسیار هزینه‌بر است؛ به‌طوری‌که ذخیره کردن هر کیسه از آن ۵ میلیون تومان هزینه در بر دارد و تمام این هزینه را سازمان انتقال خون متقبل می‌شود.

وی بیان می‌کند: در قاره آسیا تنها سه کشور شامل ایران، چین و ژاپن از دانش و توان شناسایی و ذخیره‌سازی این گروه‌های خونی بهره‌مند هستند؛ ضمن اینکه با توجه به عضویت جمهوری اسلامی ایران در انجمن بین‌المللی خون‌های نادر چنانچه ایران یا یکی از کشورهای هم‌جوار به یکی از گروه‌های خونی نادر نیازداشته باشد، می‌توان آن را مبادله کرد.

کارشناس ارشد خون‌شناسی بانک خون اداره کل انتقال خون قزوین در خصوص نحوه شناسایی گروه‌های خونی نادر خاطرنشان می‌کند: دارندگان این گروه‌های خونی به‌طورمعمول در صورت وقوع حادثه و درنتیجه تزریق خون، پیوند عضو، سقط‌های مکرر جنین و آزمایش‌های متعدد شناسایی می‌شوند؛ ضمن اینکه خون برخی اهداکنندگان نیز به‌صورت تصادفی ازنظر شیوع آنتی‌ژن‌ها موردبررسی قرار می‌گیرد.

بغدادی ادامه می‌دهد: از هر چهار نفر یک نفر در طول زندگی خود به تزریق خون نیاز پیدا می‌کند و از همین رو اهدای خون امری ضروری است که باید تمام افراد در صورت داشتن شرایط لازم، نسبت به انجام آن اقدام کنند       .

*خدمات انتقال خون به دارندگان گروه‌های خونی نادر

محمدحسین برادران، مدیرکل انتقال خون قزوین نیز با اشاره به خدمات‌رسانی سازمان انتقال خون به دارندگان گروه‌های خونی نادر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: با تشکیل بانک ملی خون‌های نادر در سازمان انتقال خون از سال ۸۹ امکان حل مشکلات احتمالی دارندگان گروه‌های خونی نادر فراهم‌شده است.

برادران بابیان اینکه گروه‌های خونی نادر فقط امکان دریافت خون از گروه‌های مشابه خود رادارند، می‌افزاید: اطلاعات افراد دارای گروه خونی نادر نظیر خواهر و برادر بویین‌زهرایی و دارای گروه خونی RH NUII در بانک ملی خون‌های نادر کشور به ثبت می‌رسد و خون آنان ذخیره‌سازی می‌شود تا هر زمان که خود این افراد یا دیگر دارندگان این گروه‌های خونی به آن نیاز پیدا کردند، قادر به دریافت آن باشند.

وی اضافه می‌کند: این افراد همیشه پلاک دریافتی از سازمان انتقال خون را با خود به همراه دارند و با داشتن آن، در صورت وقوع هر نوع حادثه و نیاز، با ارائه آن و دستیابی به اطلاعات آنان، تأمین به‌هنگام خون آنان مقدور است.

مدیرکل انتقال خون قزوین با اشاره به ثبت اطلاعات حدود ۷۰۰ اهداکننده خون نادر در بانك ملي خون‌هاي نادر بیان می‌کند: در سطح بین‌المللی نیز اطلاعات مربوط به ۴ هزار اهداکننده از ۲۶ کشور دنیا در بانك اطلاعاتي كارگروه بين‌المللي خون‌هاي نادر ثبت‌شده است.

برادران در خصوص نحوه خون‌رسانی به افراد دارای گروه‌های خونی نادر تصریح می‌کند: این افراد چنانچه از قبل گروه خونی آنان شناسایی‌شده باشد، می‌توانند از ذخیره خون خود در بانک انجماد خون سازمان انتقال خون در تهران استفاده کنند و در غیر این صورت، اگر بیمارستان به هنگام درمان بیمار، گروه خونی نادر وی را تشخیص دهد و خون مشابه بیمار در بانك خون بیمارستان موجود نباشد، خون موردنیاز وی ازطریق ارتباط‌گیری با بانك خون انجماد سازمان انتقال خون مورد نیاز شان تأمین می‌شود که در این زمینه دسترسی به بانك انجماد خون به‌صورت ۲۴ ساعته امكان‌پذیر است.

وی با تأکید بر ضرورت آگاهی افراد از گروه خونی خود اضافه می‌کند: باید افراد از گروه خونی خودآگاهی داشته باشند تا در مواقع لزوم امکان تأمین سریع خون آنان مهیا باشد و برای این کار کافی است به آزمایشگاه‌ها مراجعه کنند.

این مسئول با اشاره به لزوم ترویج فرهنگ اهدای خون برای دارندگان تمام گروه‌های خونی بیان می‌کند: لازم است این عمل خیرخواهانه به‌صورت مستمر صورت گیرد و مربوط به ایام خاصی نباشد.

بر پایه این گزارش، در سال ۹۰ هنگام عمل جراحی کودک ۱۸ ماهه به نام «اسرا» که گروه خونی نادر بمبئی برای وی تشخیص داده شد و با تأمین خون نادر و ارسال آن به تبریز، عمل وی با موفقیت به انجام رسید، به‌واسطه اهمیت و ارزش خون‌های نادر بیش‌ازپیش در کشور نمود یافت و بیست و یکم دی‌ماه بر همین اساس روز ملی خون‌های نادر نام گرفت.

اینک که ارزش و اهمیت این گروه‌های خونی برجسته‌تر شده و سازمان انتقال خون برای دارندگان آن خدمات ویژه‌ای را با هزینه دولتی در نظر گرفته خوب است چنان که مدیرکل انتقال خون قزوین گفت؛ افراد با مراجعه به آزمایشگاه‌ها و انجام یک آزمایش ساده و مختصر از گروه خونی خودآگاهی یابند تا چنانچه اشخاصی دارای گروه خونی نادر بودند، با ذخیره‌سازی، نگهداری و اهدای آن بتوانند جان خود و دیگران را نجات دهند.

به‌راستی اهدای خون، اهدای زندگی است و اکنون‌که خون‌های نادر در رگ‌های جامعه جریان دارد، خوب است با ذخیره‌سازی، نگهداری و اهدای آن، به نیازمندان دارای گروه‌های خونی مشابه زندگی بخشیده شود.

خبرنگار: میترا بهرامی