رشد ۴ برابری سهم تولید علم کشورهای اسلامی در دنیا

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، دکتر محمد جواد دهقانی در حاشیه اولین اجلاس علم و فناوری سازمان همکاری های اسلامی که طی روزهای ۱۷ تا ۲۰ شهریور ۹۶ در شهر آستانه پایتخت قزاقستان برگزار می شود، گزارش مقایسه ای از کمیت تولید علم در سطح دنیا و کشورهای اسلامی ارائه کرد.

وی اظهار داشت: از آنجا که یکی از اهداف پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نشر و ترسیم نقشه علمی حوزه های مختلف علم در کشورهای جهان اسلام (OIC) و نیز ارزش گذاری کمی و کیفی مؤلفه های مختلف تولید علم در سطح کشور و کشورهای اسلامی است لزوم توسعه روابط این پایگاه با کشورهای اسلامی اجتناب ناپذیر است.

دهقانی افزود: در این گزارش روند رشد ۱۶ ساله (۲۰۰۰-۲۰۱۶) تولیدات علمی در دنیا بر اساس اطلاعات موجود در پایگاه بین المللی (Thomson Reuters) Clarivate Analytics مورد بررسی قرار گرفته و میزان افزایش تولیدات علمی کشورهای اسلامی و افزایش سهم این کشورها در دنیا به تصویر کشیده شده است.

وی گفت: نتایج بررسی نشان می دهد که میزان رشد کشورهای اسلامی در شانزده سال اخیر در مقایسه با دنیا بسیار قابل توجه است.  میزان رشد تولید علم دنیا در این شانزده سال برابر با ۷۷ درصد بوده در حالی که این میزان برای کشورهای اسلامی برابر با ۶۶۶ درصد بوده است و این به معنای آن است که میزان رشد علم در کشورهای اسلامی بیش از هشت برابر دنیاست.

رئیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: همچنین سهم تولید علم کشورهای اسلامی در سال ۲۰۰۰ برابر ۱.۸ بود که در سال ۲۰۱۶ به ۷.۹ رسیده و در حقیقت سهم کشورهای اسلامی در طول این مدت به بیش از ۴ برابر افزایش یافته است.

وی گفت: علاوه بر پرداختن به روند رشد علم، در این گزارش جایگاه کشورهای اسلامی در تولیدات علمی شش حوزه موضوعی مختلف (علوم کشاورزی، فنی و مهندسی، علوم پزشکی و سلامت، علوم انسانی، علوم طبیعی و علوم اجتماعی) نیز بررسی شده است. در حوزه علوم کشاورزی میزان رشد دنیا برابر با ۷۲ درصد بوده در حالیکه این میزان در کشورهای اسلامی ۴۵۰ درصد بوده است.

دهقانی یادآور شد: در حوزه مهندسی و فنی میزان رشد دنیا برابر با ۲۲۲ درصد و برای کشورهای اسلامی معادل ۱۰۵۳ درصد بوده است. در حوزه موضوعی علوم انسانی رشد علم دنیا منفی  و معادل ۶- ( منفی شش درصد) بوده در حالی که  در کشورهای اسلامی این میزان برابر با ۱۰۸۸ درصد بوده است.

وی گفت: در حوزه علوم پزشکی و سلامت میزان رشد تولیدات علم در دنیا برابر با ۷۱ درصد و برای کشورهای اسلامی ۵۴۳ درصد، در حوزه علوم طبیعی میزان رشد علم در دنیا ۷۳ درصد و در کشورهای اسلامی ۵۸۰ درصد و در نهایت در حوزه علوم اجتماعی میزان رشد علم دنیا برابر با ۷۴ درصد و در کشورهای اسلامی ۹۷۶ درصد بوده است.

رئیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص های رشد و توسعه علمی هر کشور بوده و رشد کمیت تولید علم از شروط لازم برای توسعه علمی است، اما شرط کافی نیست. در توسعه علمی توجه و تأکید به سایر شاخص ها از جمله کیفیت تولیدات علمی و استنادات، مشارکت و دیپلماسی علمی، اثرگذاری فناورانه علم، اثرگذاری نوآورانه علم و اثرگذاری اقتصادی علم از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین، تکیه صرف به کمیت تولید علم باعث توسعه علمی نخواهد شد.