از زمان و مکان تولد و کودکی وی اطلاع چندانی در اختیار نیست .
ابن شداد از اوان جوانی به کارهای دیوانی و دولتی وارد شد . نخستین مقام دولتی او نظارت بر کار گردآوری مالیات در شهر حران بود که سلطان صلاح الدین ایوب در 640 قمری به وی سپرد .
پس از آن ابن شداد به دستگاه ملک ناصر ایوبی فروانروای دمشق نزدیک شد . ملک ناصر در 657 قمری وی را به سفارت نزد مغولان به شهر میافارقین فرستاد اما از این کار نتیجه ای به دست نیامد .
ملک ناصر از ابن شداد خواست که خانواده وی را سرپرستی کرده از دمشق به حلب ببرد تا از حمله مغولان در امان بمانند، اما خبر حمله مغولان به شمال بین النهرین و کشتارو غارت آنان به حلب رسید .
هنگامی که مغولان به حلب نزدیک شدند مردم و نیز ابن شداد از شهر گریختند . ابن شداد سپس به مصر رفت و به دستگاه ملک ظاهر بیبرس و ملک منصور قلاوون وارد شد . در دربار این دو امیر به جاه و مقامی رسید و ثروت بسیاری بدست آورد .
در همین دوران است که برخی منابع از او بانام المولی الصاحب المشیر الرئیس یاد کرده اند .
گفته اند ابن شداد به کمک دستیاران بسیاری که در خدمتش بودند در تسریع اجابت درخواستهای مردم اقدام می کرد . ابن شداد در 676 قمری همراه ملک ظاهر به دمشق رفت . ملک ظاهر در همین سال در دمشق درگذشت .
فرزند وی ملک سعید، ابن شداد را به خود نزدیک کرد . فرزندان وی نیز ابن شداد را بزرگ می داشتند و از دانش و تجربه او بسیار بهره مند می شدند .
آثار ابن شداد از نظر اجتماعی، اقتصادی و رویدادهای نظامی با ارزش است . آشنایی او با ادبیات عرب موجب شد که صنایع ادبی و بدیعی در نوشته های او خودنمایی کنند .
الاعلاق الخطیره فی ذکر امراء الشام و الجزیرة، جنی الجنتین فی اخبار الدولتین، القرعه الشدادیة الحمیریة و سیرة الملک الظاهر بیبرس از جمله آثار ابن شداد هستند که در سال 684 قمری درگذشت .