به گزارش خبرنگار مهر در رشت، تغییر کاربری اراضی مستعد و مرغوب یکی از مخرب ترین پدیده ها در بخش کشاورزی است که باید مسئولان به این مهم توجهی ویژه داشته باشند.
در سالیان اخیر بحث جدال و رقابت صنعت و توسعه شهری با بخش کشاورزی بصورت یکی از حساس ترین و مهمترین چالشهای برنامه ریزی کشاورزی و بعنوان یک بحران ملی در سطح کشور مطرح است و این مسئله پیرامون کلانشهرها و نیز در شمال کشور نمود بارزتری دارد.
جاذبه های خاص گیلان، باعث افزایش مهاجرت روستائیان ودر نتیجه تبدیل کاربری اراضی کشاورزی شده است، این پدیده به لحاظ اثرات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن در خور توجه است.
تغییر کاربری اراضی کشاورزی خلاف و فاقد وجاهت قانونی است
یک کارشناس مسائل کشاورزی با اعلام اینکه هر گونه تغییر کاربری اراضی کشاورزی خلاف و فاقد وجاهت قانونی است، گفت: تغییر کابری اراضی کشاورزی یک چالش بزرگ است و باید قاطعانه با متخلفان برخورد شود.
محمد محمدی همچنین کاهش سطح زیر کشت و به دنبال آن کاهش محصول، مهاجرت کشاورزان و تولید کنندگان روستایی به شهرها و ایجاد آلودگی زیست محیطی را از پیامدهای تغییر کاربری عنوان کرد.
این کارشناس مسائل کشاورزی گفت: نرخ سریع رشد جمعیت امروزه سبب شده تا پوشش های طبیعی سطح زمین به خصوص جنگلها ازسوی بشر تخریب و برای تولید محصولات کشاورزی زیر کشت برده شوند.
وی خاطر نشان کرد: متصاعد شدن مقادیر قابل توجه کربن و گازهای گلخانه ای از آثار نامطلوب معضل تغییر کاربری های طبیعی اراضی است.
تغییر کاربری اراضی سالیانه بخش عمده ای از اراضی را از چرخه تولید خارج می کند
تغییر بی رویه کاربری اراضی کشاورزی یکی از چالشهای جدی وزارت جهاد کشاورزی است بطوریکه تغییرکاربری اراضی سالیانه بخش عمده ای از اراضی را از چرخه تولید خارج می کند.
یک کشاورز گیلانی نیزدر این رابطه ضمن اشاره به روند رو به رشد تفکیک و تغییرکاربری اراضی کشاورزی بر لزوم ارائه برنامه جامع و اصولی، بررسی پیامدها و شناخت راهکارها برای کنترل این معضل تاکید کرد.
کار" تهران " خواب " گیلان " هشدار به " مسئولان "
با توجه به کوتاه شدن مسافت راه تهران به رشت و بالعکس با بهره برداری آزاد راه رشت - قزوین و همچنین ساخت راه آهن و توسعه فرودگاه تغییر کاربری اراضی مستعد کشاورزی در استان گیلان یک تهدید جدی است.
استان گیلان بدلیل مجاورت با دریای مازندران، بهره گیری از باران فراوان، رطوبت کافی، رودخانه های فراوان و خاکهای آبرفتی یکی از قطبهای کشاورزی و حاصلخیز کشور بوده و در تولید محصولات کشاورزی و تأمین نیازهای غذایی نقش اساسی دارد. در این استان 47 درصد جمعیت شاغل استان در بخش کشاورزی است که 22 درصد بالاتر از میانگین کشور است.
از کل مساحت استان حدود 30 درصد را اراضی کشاورزی، 3.18 درصد را مرتع و 40 درصد را جنگل تشکیل می دهد، این استان یکی از قطبهای مهم کشاورزی کشور است واز محصولات عمده زراعی استان می توان به برنج با سطح زیر کشت 8.76 درصد، حبوبات با سطح 8.6 درصد، گندم و جو با سطح 6.8 درصد، نباتات علوفه ای با سطحی حدود پنج درصد، سبزی و صیفی با سطح 8.4 درصد و دانه های روغنی سطحی حدود1.1 درصد نام برد.
در حال حاضر310 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان (معادل 6.75 درصد) با تولیدی افزون بر5.1 میلیون تن (معادل 65 درصد کل میزان تولید محصولات کشاورزی) هر ساله زیر کشت محصولات مختلف زراعی قرار می گیرد.
از محصولات عمده باغی استان می توان به چای با سطح زیر کشت 29 هزار و 600 هکتار، زیتون با سطح شش هزار و 676 هکتار، کیوی با سطح سه هزار و 287 هکتار، توت نوغان با سطح 10 هزار و 984 هکتار و مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیموترش و شیرین، نارنج و...) با سطح 105 هزار و 594 هکتار نام برد.
در این میان برنج با زیر کشت 238 هزار و 40 هکتار و میزان تولید1.1 میلیون تن (برابر 8.72 درصد کل تولید محصولات زراعی) رتبه اول را در استان از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید به خود اختصاص داده است و همچنین از کل اراضی کشاورزی استان 5.63 درصد آبی و 36.5 درصد دیم است، این استان در سطح کشور با داشتن رتبه دوم از نظر میزان تولید حائز جایگاه ویژه ای است.
برخی کارشناسان بر این عقیده اند که برای کنترل روند تفکیک و تغییر کاربری اراضی باید از بخش کشاورزی حمایت بهینه ای صورت گیرد، گرانی نهاده های کشاورزی، کمبود آب زراعی، نبود جاده دسترسی و پائین بودن قیمت و عدم تضمین خرید محصولات از جمله مشکلات بخش کشاورزی استان است.
مدیراموراراضی جهاد کشاورزی گیلان در این ارتباط با بیان اینکه شروع تغییرکاربری های اراضی از سال 69 در گیلان آغاز شده است، گفت: یکی از مشکلاتی که موجب تغییرکاربری های غیرقانونی در استان می شود، در حوزه طرح هادی روستاهاست چرا که تشخیص تغییرکاربری در حوزه طرح هادی روستاها برعهده دهیاری ها بوده و مدیریت امور اراضی نمی تواند دراین زمینه دخالت کند.
علی اکبر برجسته در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: براساس اصلاحیه پنج ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی٬ اراضی داخل محدوده قانونی روستاهای دارای طرح هادی مصوب٬ مشمول ضوابط طرح هادی بوده و از تمام ضوابط مقرر دراین قانون مستثنی هستند.
وی اظهارداشت: براساس اصلاحیه این قانون٬ حفاظت اراضی زمین زراعی در داخل طرح هادی٬ با دهیار روستاست اما متاسفانه به دلیل سوء عملکرد برخی دهیاری ها تا کنون دراین بخش مشکلات و ضررهای زیادی را در تغییرکاربری های غیرقانونی شاهد بوده ایم و به دلیل اینکه قانونگذار تشخیص تغییر کاربری اراضی رادر داخل طرح هادی روستاها به دهیاری ها واگذار کرده، مرجع قضایی هیچگونه اجازه دخالت را به این سازمان نمی دهد.
برخی افراد غیربومی باهدف سوداگری اراضی کشاورزی روستاها را خریداری می کنند
مدیر اموراراضی جهاد کشاورزی استان گفت: متاسفانه به دلیل ارزان بودن قیمت زمین دراستان گیلان٬ برخی افراد غیربومی به منظور سوداگری و سودجویی زمینهای کشاورزی روستاها را خریداری می کنند، بدین جهت باید مسئولان محلی روستا اعم از دهیاران و شوراهای اسلامی روستا و همچنین بنیاد مسکن در این زمینه به وظایف خود هوشیارانه و متعهدانه عمل کنند.
وی عنوان کرد: براساس ابلاغ دولت آن دسته از مالکینی که به هردلیلی زمینهای کشاورزی خود را بایر رها کرده اند، موظفند طی مدت سه تا پنج سال زمینهای خود را زیرکشت ببرند، ودرصورت عدم این کار، دولت نسبت به تملک آن زمینها و واگذاری آن به افراد متقاضی کار کشاورزی٬ اقدام خواهد کرد.
برجسته درادامه برای حفظ و صیانت از اموراراضی روستاها از مسئولان محلی اعم از فرمانداران٬ مسئولان سیاسی منطقه٬ شوراهای اسلامی٬ دهیاران و بخشداران خواستارهمکاری بیشتر شد.
وی با اشاره به تاریخ تصویب قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی در سال 74 گفت: این قانون در 31 خرداد ماه سال 1374 و اصلاحیه آن نیز در یکم آبان ماه سال 1385 در مجلس شورای اسلامی مصوب شد، این قانون دارای هشت تبصره و آئین نامه و اجرای دستورالعمل است که در صورت عمل صحیح به آن، هیچگونه تغییر کاربری غیرقانونی را در جامعه شاهد نخواهیم بود.
مدیراموراراضی جهاد کشاورزی گیلان گفت: به موجب قانون٬ هرگونه دادن مجوز تغییرکاربری اراضی در استانها برعهده دبیرخانه کمیسیون جهاد کشاورزی است، این کمیسیون با ریاست جهاد کشاورزی تشکیل جلسه داده و اعضای آن متشکل از مدیرجهاد کشاورزی اعضای آن متشکل از مدیرجهاد کشاورزی٬ مدیر اموراراضی٬ رئیس سازمان مسکن و شهرسازی٬ مدیرکل محیط زیست و یک نفر به عنوان نماینده استاندار است.
وی ادامه داد: همچنین نماینده دستگاه اجرایی ذیربط که دارای طرح بوده و به عنوان متقاضی دریافت زمین محسوب می شود، می تواند بدون حق رای در جلسه کمیسیون شرکت کند، بنابراین هرگونه تغییرکاربری اراضی بدون نظر این کمیسیون ممنوع است.
برجسته با اشاره به آمار تغییر کاربریهای اراضی که طی سالهای 86 تا 89 در دبیرخانه کمیسیون جهاد کشاورزی گیلان مطرح شده است، تصریح کرد: طی سالهای 86 تا 89 تعداد 81 مورد تقاضای تغییرکاربری اراضی در این کمیسیون مطرح شده که از این تعداد با 51 مورد تغییر کاربری اراضی به مساحت 29 هزارو 224 مترمربع موافقت شده و کمیسیون با تغییرکاربری 26 مورد دیگر اراضی مخالفت کرده است.
وی افزود: دبیرخانه کمیسیون جهاد کشاورزی در زمینه مصوبات تبصره چهار ماده یک اصلاحیه قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی که مربوط به طرحهای کشاورزی است، 93 مورد تقاضا داشته که از این تعداد با تغییر کاربری اراضی 71 مورد به مساحت 486 هزار و 96 مترمربع موافقت شده است و همچنین کمیسیون مربوطه به 974 مورد اراضی غیرزراعی و غیرباغی مجوز ارائه کرده که مساحت این تعداد اراضی 130 هزارو 585 مترمربع بوده است.
مدیراموراراضی جهاد کشاورزی گیلان در زمینه آمارشکایات مدیریت اموراراضی مربوط به موارد تغییرکاربری های غیرمجاز طی سالهای 86 تا 89 گفت: در سال 86 تعداد 180 مورد شکایت مربوط به تغییر کاربریهای غیرقانونی به مراجع قضایی صورت گرفت که مجموع مساحت اراضی زمینهای مربوطه 72 هزار مترمربع بود، همچنین در سال 87 ٬ 183 مورد پرونده شکایت مربوط به تغییرکاربری های غیرقانونی با مساحت 683 هزارو 564 مترمربع به مراجع قضایی داشتیم، این آمار برای سال 88 ٬ 170 مورد شکایت با مساحت 984 هزارو 675 مترمربع و برای سه ماهه نخست سال جاری 49 مورد شکایت تغییر غیرقانونی کاربری اراضی با مساحت 328 هزارو 433 مترمربع بوده است.
وی در خصوص وضعیت پرونده های شکایتی که ازسوی مدیریت اموراراضی گیلان برای رسیدگی به مراجع قضایی ارجاع داده شده است، تصریح کرد: تعدادی از پرونده ها محکوم شده و رای نهایی دادگاه نسبت به آنها اعمال شده است و تعدادی از پرونده ها نیز در دست بررسی است.
تغییر کاربری اراضی با هدف افزایش و توسعه شهرکهای صنعتی جدید
برجسته خاطر نشان کرد: یکی ازتقاضاهای مهم تغییرکاربری اراضی که دردبیرخانه کمیسیون جهاد کشاورزی مطرح می شود، مربوط به تغییر کاربری اراضی به منظور افزایش و توسعه شهرکهای صنعتی جدید است.
وی همچنین اعمال نگاه منطقی در توسعه همه جانبه اقتصاد منطقه را، موجب توسعه پایدار در ابعاد مختلف اعم از کشاورزی٬ صنعت و مسکن دانست و گفت: توجه به این نگاه موجب صیانت از اراضی و نیز تامین امنیت غذایی کشور خواهد شد.
مدیراموراراضی جهاد کشاورزی گیلان در زمینه وظایف سازمان اموراراضی کشور گفت: حفاظت و صیانت از اراضی کشاورزی در مقابل اقدامات تخریبی و تغییرکاربری، واگذاری اراضی برای توسعه انواع فعالیتهای اقتصادی مرتبط با بخش کشاورزی و غیرکشاورزی٬ تعیین تکلیف و انجام امور باقیمانده مانند اصلاحات ارضی کشت موقت و ... ٬ نظارت مستمر برای تحقق سیاستها و برنامه های زیربخش اموراراضی درگستره وظایف سازمانی و همچنین انجام اقدامات لازم درجهت حفظ حقوق دولت در اراضی منطقه از جمله وظایف این سازمان است.
وی ادامه داد: همچنین تهیه و تدوین مقدمات لازم برای تثبیت مالکیتهای شرعی و قانونی با رعایت حقوق متقابل مردم و دولت٬ جمع آوری اطلاعات مربوط به اراضی کشاورزی و تهیه شناسنامه برای این قبیل از اراضی و نیز ایجاد اشتغال موقت کشاورزان و فارغ التحصیلان و کارآفرینان بخش کشاورزی از دیگر وظایف سازمان امور اراضی کشورمحسوب می شود.
برجسته همچنین عملکرد یگان حفاظت منابع طبیعی استان و تعامل آنها را با شوراها و مسئولان محلی در زمینه حفظ و حراست از اراضی دولتی بسیارخوب توصیف کرد.
وی از راه اندازی کامل آرشیو الکترونیکی اسناد مدیریت اموراراضی گیلان در آینده نزدیک خبرداد و افزود: با راه اندازی کامل این آرشیو، پرونده اراضی دولتی مربوط به سالهای 38 تا 40 گیلان که در حال تخریب هستند اسکن و آرشیو می شوند، درحال حاضر کار آرشیو اسناد اراضی مربوط به شهرستان رشت به پایان رسیده و نسبت به آرشیو و تبدیل اسناد 15 شهرستان دیگر استان به اسناد الکترونیکی در حال اقدام است.
***
به هر حال حفاظت و توسعه پایدار منابع اصلی و مولد کشاورزی ایجاب می کند که بررسی پدیده تغییر کاربری به صورت مستمر و تفصیلی ادامه یابد، از آنجائیکه این پدیده پیرامون اکثر شهرهای بزرگ به ویژه در شمال کشور مشاهده می شود و حتی روز به روز افزایش می یابد، پیشنهاد می شود این مسئله از نظر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کاملا ریشه یابی شود تا بتوان راه حلی مناسب برای پیشگیری این معضل بزرگ پیدا کرد.