به گزارش خبرنگار مهر، در تاریخ 31 مارس 2010 (11 فروردین 1389) کمیته ملی حافظه جهانی کتابهای "التفهیم لاوائل صناعه التنجیم" ابوریحان بیرونی و "خمسه" نظامی را برای ثبت در برنامه حافظه جهانی یونسکو (IAC) به کمیته حافظه جهانی سازمان علمی فرهنگی ملل متحدد (یونسکو) پیشنهاد داد.
"روزلین راسل" رئیس گروه مشورتی برنامه حافظه جهانی یونسکو (IAC) خرداد ماه امسال در سفری به ایران ضمن کسب اطلاعات بیشتر درباره این دو اثر از بررسی آنها در این کمیته خبر داد اما اخیراً (حدود یکماه پیش) این کمیته با مطرح کردن ابهاماتی درباره این آثار خواستار برطرف کردن آنها از طرف ایران شده بود.
ابهامات یونسکو در مورد نسخه "التفهیم" ابوریحان بیرونی
علی خاکپور که تا چندی پیش به عنوان عضو گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی فعالیت می‌کرد و در زمان بررسی این اطلاعات عضو این کمیته بوده است، در این باره به خبرنگار مهر، گفت: کمیته حافظه جهانی یونسکو در مورد کتاب "التفهیم لاوائل صناعه التنجیم" با دو ابهام روبرو شده و حدود یکماه پیش خواستار رفع این ابهامات شد.
وی درباره این دو ابهام گفت: در پرونده‌ای که به یونسکو فرستاده شده بود، دو تاریخ در مورد نسخه ارسالی از "التفهیم" آمده بود؛ یکی تاریخ ثبت نسخه (1316) و دیگری تاریخ تصحیح آن (1318) که این دو از هم تفکیک نشده بود. در واقع شفاف نبودن این تواریخ برای یونسکو ابهام به وجود آورده بود.
این مقام مسئول در کمیته ملی حافظه جهانی درباره نحوه برطرف کردن این ابهام تاکید کرد: دو سال بعد از تهیه این نسخه توسط کتابخانه مجلس، استاد جلال‌الدین همایی اقدام به تصحیح آن کرده است.
خاکپور درباره دیگر ابهام کمیته حافظه جهانی یونسکو نسبت به نسخه ارسالی از "التفهیم" گفت: آنها درباره مالک قبلی نسخه پرسیده بودند و اینکه از کجا و به چه شکل تهیه شده است، برایشان مورد سئوال بود.
وی درباره نحوه برطرف کردن این ابهام هم یادآور شد: استاد همایی در مقدمه "التفهیم" اشاره کرده که این نسخه سال 1316 از فردی به نام "محمد خدابنده" و به قیمت 2000 ریال خریداری شده است. البته ما در دفتر ثبت جایی به این اسم نرسیدیم و احتمالاً استاد همایی با توجه به آشنایی‌اش با یوسف اعتصام‌الملک مدیر آن زمان کتابخانه مجلس به این اطلاع رسیده است. به هر حال ما هم عیناً این مطلب را به اطلاع کمیته حافظه جهانی رساندیم.
عضو سابق گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی درباره قیمت این نسخه هم افزود: ما 4000 نسخه قبل و بعد از این نسخه "التفهیم" را بررسی کردیم و به نکته جالبی رسیدیم و آن اینکه این قیمت بالاترین قیمت در میان همه این نسخه‌ها بوده است!
خاکپور در عین حال پرسش کمیته حافظه جهانی درباره آثار پیشنهادی کشورها را امری طبیعی دانست و گفت: اعضای این کمیته ممکن است علاوه بر پرسیدن اینگونه موارد، به صورت حضوری در کشور مربوطه به تحقیق درباره اینگونه آثار بپردازند.
وی درباره زمان انجام این اطلاعات و ارسال مجدد این پرونده‌ها به کمیته حافظه جهانی یونسکو گفت: این بررسی‌ها سریعاً انجام شد و تقریباً در آخرین مهلت برای اعلام نتیجه بررسی‌ها و در هفته گذشته پرونده مجدداً به یونسکو ارسال شد.
ابهامات یونسکو درباره نسخه "خمسه" نظامی
فریبا فرزام دیگر عضو گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی هم درباره موارد اصلاحی مربوط به نسخه ارسالی از "خمسه" گفت: با توجه به اینکه 5 نسخه خطی از خمسه نظامی در کتابخانه‌های ایران وجود دارد، کمیته حافظه جهانی یونسکو خواستار ارائه اطلاعاتی تکمیلی درباره شرایط نگهداری این آثار شده بود.
وی افزود: این کمیته همچنین درباره تضمین نگهداری این آثار و سالم ماندن آن در آینده و اینکه این کار با چه امکاناتی انجام می‌شود، سوال پرسیده بود که اطلاعات لازم را به آنها دادیم و پرونده را در مهلت پایانی که 15 ژانویه (25 دی) بود، دوباره ارسال کردیم.
نتایج بررسی‌های کمیته برنامه حافظه جهانی یونسکو (IAC) تیرماه سال 1390 اعلام خواهد شد.