به گزارش خبرنگار مهر در مشهد، خراسان رضوی با توجه به پتانسیلهای بیشمار در زمینه های مختلف صنعتی و گردشگری یکی از قطبهای اقتصادی کشور محسوب می شود اما با وجود تمام توانمندی ها درصد قابل توجهی از جوانان بیکار را در خود جای داده است.
ابراهیم امیدوار، یک کارشناس فنی حرفه ای اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی با بیان این که خراسان رضوی در برنامه پنجم و جذب دانش آموزان شاخه فنی باید به رشد 55 درصدی برسد، اما هم اکنون از برنامه توسعه عقب تر است، می گوید: هفته مشاغل بهترین فرصت افزایش اطلاعات دانش آموزان و خانواده ها، در زمینه انتخاب رشته صحیح و ادامه تحصیل است.
جهت اطلاع
همه ساله بیش از هزاران عنوان شغل جدید ایجاد می شود که مستلزم آموزش و کارورزی های نو است، از سوی دیگر بیشتر کشورهای دنیا دچار معضل بیکاری اند که البته کشور ما نیز از آن مستثنی نیست.
هر سال از 4 اردیبهشت ماه، هفته مشاغل در سراسر مدارس کشور با هدف آشنایی دانش آموزان، از حرفه های گوناگون آغاز می شود.
در این هفته، مشاوران، معلمان حرفه و فن، مدیران و کارشناسان مشاوره در ادارات می کوشند با برنامه ریزی های محلی و متمرکز نظیر بازدید از مراکز حرفه ای، سخنرانی صاحبان مشاغل، ایجاد نمایشگاههای متمرکز و مدرسه ای به خصوص مدارس فنی حرفه ای و کاردانش، نمایش فیلم و اسلاید و مصاحبه های شغلی دانش آموزان را با دنیای کار آشنا سازند.
در مشهد نمایشگاه متمرکز استانی ویژه معرفی مشاغل و رشته های تحصیلی در سالن شهید حاتمی راه اندازی شده و نواحی و ادارات، مجموعه ای از بهترین دستاوردهای علمی کار و شغل را با دست سازه های هنری جهت بازدید دانش آموزان و خانواده ها ارایه داده اند.
از سوی دیگر خدمات مشاوره خانواده، تحصیلی و شغلی نیز در این مجموعه ارائه می شود.
فنی حرفه ای از کجا آغاز شد
در ایران ایجاد نخستین مدرسه فنی حرفه ای به 144 سال پیش باز می گردد که در برنامه درسی آن علاوه بر خواندن و نوشتن و شرعیات، نقاشی، چاپ، مجسمه سازی، علوم و فنون جدید نیز گنجانده شده بود.
نخستین مدرسه هنری ایران در سال 1278 هجری قمری به همت ابوالحسن غفاری تاسیس شد و پس از وی در سال 1328 هجری قمری کمال الملک غفاری مدرسه صنایع مستظرفه را با دو رشته نقاشی و مجسمه سازی تاسیس کرد.
پس از آن مدرسه دارالفنون به همت میرزا تقی خان امیر کبیر ایجاد شد که در آن دروس علمی، فنی، نظامی و پزشکی تدریس می شد.
اولین سنگ بنای هنرستانهای فنی در ایران با مشارکت کشور آلمان به نام هنرستان صنعتی تهران "هنرستان شهید بهشتی فعلی در منطقه 12 تهران" در سال 1286 هجری شمسی گذاشته شد که روش کلاسیک اولین گام های خود را در آموزش برداشت.
پس از انقلاب نیز بر تعداد هنرستانهای فنی و کشاورزی کشور افزوده شد، هنرستان شهید بهشتی واقع در میدان تقی آباد مشهد از قدیمی ترین مدارس فنی این شهر است.
آمار نشان می دهد از 12 میلیون و 300 هزار دانش آموز کشور 32 درصد، جذب مدارس فنی شده اند.
تاریخچه کاردانش
پس از تجدید نظر در نظام آموزشی کشور و تغییر بنیادی آن برای نیل به آرمان های فرهنگی سیاسی و اقتصادی، شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش بنا به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد.
پس از مطالعات کارشناسی و تعیین اولویت ها، به منظور جلوگیری از معضل بیکاری و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور از سال تحصیلی 71-70 این شاخه در آموزش کشور اجرا شد.
رئیس گروه اداره کل فنی حرفه ای آموزش و پرورش خراسان رضوی در این خصوص می گوید: هم اکنون 39 درصد دانش آموزان متوسطه این استان در هنرستانهای فنی حرفه ای و کاردانش تحصیل می کنند.
اهداف شاخه فنی حرفه ای و کاردانش
به عقیده کارشناسان بخش فنی آموزش و پرورش، اعتلای سطح فرهنگ و دانش عمومی و پرورش فضایل اخلاقی، بینش سیاسی و اجتماعی، شناخت بهتر استعداد و علاقه دانش آموزان و ایجاد زمینه مناسب جهت هدایت آنان به سمت اشتغال مفید از مهمترین اهداف این شاخه تحصیلی است.
همچنین احراز آمادگی نسبی دانش آموزان برای ادامه تحصیل در سطوح بالاتر نیز از دیگر تعاریف برای این شاخه عنوان شده است.
شاهبازی کارشناس مدارس فنی ناحیه 5 آموزش و پرورش مشهد، ایجاد علاقه و احترام به کار و تولید، تقویت روحیه مسئولیت پذیری، انجام کار گروهی و آمادگی برای اجتماعی زیستن را، ازاهداف ایجاد مدارس فنی در کشور می داند.
وی می افزاید: کسب بینش سازماندهی، هدایت و سرپرستی، درک مسایل اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی، شناخت ارزشهای والای انسانی، اسلامی، تقویت روحیه انتقادپذیری، استقلال فکری و ایجاد زمینه خلاقیت و نوآوری نیز از دیگر اهداف تعریف شده نظام آموزش فنی در کشور است.
وی مهمترین هدف شاخه کاردانش را، تامین و تربیت نیروی انسانی در سطوح نیمه ماهر، ماهر، استاد کار و سرپرست کارگاه برای بخش های مختلف صنعت، کشاورزی وخدمات معرفی می کند.
رشته های موجود
شاخه فنی با سه زمینه: صنعت در 14 رشته از جمله، نقشه کشی عمومی و ساخت و تولید، خدمات در 13 رشته از جمله، گرافیک و پویانمایی و کشاورزی با رشته های امور زراعی و ماشین های کشاورزی فعالیت می کند.
در آموزش های کاردانش نیز همین سه زمینه با رشته های مشترک و متفاوت ارایه می شوند؛ عمران و مکانیک، جنگل، مرتع، موسیقی و خلبانی از جمله تعدادی از این رشته هاست.
البته رشته هایی مثل خلبانی، بازیگری، کارگردانی و تربیت بدنی گاه به دلیل هزینه های بالا و کمبود معلم ماهر در مدارس غیرانتفاعی ارایه می شود که البته شهریه های گران و در دسترس نبودن این مدارس برای همه علاقه مندان، آنان را از ادامه تحصیل در این رشته ها باز می دارد.
ندا رحمانی دانش آموز سال اول یک دبیرستان نمونه دولتی است؛ وی که علاقه مند به ادامه تحصیل در شاخه کاردانش و رشته خلبانی است می گوید: در مشهد تنها یک مدرسه غیرانتفاعی دخترانه برای این رشته وجود دارد.
وی می افزاید: من با معدل 19 و علاقه مند به این رشته نمی توانم وارد دنیای پرواز شوم چون اول این که قادر به پرداخت هزینه 4 میلیونی تا فارغ التحصیلی نیستم و دیگر این که از منزل ما تا مدرسه 20 کیلومتر فاصله است و خانواده این اجازه را به من نمی دهند.
وی پیشنهاد می کند: آموزش و پرورش تدابیری اتخاذ نماید تا در هر ناحیه یک مدرسه که به علاقه مندیهای دانش آموزان می پردازد؛ وجود داشته باشد.
هما میراحمد نیز به دو رشته هتلداری و بازیگری علاقه مند است.
او می گوید: بازیگری که در غیرانتفاعی ها ارایه شده و هتلداری هم در ناحیه ما در شهرک شهید باهنر است؛ اولیای من که در منطقه ای دورتر از هنرستان مورد علاقه ام زندگی می کنیم به هیچ عنوان اجازه نمی دهند به حاشیه شهر برای تحصیل بروم این است که مجبورم علیرغم میل باطنی ام در یک رشته نظری ثبت نام کنم.
اکبر امامی دانش آموزی است که به علت تکمیل آمار رشته مورد نظرش در مدرسه، به اجبار دررشته سراجی ثبت نام شده است.
وی می گوید: اصلا علاقه ای به این رشته ندارم، شاید ترک تحصیل کنم؛ آخر به زور مرا به این رشته آوردند.
به زعم رئیس گروه فنی حرفه ای اداره کل آموزش و پرورش در خراسان رضوی، آمار دقیقی از این که چند درصد دانش آموزان به رشته های مورد علاقه شان هدایت می شوند یا در صورت انتخاب درست، پس از فارغ التحصیلی در راستای رشته تحصیلی شان به کار مشغولند، وجود ندارد.
مهندس آموزگار می افزاید: البته تلاش کرده ایم در آینده به این مهم برای برنامه ریزی های آتی دست یابیم.
هدایت تحصیلی حلقه مفقوده
هدایت تحصیلی مهمترین قسمت تحصیل هر دانش آموز متوسطه است.
عسل وحیدی 17 سال سابقه کار مشاوره، مدیریت و کارشناس در آموزش و پرورش خراسان رضوی را دارد.
وی در این خصوص به خبرنگار مهر می گوید: هر مشاور بر اساس بررسی های مشاوره که شامل دو تست هوش و رغبت، نظرخواهی دبیران دروس: ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست، ادبیات و زبان فارسی، عربی، مطالعات اجتماعی و دینی و قرآن، نظر اولیا و خود دانش آموز همچنین نظر مشاور به رشته مورد نظر هدایت می شود.
وی می افزاید: انتخاب رشته تحصیلی برای دانش آموزان استرس زا، اما بسیار حیاتی است، بنابراین باید به مرور در سال اول متوسطه و طی جلسات ویژه با دانش آموزان و اولیا به انجام رسد.
وی با بیان این که هدایت تحصیلی به دلیل این که سرنوشت و آینده انسانها را رقم می زند باید بر اساس علاقه و استعداد انجام پذیرد، می افزاید: متأسفانه در تیرماه هر سال که موعد این کار است شاهد اصرار والدین برای ادامه تحصیل فرزندان در برخی رشته های اشباع شده و ناکارآمد هستیم که همیشه نتایج سو و مخربی در پی داشته است.
وی می گوید: برخی از مدیران مدارس نیز تنها به دلیل تشکیل شدن کلاسهایشان و گاه از دست ندادن دانش آموزان ممتاز و یا حتی از دست ندادن کادر اجرایی مدرسه شان، مثل دو معاون بر اساس آمار، سرنوشت دانش آموزان را به خطر می اندازند و آنها را مجبور به انتخاب رشته های اجباری می کنند.
امین یاری از دیگر مشاوران پیشنهاد می دهد: بهتر است کارگاه های ویژه انتخاب رشته برای مدیران در نظر گرفته شود تا مشاوران با فراغ بال و بدون اعمال نظر رئیس آموزشگاه، به وظایفشان بپردازند.
وی یادآور می شود: چون زمان انتخاب رشته دو هفته اول تیرماه و برای دانش آموزان تجدیدی دو هفته آخر شهریور ماه است؛ برخی مدیران یا حتی بقیه کادر اجرایی مدارس که آگاهی تخصصی در زمینه هدایت تحصیلی ندارند هنگام عدم حضور مشاور اقدام به انتخاب رشته برای دانش آموزان می کنند؛ که مشکل ساز است.
وی با اشاره به سهم مراکز مشاوره وکلینیک های خصوصی مشاوره در این زمینه، از اولیا می خواهد در صورت رغبت فرزندانشان به انتخاب رشته از اولویت سوم به بعد فرم هدایت تحصیلی در صورت نبود مشاور در آموزشگاه به این مراکز مراجعه و راهکار دریافت کنند.
وی تاکید می کند چون بارها شاهد تغییر رشته یا ترک تحصیل و سردرگمی دانش آموزان بودیم؛ اولیا به هیچ عنوان اجازه ندهند فرزندانشان با افراد غیرکارشناس در خصوص آینده تحصیلیشان مشورت کنند.
این کارشناس مشاوره معتقد است: عدم انتخاب رشته صحیح به عدم انتخاب شغل درست، بی انگیزگی، نبود خلاقیت و در نهایت تغییر شغل و افسردگی می انجامد.
باور غلط
یکی از باورهای نادرست این است که کاردانش یا مدارس فنی جایگاه دانش آموزان ضعیف است؛ این در حالی است که کارشناس مسئول شاخه کاردانش اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی بر این عقیده است که قدرت و سلامت جسمی سرعت انتقال و قدرت استدلال همچنین، داشتن اطلاعات ریاضی و آماری، زبان خارجه و مهارت گفتاری بخشی از نیازمندیهای ورود به رشته های کاردانش و فنی حرفه ای است.
مهندس رضایتی می افزاید: مشاوران باید از سیاست های کلی نظام و آموزش و پرورش آگاهی داشته باشند تا بتوانند هدایت دانش آموزان را به درستی انجام دهند.
وی از شناور بودن سیاستهای اجرایی انتقاد می کند و می افزاید: نبودن اطلاعات و آمار درست ما را به بیراهه و دوباره کاری می کشاند.
وی از توجه کشورهای پیشرفته به رشته های عملی و فنی به عنوان مهمترین شاخص توسعه یاد می کند و می گوید: متأسفانه هنوز مهندس کشاورزی ما از کار کردن در مزرعه روی برمی گرداند؛ این در حالی است که یک شرکت معروف داروسازی در آلمان با داشتن مزرعه و تولید گیاهان دارویی، از نیروهای متخصص و علاقه مند فنی کار خود بهره می برد.
وی از دارنده رتبه 370 کنکور علوم انسانی در یکی از شهرستانهای مشهد یاد می کند که در رشته حسابداری قبول شده و می گوید: این دانش آموز با انتخاب رشته صحیح می توانست همین رشته را با یکسال صرف وقت کمتر در هنرستان گذرانده و تا مقاطع عالی نیز ادامه دهد.
وی میانگین درصد قبولی دانش آموزان متوسطه این استان در سال تحصیلی گذشته در رشته ریاضی 80.5 درصد و در علوم انسانی 60.7 درصد ذکر می کند.
در این خصوص درصد قبولی دانش آموختگان شاخه فنی در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشوراعلام می کند: سال گذشته 20 درصد دانش آموزان کاردانشی و با احتساب مراکز غیردولتی بیش از 60 درصد شرکت کنندگان فنی حرفه ای این استان، در کنکور کاردانی قبول شدند.
این کارشناس مسئول، باور غلط خانواده ها و گرایش به رشته های نظری را از مهمترین معضلات نظام آموزشی کشور برمی شمرد، که مسئولان باید برایش چاره ای بیاندیشند.
وی خاطر نشان می سازد: رسانه های دیداری و شنیداری نیز در این راستا نقش مهمی دارند، که باید از کارشناسان در خصوص آگاهی بیشتر جامعه استفاده نمایند.
.............................
گزارش: عزت خیابانی