به گزارش خبرنگار مهر در رشت، این برج در فاصله یک کیلومتری شمال شرق روستای قدیمی و زیبای اُمام از توابع دهستان سمام بخش رانکوه شهرستان املش قرار دارد و دسترسی به آن از روستای سمام امکانپذیر است.
ییلاقات املش از نظر چشم اندازهای اکولوژیکی و هم از نظر یادمان های تاریخی و فرهنگی دارای اهمیت زیادی است، راه اصلی این ییلاقات از مسیر راه کاروان روی شاه عباسی (املش - قزوین) عبور می کذد، در فاصله چهل و پنج کیلومتری این راه تاریخی که از میان جنگهای انبوه و پر باران ناحیه املش می گذرد "دهستان امام" واقع شده است.
دهکده تاریخی امام با انبوهی از زیبایی های طبیعی و فرهنگی در میان باغات گردو و فندق احاطه شده است، بخشی از زیبایی های امام در نظمی است که مردم هوشمند محلی گذشته در طبیعت آن ایجاد کرده اند.
پوشش سفالین یا لته پوشان بام ها، نشانی از نظم و تلاش مردم در پیرامون زندگی آنهاست، سقف های لته پوش خانه های ییلاقی امام که با سنگهای رودخانه ای و خشت پخته محکم می شوند، همراه با درب ها، پنجره های و تکائل تلارها (نرده های ایوان ) با مجموعه انسانهای که در امام زندگی می کنند، همگی تجلی مهر و صفا هستند.
سرزمین باستانی امام در انزوای جغرافیایی قرار گرفته است
سرزمین باستانی امام که روزگاری قلب تپنده املش بود، امروزه به دلیل متروک شدن راه کاروان روی شاه عباسی در انزوای جغرافیایی قرار گرفته و تا حد زیادی از تحولات زمانه به دور مانده است، شاید هم اهمیت امروزی آن بعنوان یک دهکده ییلاقی با فرهنگ سنتی در حفظ ارزشها و اصالت های نیاکان اغلب مردم املش باشد.
افراد محلی این دهکده که در املش ( مرکز شهرستان ) سکونت دارند به دلیل علایق خاصی ارتباط مستمری با امام داشته و تابستان خود را به همراه خانواده در این ییلاق خوش آب و هوا می گذرانند.
به هر حال یکی از آثار تاریخی دهکده امام برج ( میل ) آن است. در این باره "رابینو" گیلان شناس انگلیسی می نویسد: " امام در موقع عبور از رشته سبوچال که به املش می رسد واقع شده است، این ناحیه در دره کوچکی که سفید چشمه در طول آن جاری است قرار دارد، خانه های امام اکثرا دارای بام های سفالی و چوبی ( لته پوش) است که در میان درختان پنهان شده است گفته می شود که فاصله آن تا سمام نیم فرسنگ و تا اسپلی دو و نیم فرسنگ است، سید کمال الدین مرعشی مازندرانی در امام مدفون است، در شمال شرقی امام خوش خانی قرار دارد که در پائین آن محلی به نام کوه خونش با میدانی وسیع به نام ملک کشته گاه وجود دارد، در پائین امام روی تپه ای برجی افراشته شده که آنرا میل امام می گویند، عمارت بزرگی در این ناحیه وجود دارد که متعلق به میرزا یحیی خان صوفی املشی است، بالای میل امام محلی است به نام عروس چشمه که در اطراف آن مجسمه های دیده می شود."
میل امام جزو برج های راهنما است
ستوده درباره این قلعه نوشته است: در مشرق آبادی اَمام در فاصله ای که به خط مستقیم در حدود یک کیلومتر بر فراز قله ای سنگی و خاکی، میله ای از سنگ نتراشیده و گچ بنا شده است.
شکل این میل، استوانه ای است که کمی روی مخروط قرار دارد و … روی سراسر بدنه خارجی را با گچ غربالی و درشت سفید کرده بودند تا از دور نمایان شود، این برج را باید جزء برج های راهنما دانست.
در فرهنگ جغرافیای ایران آمده است که در اطراف این میل بقایای ابنیه قدیمی از قبیل آجر و سفال مشاهده شده از اینرو این برج، آتشکده و یا برج خبری بوده است البته برخی از ریش سپیدان محل هم معتقدند این محل در گذشته آتشکده بوده از این نوع برج در اکثر نقاط کشور یافت می شود.
بر بالای تپه طبیعی، بقایای از میل امام به ارتفاع 670 سانتیمتر دیده می شود، قطر پایه های آن بین 120 تا 140 سانتیمتر مربع متغیر است، قطر محیط بنا در قسمت فوقانی کمتر است و در سمت غربی با توجه به شیب کوه ارتفاع بیشتری دارد، قطر داخلی برج 160 سانتیمتر و ضخامت دیواره برج در قسمت فوقانی 114 سانتیمتر است.
در ورودی برج، سوراخ های تعبیه شده که شاید برای نصب تیرهای چوبی سقف بوده و در ارتفاع 350 سانتیمتری در جهات شمالی - جنوبی، دیوار برج باریک تر شده و بر آمدگی سکومانندی دارد که احتمالا برای استقرار دیده بان بوده است.
ارتفاع برج امام تخریب شده است
به نظر برخی صاحبنظران ارتفاع برج در گذشته بیشتر از 670 سانتیمتر بوده و بخشی از آن تخریب شده و بقایای آن در سطح تپه پراکنده است.
در داخل این میل در ارتفاع 190 سانتیمتری تیرهای موازی کف بنا نصب کرده بودند که بر اثر حفاری های غیر مجاز از بین رفته ولی جای برخی از آنها کاملا مشخص است.
دیوارهای خارجی بنا را با گچ سفید اندود کرده بودند تا بتوانند برای یافتن مسیر از میل به عنوان راهنما استفاده کنند، مصالح عمده این بنا سنگ لاشه، آجر، ساروج و گچ است.
با توجه به موقعیت این برج و اشراف آن بر ارتفاعات منطقه و روستاهای همجوار می توان گفت: " از این میل برای دیدبانی و راهنمایی مسافران مورد استفاده قرار می گرفت و شاید اطلاق نام میل امام بر آن، همین دلیل بوده است، همچنین این احتمال وجود دارد که در دوره های مختلف از این میل برای ارسال پیام با دود، آتش و غیره استفاده می کردند ".