به گزارش خبرنگار مهر، فیلم "راه آبی ابریشم" به کارگردانی محمد بزرگ‌نیا و تهیه‌کنندگی حسن بشکوفه یک پروژه فاخر ملی است که در جشنواره فجر سال گذشته به نمایش در آمد. این فیلم با بازی بهرام رادان، رضا کیانیان، عزت‌الله انتظامی، داریوش ارجمند، پگاه آهنگرانی و پیام دهکردی مدتی است در سینماهای تهران و شهرستانها به روی پرده رفته است.
در بخش اول گفتگوی خبرگزاری مهر با کارگردان، نویسنده، تهیه‌کننده و بازیگر این فیلم در ارتباط با شرایط اکران، نبود حمایت‌های لازم از سازمانهای دولتی در بخش تولید، نمایش فیلم و گلایه تهیه‌کننده از پخش‌کننده "راه آبی ابریشم" صحبت شده است.
خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و هنر:* پیش بینی می‌شد با توجه به مشارکتی که بنیاد سینمایی فارابی در تولید "راه آبی ابریشم" داشته است، این فیلم با تعداد سالن‌های بیشتر و تبلیغات مناسب‌تری رو به رو شود، چرا این اتفاق نیفتاد؟
- حسن بشکوفه تهیه‌کننده: سینمای کشور ما در طول تاریخ خود از ابتدا تا اکنون به ندرت به مفهوم کار ملی به معنای واقعی تاریخ ملی و گذشته ما پرداخته است. اگر بخواهیم در کارنامه سینمای ایران جستجو کنیم، انگشت‌شمار فیلمی دیده می‌شود که درباره هویت ما و تاریخ صحبت کرده باشد.
سلیقه مخاطب ما هم اکنون این نوع فیلم‌های خانوادگی و اجتماعی است که در نوع خود خوب و نیاز جامعه هستند. در دوره‌ای هم فیلم‌های کمدی مورد استقبال قرار می‌گرفت. البته این حاصل شرایط اجتماعی جامعه است.
از طرف دیگر وارد شدن به اکران فیلم‌های تاریخی بدون اینکه پشینیه‌ای از آن برای مخاطبان ارائه کرده باشیم، کار را سخت می‌کند. مخاطب ما به هر حال سینما را به عنوان اوقات فراغت دیده و کمتر به فکر آموختن از آن بوده است. به همین علت فکر می‌کنم فیلم "راه آبی ابریشم" نیاز به بسترسازی برای مخاطب داشت.
باید یکسری کارها از قبل انجام می‌شد تا مخاطب با آمادگی به دیدن یک فیلم در ژانر خاصی برود که به غرور و افتخارات وی، موضوع خلیج فارس، تاریخ دریانوردی و ... می‌پردازد. اما این اتفاق نیفتاد، البته دلایل مختلفی دارد.
* این نوع بسترسازی و تبلیغات از شرایط فعلی سینمای ایران دور است. هنوز روش‌های سنتی در بخش اکران انجام می‌شود.
- بشکوفه: این بخشی از موضوع است. به عقیده من جامعه تعیین‌کننده است و خواسته خود را اعلام می‌کند. اگر جامعه‌ای سخت به دنبال گذشته خود برود، حتماً از جایی آسیب دیده است. چنین موضوعی باید ریشه‌یابی شود که چرا مخاطب علاقمند نیست تاریخ و گذشته پر افتخار خود را ببیند. باید قبل از هر چیز یک آسیب‌شناسی اجتماعی صورت گیرد.
شما زمانی می‌توانید به موضوعی ببالید که این حس را درون خود داشته باشید. باید شادی را در زندگی و موقعیتی که در جامعه دارید، حس کنید. مجموعه این اتفاقات که شکل بگیرد مخاطب سراغ مسائل دیگر می‌رود.
ما درست برعکس این موضوع عمل می‌کنیم. فکر می‌کنم به اندازه‌ای آسیب دیدیم که برایمان دشوار است به سراغ گذشته خود برویم. اگر هم قرار است شخصی درباره گذشته ما صحبت کند، عنوان سفارشی برای آن انتخاب می‌کنیم. در صورتی که اگر جایی به ما سفارش ساخت این فیلم را داده است، این سفارش معقولی است.
ما خواستیم عنوان کنیم قدمتی در خلیج فارس داریم. آیا این حرف بدی است؟ حتی اگر سفارش بدی است، من عذرخواهی می‌کنم، ولی یک گروه سه سال شبانه‌روز برای ساخت "راه آبی ابریشم" زحمت کشیده است، اما در اکران به عروسک زیور کشور تبدیل شده است.
* در زمان تولید و اکران از حمایت سازمانهای مربوط با موضوع فیلم برخوردار نشدید؟
- بشکوفه:همیشه از این کار به عنوان پروژه ملی یاد می‌شود. همین فیلم با این عنوان در طول تولید از هیچ حمایتی برخوردار نشده است. ما فقط از فارابی بودجه گرفتیم و بقیه بر عهده گروهی بود که این فیلم را ساخته است.
وزارت امورخارجه هیچ حمایتی در طول تولید از "راه آبی ابریشم" نکرد. در صورتی که این وزارتخانه بارها برای موضوع خلیج فارس سمینار برگزار کرده است. سازمان بنادر و کشتیرانی هم به همین شکل هیچ حمایتی صورت نداد. باور کنید ما بارها مراجعه کردیم، اما هیچ جوابی دریافت نکردیم. زیرا روابط عمومی این سازمان‌ها مسئله این چنینی ندارند. در آن تنگ نظری خود فقط به برگزاری چند سمینار می‌پردازند.
بخش تولید با همه سختی‌ها خود به سرانجام رسید، اما حالا در بخش اکران هم باز هیچ سازمانی حمایت نمی‌کند. به عنوان مثال وزارت امورخارجه دو نفر را حداقل به دیدن فیلم نفرستاده تا نظرات‌شان را درباره موضوع خلیج فارس عنوان کنند. متأسفانه در بخش، پخش فیلم هم دچار مشکل هستیم. تبلیغات میدانی نداریم. انگار مخاطب سینما ما از میدان ونک به بالا است و این اتفاقی است که برای همه فیلم‌ها می‌افتد. بیلبوردها همه متاسفانه در این مناطق نصب می‌شود.
* چند بیلبورد در داخل شهر دارید؟
بشکوفه: حدوداً سه بیلبورد داریم که بخش دیگری با کمک علی معلم انجام شده است. پخش کننده ما که حوزه هنری است هیچ اقدامی در این ارتباط صورت نداده است. متاسفانه این مرکز همزمان با "راه آبی ابریشم" فیلم دیگری را برای پخش در دست دارد که از تولیدات همین سازمان است و تمام هم و غم خود را برای اکران این فیلم گذاشته است.
سینما ما به یک جایی رسیده که یک فیلم ملی، هنوز در مشهد اکران عمومی نشده است. مشهد بعد از تهران پرمخاطب‌ترین شهر ما محسوب می‌شود. در این شهر که بیشتر شخصیت‌های اصلی فیلم ما، (بزرگ‌نیا، کیانیان و ارجمند) مشهدی و مورد علاقه جوانان این شهر هستند، چرا باید این اتفاق بیفتد؟
ما همه تلاش خود را کردیم تا فیلمی در حد استاندارد بسازیم. اما "راه آبی ابریشم" را در شرایطی اکران کردیم که در هفته اول هفت سینما صدای فیلم را نمی‌خواند. این مشکل از کجاست؟ من باید پاسخگو باشم یا متولیان سالن‌های سینمایی؟ با این وجود، کپی‌ها را پس دادند.
در تهران 18 سالن داریم، اما این تعداد را باید با سانس تعریف کنیم؛ نه سالن. زیرا فیلم سینمایی ملی ما در سینما ایران یک سانس در ساعت 23 دارد. اریکه ایرانیان در سانس بد فیلم را به نمایش گذاشته است. سینما آزادی در شب اول اکران اصلاً نمایش نداشته و فقط سینما فرهنگ را داریم که البته متعلق به فارابی است.
به عقیده من سلیقه‌های شخصی و برخوردهای قبیله‌ای کار اکران این فیلم را به اینجا رسانده است. متأسفم این کار را انجام دادم. برای اینکه شرمنده همکارانم در این پروژه هستم. می‌دانم بزرگ‌نیا پنج سال وقت خود را برای ساخت این فیلم گذاشته است. این جفایی که در حق فیلم کردند، بی‌مروتی است. به شدت از پخش کننده فیلم، علیرغم رفاقتی که دارم، آزرده هستم. حوزه هنری متاسفانه خودی و غیر خودی کرد که من به شدت از این موضوع ناراحت هستم.
من در سینما یک استثناهایی را برای خودم قائل بودم که حالا دیگر نیستم. من قاعده این بازی را بلد نبوده و نمی‌خواهم یاد بگیریم. یاد گرفتن آن خیلی ساده است، ولی باید پا روی خیلی چیزها بگذاریم. برخی مواقع دشمنی‌ها و به کرسی نشاندن حرفهایمان به قیمت از بین بردن آبرو و حیثیت دیگران است.
این موضوع در دین و شریعت و نه در ملیت ما معنی شده است. ما از امکانات دولتی استفاده کردیم، ولی خودمان آدم‌های مستقلی هستیم. این در قصه فیلم و رفتارمان مشخص است. ما فقط عاشق این حرفه بودیم.
چرا در سایت‌ها می نویسند که ما برای این فیلم 14 تا 15 میلیارد هزینه کردیم؟! من فقط 6 میلیارد هزینه کردم و اسناد آن هم موجود است. همه تعجب کردند از این رقم حتی یک فیلمساز ژاپنی در نمایش فیلم در جشنواره فیلم کوتاه از من پرسید چطور با این رقم فیلم را ساختم؟ و جای سئوال برای وی داشت.
قبول دارم به نسبت فیلم‌های روز رقم بالایی صرف بودجه این کار شده است، اما برای چنین پروژه تاریخی غیر از این نمی‌توان هزینه کرد. کجای این فیلم کم گذاشته شده است؟ آیا این فیلم زمین بخورد، فیلم‌های بعدی موفق خواهد بود؟ اگر فیلمسازی بخواهد ادامه این را را برود چه کاری باید انجام دهد؟ً! واقعاً متأسفم برای این سه سالی که وقت دوستانم را گرفتم. 10 روز اکران اول این فیلم به اندازه سه سال برای من گذشت.
* شما که با خبر بودید اکران "راه آبی ابریشم" با "یه حبه قند" همزمان است و پخش‌کننده هر دو فیلم حوزه هنری است. چرا این زمان را پذیرفتید؟
- بشکوفه:همزمانی اکران ما با فیلم "یه حبه قند" توسط فارابی صورت گرفته است. من صاحب فیلم نبودم. درباره این موضوع باید فارابی تصمیم می‌گرفت. آقای بزرگ نیا، فیلمیران را برای پخش معرفی کرد، اما آنها با حوزه هنری قرارداد بستند.
از طرف دیگر حوزه هنری از یک سال قبل به من اعلام کرده بود که پشت فیلم در هنگام اکران می‌ایستد و جای نگرانی وجود ندارد. برخی دوستان در حوزه هنری هر بار که من را دیدند، تاکید داشتند باید مواظب اکران "راه آبی ابریشم" باشم. جلسه اول به من و بزرگ‌نیا گفتند که از یک سال قبل دلمشغولی اکران را داشتند ولی نتیجه این شد!
- محمد بزرگ نیا نویسنده و کارگردان: معتقدم عمر یک فیلم با اکران شروع و تمام نمی‌شود. خیلی فیلم‌ها هستند که ممکن است، اکران ناموفقی داشته باشند، اما ما هنوز هم آنها را می‌بینیم. فیلم "کشتی آنجلیکا" در اکران وضعیت مناسبی نداشت و موفق نبود، اما امروز خوشحالم که بخش عظیمی از مردم ایران آن را دیده‌اند. چرا که بارها و بارها تلویزیون آن را پخش کرده است.
فیلم‌هایی مثل "راه ابی ابریشم" و یا آثاری مشابه آن مسلماً وجه فرهنگی آن به وجه اقتصادی غالب است. به خاطر وجه اقتصادی و سود مالی روی چنین پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری نمی‌شود. به گونه‌ای فقط سرمایه‌گذاری فرهنگی صورت می‌گیرد.
با اطمینان می‌گویم "راه آبی ابریشم" دیده خواهد شد. ممکن است حالا در این فضا با رقابتی که به وجود آمده، شرایطی که تهیه‌کننده تشریح کرد، مسائلی که در اکران وجود دارد و با توجه به تعداد تولید و سالن نمایش و ... ممکن است فیلمی نتواند موفق عمل کند، اما امیدوارم فیلم در آینده جای خود را پیدا کند.
-----------
ادامه دارد...