خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: اولین عکس‌های زلزله بم را عکاسی ایرانی در یک خبرگزاری خارجی منتشر کرد و در حقیقت اطلاعرسانی اولیه مربوط به یکی از بزرگ‌ترین حوادث کشور را در دهه اخیریک خبرگزاری خارجی انجام داد.
البته نه اینکه خبرگزاری‌های داخلی نخواستند، بلکه نتوانستند که در پخش اخبار مهم‌ترین رویداد کشورشان اولین باشند. نه اینکه تخصصش نبود، که در اولین ساعات پس از فاجعه بسیاری از عکاسان و روزنامه‌نگاران شال و کلاه کردند و در کمترین زمان ممکن با وجود همه خطرات خود را به محل رساندند. اذعان همین عکاسان و خبرنگاران است که می‌گفتند خبر داشتیم، اما دستمان خالی بود و وسیله‌ای برای ارسال عکس و خبر نبود. گفتند که رسانه‌های خارجی دیرتر آمدند، اما با لپ تاپ و تلفن همراه. وقتی خبرنگاران ما به دنبال دستگاه فاکس بودند و تلفن و البته مسئولانی که اخبارشان را تأیید کنند، آنها به سرعت اخبار را مخابره می‌کردند و مخاطب را حتی در داخل سیراب می‌کردند.
ماجرای عقب ماندن از رسانه‌های خارجی در مخابره اخبار داخلی در همان روزها و حوادث دلخراش زلزله باقی نماند و با وجود آنکه اهالی رسانه بارها بر این ضعف تأکید کردند، این روند ادامه پیدا کرد تا جایی که در سال‌های اخیر با رشد بیش از پیش رسانه‌ها به ویژه در فضای مجازی و دسترسی بالای مخاطبان به اینترنت و ماهواه تبدیل به معضلی شد. معضلی که اگر به زودی راه حلی برای آن اندیشیده نشود، کمتر مخاطبی را برای رسانه‌های داخلی باقی خواهد گذاشت و مردم را به دامن حواشی و شایعه‌های رسانه‌های خارجی از اتفاقات داخلی خواهد انداخت. تبعات این جریان ناگفته روشن است.
اما کارشناسان ارتباطات و امر رسانه نه تنها دلایل متعددی برای این مشکل برمی‌شمارند، بلکه تبعات را نیز بسیار مخرب ارزیابی می کنند. برخی مشکل را از آموزش خبرنگاری، عده‌ای آن را سیاسی و گروهی نیز عدم پاسخگویی مسئولان می‌دانند.
در این میان علی اصغر محکی معتقد است: باید شرایط کار را برای رسانه‌های داخلی به گونه‌ای تسهیل کرد که سریع‌ترین و جامع‌ترین روایت از اتفاق‌های داخل ایران را خودمان منتشر کنیم و ابتکار عمل به دست رسانه‌های خارجی نیفتد.
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی گفت: فضای رسانهای امروز دنیا شدیدا رقابتی است و این امر نیز به دلیل تکثر انواع رسانه‌های دیجیتال و مکتوب است. در چنین عرصه رقابتی، رسانهای پیروز است که بالاترین تعداد مخاطب را جذب کند.
این استاد روزنامه‌نگاری با اشاره به اینکه دلایل زیادی را می‌توان برای چنین وضعیتی برشمرد، تصریح کرد: یک بخشی از این عوامل درون‌سازمانی است و بخش دیگری نیز برون‌سازمانی. از مهم‌ترین عوامل درون‌سازمانی می‌توان به ضعف دانش حرفه‌ای روزنامه‌نگاران داخلی و نبود سرمایه‌گذاری از سوی مدیران رسانه‌ها یاد کرد. البته باید توجه داشته باشیم که امروزه فنآوری‌های نوین ارتباطی و تکنولوژی‌های ثبت و ضبط و پردازش اخبار امکان بسیار خوبی را فراهم کرده‌اند و اینکه تا چه اندازه بتوانیم از این امکانات استفاده کنیم به این دو عامل درون‌سازمانی بازمی‌گردد.
محکی درباره عوامل برون‌سازمانی نیز ادامه داد: از مهم‌ترین عوامل برون‌سازمانی می‌توان به بی‌توجهی مدیران و مسئولان دستگاه‌ها و روابط عمومی آنها به رسانه‌های داخلی و همچنین تهدید امنیت شغلی و حرفه‌ای سازمان‌های خبری و خبرنگاران از سوی دیگر سازمان‌ها و نهادها، اشاره کرد. زمانی‌که خبرنگار ما برای تهیه خبر مجبور است با مخاطرات زیادی از جمله ناشکیبایی جناح‌های سیاسی داخلی، ناهمراهی نیروهای انتظامی و برخورد سرد و غیرمسئولانه مدیران و مسئولان روبه‌رو شود، انگیزه لازم را از دست می‌دهد و پس از مدتی به کارمند پشت میز بشین مصرف‌کننده اخبار رسانه‌های خارجی و سایت‌های خبری و چند خبرگزاری تبدیل خواهد شد.
محکی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به پیامدهای عقب‌افتادگی در انتشار برخی از اخبار و پیشی گرفتن رسانه‌های خارجی اشاره کرد، افزود: متأسفانه چنین شرایطی پیامدهای بسیار ناگواری در جامعه خواهد داشت. مخاطبان داخلی پس از مدتی عادت به مصرف تولیدات رسانهای برون‌مرزی می‌کنند که حتما از نظر زاویه نگاه به رویداد و شیوه‌های تنظیم اخبار منافع سازمان رسانهای متبوع خود را درنظر می‌گیرند.این امر تا اندازه بسیار زیادی در تعارض و منافات با مصالح ملی داخلی است.
عقب‌افتادگی در امر رسانه به نظام سیاسی کشور آسیب می‌رساند
اما آنچه که از نگاه این کارشناس مانع حرفه‌ای گری خبرنگار و پشت میزنشینی می‌شود؛ همان است که مجید رضائیان از آن به عدم درک جایگاه رسانه از نگاه مسئولان یاد می‌کند.
رضائیان معتقد است: ما با عقب‌افتادگی در ارسال اخبار و کار رسانه، پرستیژ سیاسی خود را از دست می‌دهیم و به این ترتیب نظام سیاسی کشور لطمه می‌خورد.
استاد رشته روزنامه‌نگاری در دانشکده‌های خبر و سوره، گفت: یکی از مشکلات عمده این است که هرگونه اطلاع رسانی از سوی دستگاه‌های رسمی و به‌ویژه دولتی به عنوان یک تخصص حرفه‌ای به رسمیت شناخته نمی‌شود. گاهی اوقات تصور دستگاه‌ها این است که اطلاعرسانی، بیان دوباره سیاست‌ها و فعالیت‌های آنهاست و این در حالی است که اطلاعرسانی دستگاه‌های دولتی دو مسئله دیگر را نیز در برمی‌گیرد؛ اینکه عملکردها تا چه اندازه به نتیجه رسیده و با چه موانعی روبه‌رو بوده‌است.
وی همچنین با بیان اینکه در حال حاضر یکی از منابع اصلی قدرت در دنیا «پرستیژ» است، بیان کرد: ما با عقب‌افتادگی در ارسال اخبار و کار رسانه‌ها پرستیژ سیاسی خود را نیز از دست می‌دهیم و به این ترتیب نظام سیاسی کشور لطمه می‌خورد.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت، البته در مورد حرفه‌ای‌گری روزنامه‌نگاران نیز نکاتی را مطرح می‌کند.نداشتن مهارت در کار روزنامه‌نگاری که می‌تواند دلیل عقب ماندن رسانه‌ها در انتشار به وقت اخبار باشد و اینکه این مسئله مربوط به «شم خبری» و نبود مهارت‌های آموزشی روزنامه‌نگار می‌شود.
ساروخانی: فرصت جولان به امپریالیسم خبری ندهیم
از سوی دیگر باقر ساروخانی استاد گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به امپریالیسم خبری اشاره می‌کند.
ساروخانی معتقد است: امپریالیسم خبری زمانی است که رسانه اخبار داخلی خود را پوشش ندهد و در این صورت امپریالیسم خبری این خبر را پوشش می‌دهد و مخاطب را به سوی خود جذب می‌کند. در این صورت مردمی که اخبار داخلی خود را از منبع خارجی دریافت کرده‌اند، احساس می‌کنند که اهرم قدرت را به دست دیگری سپرده‌ایم. باید در کار رسانهای داخلی به اندازه‌ای فراگیر عمل کرده و نقاط تاریک را روش کنیم که هیچ فرصتی برای جولان در اختیار امپریالیسم خبری قرار نگیرد.
موضع سکوت، ابتکار عمل را از رسانه‌های داخلی می‌گیرد
متأسفانه در برخورد با برخی اخبار در رسانه‌های داخلی هیچ اصلی وجود ندارد و تنها سکوت حاکم است. در چنین شرایطی به لحاظ حرفه‌ای در جامعه ایرانی ابتکار عمل را از دست می‌دهیم.
این اعتقاد سیدرضا نقیب‌‌السادات است. این نویسنده و پژوهشگرحوزه رسانه و ارتباطات گفت: هر رسانهای در کنار سیاست‌های خبری دارای مجموعه‌ای از اصول هنجاری است که معمولاً نانوشته هستند که در عملکرد خبری این اصول هنجاری تعیین‌کننده هستند. متأسفانه در برخی از موارد در رسانه‌ها داخلی هیچ اصلی وجود ندارد و تنها سکوت حاکم است و در چنین شرایطی به لحاظ حرفه‌ای در جامعه ایرانی ابتکار عمل را از دست می‌دهیم.
نقیب‌‌السادات گفت: در رسانه‌های بزرگ برای همه امور تدبیری اندیشیده شده است و به طور مثال اگر بنا باشد در موضعی سکوت اختیار کنند نیز این تدبیر از پیش در نظر گرفته شده که موضع رسانه در یک سری از موضوعات سکوت است. در کنار این سکوت نیز تعیین می‌شود که در موضوعات دیگر باید دقیقا به چه صورت اعلام موضع شود و نشر اطلاعات صورت گیرد.
استاد ارتباطات تأکید کرد: به دلیل شرایط خاصی که در کشور داریم و این شرایط خاص مربوط به تحصیلات، شرایط اجتماعی و دانش بالای مردم می‌شود، نیازمند ظرفیت رسانهای بالایی هستیم.رسانه‌های فعلی کشور ظرفیت پاسخگویی به این نیاز را ندارند.
نقیب‌‌السادات با تاکید بر این امر که اطلاعرسانی تبعات متعددی دارد، بیان کرد: ما در کشور یک وضعیت استثنائی داریم که این شرایط تدوین چارچوب‌های معین را ایجاب می‌کند و اینکه بین رسانه‌های داخلی هماهنگی وجود داشته باشد و همسو عمل کنیم تا بتوانیم ابتکار و قدرت عمل را از رسانه‌های بیگانه بگیریم.
اطلاعرسانی درست باعث مقبولیت مسئولان در بین مردم می‌شود
اما امیرهوشنگ عباس‌زاده یکی از مشکلات عمده را ضعف روابط‌عمومی‌ها در استفاده از ظرفیت رسانه‌ها عنوان کرد.عضو بازنشسته هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مدیران، مسئولان و خبرسازان بدانند که باید از طریق اطلاعرسانی با مردم در تعامل باشند، گفت: به وسیله این تعامل، تفاهم ایجاد و در این صورت فردی که در رأس جامعه قرار دارد، دربین مردم مقبول واقع می‌شود.
وی تصریح کرد: رسانه‌ها باید با واحدهای روابط عمومی تعامل همیشگی داشته باشند و در این ارتباط است که می‌توان جایگاه رسانه را برای مسئولان روشن کرد.
عباس‌زاده ادامه داد:متأسفانه روابط عمومی‌ها در ایران هنوز به خودباوری لازم نرسیده‌اند و کار خود را تا اندازه‌ای که لازم است مهم نمی‌دانند. روابط عمومی در ستاد سازمانی بالاترین مقام را دارد، اما اکنون روابط عمومی‌ها این جایگاه را نپذیرفته‌اند و خود را در سطح قرار می‌دهند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اغلب روابط عمومی‌ها اصول ارتباطات را نمی‌شناسند، تصریح کرد: به طور مثال در حال حاضر هر روابط عمومی در هر سازمانی سایتی را طراحی می‌کند که به روز نیست و اعتبار و جامعیت و سایر اصول خبر در آن رعایت نمی‌شود.
تاکتیک رسانه‌های غربی ارتقاء سواد رسانهای مخاطبان است
اما در میان همه مباحثی که مربوط به رسانه‌های داخلی است، برخی توجه به رویکرد رسانه‌های خارجی را نیز حائز اهمیت می‌دانند. رسانه‌های غربی از انواع تاکتیک‌ها برای انتشار اخبار خود استفاده می‌کنند و یکی از موضوعات مهم که مورد توجه رسانه‌های خارجی قراردارد، ارتقاء سواد رسانهای مخاطبان است که باعث پیشرفت در اطلاعرسانی می‌شود.
در این باره سعید خال، استاد ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است: یکی از موضوعات مهم که مورد توجه رسانه‌های خارجی قراردارد، ارتقاء سواد رسانهای مخاطبان است که متأسفانه در رسانه‌های ما اصلاً مورد توجه قرار نمی‌گیرد. افزایش سواد رسانهای مخاطب، نگاه او را به شکل اطلاعرسانی و دریافت اخبار تغییر می‌دهد که همین امر باعث پیشرفت در کار رسانه می‌شود.
خال تأکید کرد: یکی از وظایف اصلی رسانه‌ها ارتقاء سواد رسانهای مخاطب با استفاده از اطلاعرسانی است.باید در این حوزه فعالیت‌های بسیاری صورت گیرد و حداقل در بخش‌هایی که به خودمان در رسانه‌ها مربوط می‌شود از اندازه این مشکلات بکاهیم.
البته این استاد دانشگاه به مدیریت رجال سیاسی بر رسانه‌ها نیز اشاره کرد و افزود: مدیر یک رسانه می‌تواند سیاسی باشد، اما نباید نگاه سیاسی داشته باشد، همین مسئله نیز در حال حاضر در رسانه‌ها تبدیل به معضل شده است. به هر حال همه این مسائل به نوع نگاه و فعالیت حرفه‌ای باز می‌گردد و در صورتی که این رویکرد از سوی خبرنگاران، مسئولان و مدیران رسانه رعایت شود، ناخودآگاه مشکلات دیگر نیز مرتفع می‌شود.
مقامات کشور در قالب گفتمان آزاد برای رسانه‌ها تصمیم‌گیری کنند
به هرحال در مورد مشکل رسانه‌ها در ارسال به موقع اخبار بیان واقعیت‌ها مسئله‌ای است و یافتن راه حلی برای رفع مشکل موضوع دیگر.
ما در عصر ارتباطات زندگی می‌کنیم، بر این اساس همه باید در محیط اجتماعی‌ای که زندگی می‌کنند از اتفاقات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مطلع باشند و به همین دلیل نیز باید حقایق را اطلاعرسانی کنیم و در کنار آن نیز بازخورد لازم را دریافت کنیم. برخی مسئولان کشور به مسئله شفاف‌سازی اهمیت نمی‌دهند و نمی‌خواهند مردم از بیشتر فعالیت‌ها و کاری که انجام می‌دهند باخبر شوند و یا سردمداران رسانه‌ها نگاه سیاسی پیدا کرده‌اند و یا روزنامه‌نگاران نمی‌توانند حرفه‌ای عمل کنند. همچنین مسئله نداشتن تکنولوژی و امکانات و ... باید در جایگاهی ویژه بررسی شود.
یک دکترای علوم ارتباطات در این باره پیشنهاد کرد: همه مقامات تصمیم‌گیر سیاسی، قضایی و مطبوعاتی در قالب گفتمان آزاد و منطقی دور هم جمع شوند و درباره سیستم بسته حاکم بر رسانه‌ها گفتگو و تصمیم‌گیری کنند.
اسماعیل قدیمی، دکترای ارتباطات و علوم اجتماعی معتقد است: هر کشوری دارای یک نظام رسانهای است که باید حقوق و قوانینی در آن حاکم باشد.
وی ادامه داد: در کشور ما با وضعیت خصمانه‌ای که غرب در برابر ایران دارد، نگاه سیاستمداران، نظام قضایی و مسئولان به سمتی می‌رود که تا جایی که ممکن است از بروز اطلاعات به دشمن جلوگیری کنیم، مسئولان جدا از مقوله تکنولوژی باید به این امر نیز توجه کنند که همه هستی رسانه‌ها به اعتبار آنهاست. این در حالی است که سانسور دلیل عقب افتادن رسانه در مسابقه خبر است و به این ترتیب رسانه مرجعیت خود را از دست می‌دهد و در نتیجه مخاطبان داخلی به سمت رسانه‌های خارجی، اینترنت و ماهواره می‌روند که نیاز خبری را که امروز در وجود هر انسانی هست، تأمین کنند.
قدیمی درباره راهکارهای جلوگیری از ایجاد یک چنین روندی در رسانه‌ها، پیشنهاد کرد: همه مقامات تصمیم‌گیر سیاسی، قضایی و مطبوعاتی در قالب گفتمان آزاد منطقی دور هم جمع شوند و با گفتگوی آزاد بر این مسائل غلبه کنند. تا به حال چنین اتفاقی نیفتاده است و هر کسی حرف خودش را می‌زند که همین امر باعث ضعف رسانه‌ها داخلی شده است.
وی همچنین به بازنگری بر قانون مطبوعات و سیاست‌های حاکم اشاره کرد و گفت: اگر گفتگوها صورت بگیرد، همه متوجه می‌شوند که بسیاری از باورهای ما غلط است و بسیاری از رویدادهایی که اکنون شاهد آن هستیم دیگر تکرار نخواهد شد.
این دکترای ارتباطات و علوم اجتماعی تأکید کرد: وسایل ارتباط جمعی باید به سمت محتوای اغنایی حرکت کنند؛ چرا که مخاطبان امروز آگاهند و به رسانه‌ها از دیدگاه انتقادی نگاه می‌کنند. دنیای امروز، دنیای مخاطبان است و اگر تصمیم‌گیران به این سمت حرکت کنند، می‌توانیم تنوع مطالب داشته باشیم.
قدیمی با اشاره به اینکه شعار یونسکو، آزادی، تکثر و استقلال حرفه‌ای است، گفت: در عرصه مطبوعات اگر این شعار عملی نشود، شکست خواهیم خورد. یکی از اشکالات در رسانه‌های داخلی این است که اصول و مبانی را نمی‌پذیرند. باید بپذیریم که رسانه‌ها نگهبان جامعه و حتی مسئولان هستند. در حال حاضر در آمریکا نیز رسانه‌های بزرگ هستند که از نظام حاکم بر این کشور حمایت می‌کنند. مسئولان باید توجه داشته باشند که افکار عمومی را رسانه‌ها می‌سازند. اگر استقلال حرفه‌ای محقق شود، راه‌حل‌ها و نظریه‌ها مانند چشمه می‌جوشد. باید این استقلال حرفه‌ای به رسمیت شناخته شود.
امنیت ملی بر آزادی فعالیت رسانهای ارجحیت دارد
اما در میان همه این بایدها و نبایدها، باید دیگری نیز وجود دارد. باید دید نگاه مسئولان مطبوعات و رسانه کشور به این مشکلات چیست.
پدرام پاک‌آیین، اکنون مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت ارشاد است. او بر این باور است که مواردی که رسانه‌های خارجی در انعکاس یک خبر از رسانه‌های داخلی پیشی گرفته باشند، بسیار معدود و ناچیز است.در عین حال وجود چنین مواردی می‌تواند حاکی از ملاحظات رسانه‌های داخلی نسبت به منافع و امنیت ملی کشور باشد که رسانه‌های خارجی طبعاً فاقد این ملاحظات هستند.
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی معتقد است، برای روزنامه‌نگاران کشورها این مسئله کاملاً درونی و نهادینه شده که در تعارض احتمالی امنیت ملی و آزادی فعالیت رسانهای، اولی ارجحیت دارد.
به گفته پاک‌آیین، رسانه‌های خارجی که در انتشار اخبار، مصالح ملی ما را رعایت نمی‌کنند با اتکا به شنیده‌ها و شایعات نسبت به تحلیل رویدادهای یادشده اقدام و ماحصل یافته‌های خود را به عنوان خبر انتشار می‌دهند.
پاک آئین افزود: وقتی رویدادی در کشور به وقوع می‌پیوندد که خبرنگاران به اصل وقوع رویداد اطمینان دارند، اما از کیفیت دقیق و علل وقوع آن اطلاعات کافی و مستند در دست ندارند، باید به جستجوی منابع مطلع و موثق برای تکمیل خبر خود بروند و با حدس و گمان یا شنیده‌های غیرقابل استناد با هدف شتاب بخشیدن به اطلاعرسانی، صحت و دقت خبر را فدای سرعت انتشار نکنند.
مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی ادامه داد: درباره موضوعات امنیتی، حفظ و رعایت مصالح جامعه اهمیت مضاعف پیدا می‌کند؛ به طوری که موضوعاتی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم با امنیت کشورها ارتباط پیدا می‌کند، خط قرمز کشورهای جهان محسوب می‌شود و حتی در کشورهایی که مدعی جریان آزاد اطلاعات هستند، این قاعده به دقت اجرا می‌شود.
مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی درباره این موضوع که مشکل عمده خبرنگاران در مولفه تأیید صحت خبر پاسخگویی به موقع برخی از مسئولان است، تصریح کرد: برای تأیید صحت خبر دو نکته مهم است. اول اینکه خبرنگار منابع ذی ربط را به درستی شناسایی کند و صرفا برای شناسایی خبر و یا تأیید اطلاعات حاصله به منبع مرتبط مراجعه کند.
پاک آیین اصافه کرد: به طور مثال اگر رویدادی در حوزه بهداشت و درمان کشور اتفاق بیفتد، طبیعی است که منبع رسمی تأیید این رویداد وزارت بهداشت خواهد بود، اما اگر همین موضوع جنبه امنیتی پیدا کند و با مصالح ملی کشور گره بخورد، باید به مراجع امنیتی ذیربط مراجعه کرد. در حقیقت دقت خبرنگار و تشخیص اینکه کدام منبع می‌تواند مرجع قانونی تأیید یا رد اطلاعات واصله باشد و به رفع دغدغه کمک کند، بسیار حائز اهمیت است. به این ترتیب خبرنگار موضوع سرعت و دقت انتشار اخبار را در کنار هم در نظر گرفته است.
به هر تقدیر، تبعات عقب‌ماندگی رسانه‌ها در انتشار اخبار تنها در یک عرصه نیست، بلکه بسیار گسترده است. حرمت خبر خوردن از لحاظ حرفه‌ای به مرور شکسته می‌شود و زمانی که یک رسانه خارجی خبری را اعلام کند، دیگر رسانه‌های داخلی نمی‌توانند خبر را مدیریت کنند و در حقیقت این خبر است که رسانه‌ها را مدیریت می‌کند. زمانی که خبر، رسانه را مدیریت کند، ناچار به برخورد واکنشی می‌شویم و به طور قطع از اولویت‌های رسانهای فاصله گرفته و در جریانی از خبررسانی قرار می‌گیریم که اتفاقاً هدف رسانه خارجی است.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد؛ رسانهای می‌تواند اعتماد مخاطبان را جلب کند که ابتدا برای خود مخاطب تولید کند و سپس مخاطبان را برای خود نگه دارد. رسانهای که ابتکار عمل را در دست دارد به دنبال منافع شخصی است و قطعا به رسانه مقابل ضربه می‌زند.
مصداق این خبر خوردن‌ها این روزها در جامعه رسانهای بیشتر از گذشته به چشم می‌خورد. هنوز از خبر فرود هواپیمای بدون چرخ توسط خلبان ایرانی که خوراک خبری رسانه‌هایی همچون بی بی سی بود و یا خبرهای مربوط به ذکر اسامی دستگیرشدگان اختلاس میلیاردی زمان زیادی نگذشته است. خبرهایی که در دسترس داشتیم و سکوت کردیم تا دیگران آرام آرام مخاطبانمان را بربایند وشاید روزی اما خیلی دیر برای پس گرفتن آنها تلاش کنیم.