به گزارش خبرنگار مهر، دید و بازدید یا "عید دیدنی" یکی از آیین های اصلی و مهم نوروزی است؛ در نوروز رسم است نخست به دیدن بزرگان فامیل، طایفه و شخصیتهای علمی و اجتماعی می روند. در بسیاری از این عید دیدنی ها، همه اعضای خانواده شرکت دارند. کتاب های تاریخی و ادبی، تنها از عید دیدنی های رسمی دربارها و امیران و رئیسان خبر می دهند؛ « دیدن»های نوروزی از روزهای نخست فروردین آغاز شده و گاه تا سیزده فروردین و حتی تا آخر فروردین بین خویشاوندان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک، تا پاسی از شب ادامه دارد.
تا زمانی که "مسافرتهای نوروزی" رسم نشده بود، در شهرها و محله هایی که آشنایی های شغلی و همسایگی و "روابط چهره به چهره" جایی داشت، دید و بازدید های نوروزی، وظیفه ای کم و بیش الزامی به شمار می رفت؛ در حالی که اکنون چه بسا آشنایانی هستند که فقط سالی یک بار، آنهم در دید و بازدیدهای نوروزی، به خانه یکدیگر می روند.
دکتر "عبدالله معتمدی شلمزاری" معتقد است دید و بازدیدهای نوروزی موجب ایجاد روحیه «تعلق» و «پیوند» در فرد می‌شود و موضوع «دوست داشتن» را در افراد تقویت می‌کند.
این استاد علوم اجتماعی افزود: انسان دوست دارد که هم دوست داشته شود و هم دوست بدارد، به همین دلیل دید و بازدید نوروزی از نظر روانشناسی موجب دوست داشتن و دوست داشته شدن خواهد شد.
گسترش شهرها، ازدیاد جمعیت، پراکندگی خانواده های سنتی، محدودیتهای شغلی و نیز فرهنگ آپارتمان نشینی از عواملی است که دید و بازدیدهای نوروزی را کاهش داده و بر اثر این دشواریها و محدودیتهای زمانی، بسیاری از خانواده هایی هم که به مسافرت نمی روند، برای دید و بازدیدهای نوروزی از پیش زمانی را معین می کنند.
دیدار با خانواده های سوگوار در روز اول عید
همچنین در دید و بازدیدهای نوروزی رسم است که نخست به خانه کسانی بروند که نوروز اول درگذشت عضوی از آن خانواده است. خانواده های سوگوار افزون به سومین، هفتمین و چهلمین روز، که بیشتر در مسجد برگزار می شود، نخستین نوروز که ممکن است بیش از یازده ماه از مرگ متوفی بگذرد، در خانه می نشینند و در این روز است که خانواده های خویشاوند لباس سیاه را از تن سوگواران در می آورند. جلسه های "نوروز اول" که جنبه ی نمادین دارد، در عین حال از فضای دید و بازدیدهای نوروزی برخوردار است و دیدار کنندگان، در نوروزاول، به خانواده ی سوگوار تسلیت نمی گویند بلکه برای آنان "آرزوی شادمانی" می کنند.
رسم نوروز اول بیشتر در شهرهایی برگزار می شود که آخرین روز اسفند را به عنوان یاد بود درگذشتگان سال سوگواری کنند.
هدیه نوروزی، یا هدیه و عیدی دادن به مناسبت نوروز رسمی کهن است، کتابهای تاریخی از پیشکش ها و بخشش های نوروزی – پیش از اسلام و بعد از اسلام – خبر می دهند، از رعیت به پادشاهان حکمرانان، از پادشاهان وحکمرانان به وزیران، دبیران، کارگزاران و شاعران، از بزرگتران خاندان به کوچکتران، به ویژه کودکان.
صلحه ارحام از نیازهای اصلی روحی است
اما دکتر الهه نیک صفت، محقق علوم رفتاری درباره " ارتباطات خانوادگی" و یا همان " صله ارحام" می گوید: گاهی بزرگ ترها و افرادی که سن و سالی از عمرشان گذشته از گذشته های نه چندان دور یاد می کنند که انگار مردم در آن دوره شادتر و با صفا و لذت بیشتری زندگی می کردند.
وی با بیان اینکه انسان ها غیر از جسم و نیازهای جسمانی، نیازهای روحی و روانی هم دارد، افزود: متاسفانه با وجود امکانات رفاهی که هر روز بیشتر می شود، دیدن چهره های افسرده و بی حوصله، قیافه های مغموم و در خود فرو رفته و افراد آماده برای نزاع و درگیری که با کوچک ترین بهانه ای دعوا و داد و فریاد راه می اندازند به صحنه هایی عادی تبدیل شده که همه این ها نشانه این است که نیازهای روح و جان انسان ها تامین نیست.
تقصیرها را گردن مشکلات اقتصادی نیندازیم
این محقق علوم رفتاری افزود: گروهی که مشکلات و گرفتاری های اقتصادی را عامل اصلی بروز این ناهنجاری می دانند توجه داشته باشند که مشکلات معیشتی و اقتصادی، همیشه همراه آدمی بوده است و به دلیل ویژگیهای درونی انسان، هیچ وقت از وضعیت اقتصادی اش رضایت کامل نداشته است.
نیک صفت به حدیثی از امام صادق(ع) در این باره اشاره کرد و گفت: "اگر به کفاف زندگی اکتفا کنی کمترین مال دنیا بی نیازت می کند ولی اگر اکتفا نکنی تمام ثروت جهان نمی تواند تو را بی نیاز کند" بنابراین در این مورد نمی توان همه تقصیرها را به گردن مشکلات اقتصادی انداخت.
وی ادامه داد: روح و روان، برای این که سالم و شاداب و کارآمد باشد مثل جسم احتیاج به غذا و تامین مایحتاج دارد و همچنین هر چند وقت یک بار باید به آن استراحت داد و روح و روان را هم مثل جسم باید از مسمومیت ها و آنچه برایش مضر است دور کرد. اما چگونه می توان این کارها را انجام داد و به چه صورت باید مایحتاج روح و روان را برآورده کرد؟
تاکید احادیث و روایات بر رفت و آمد خانوادگی
این محقق علوم رفتاری با بیان اینکه تعامل با همنوعان یکی از غذاهای مورد نیاز روحی است، اظهار داشت: احادیث و روایات در مورد تاکید بر رفت و آمد با اقوام و بستگان دور و نزدیک و همان صله ارحام و سفارش نسبت به ایجاد روابط دوستانه و محترمانه با همسایه ها و دوستان و برادران ایمانی و توصیه به آگاه شدن از اوضاع و احوالشان و رفتن به عیادتشان، تلاش برای رفع مشکلات و گرفتاری هایشان و برقراری آشتی و صلح بین هر کدام از آشنایان که نسبت به هم رنجیده خاطر شده اند و اجر و پاداشی که برای هر کدام از این کارها تعیین شده به قدری زیاد است که نیازی به توضیح و یادآوری ندارد.
نیک صفت تاکید کرد: در یک شعر ساده اما با مفهوم عمیق آمده است که " از محبت خارها گل می شود"؛ محبت دید و بازدید ها و صله ارحام قطعا کدورت ها و کینه ها را اگر از بین نبرد حداقل آنها را التیام می بخشد و موجب تحکیم روابط خانوادگی و خویشاوندی خواهد شد.
وی ادامه داد: همه این تشویق ها و تاکیدها و توصیه ها برای این است که روابط انسانها از حالت خشک دلسرد و بی روح، خارج شده و افراد جامعه در مراودات با دیگران علاوه بر این که نیازها و مایحتاج زندگیشان را فراهم می کنند، از نظر عاطفی و روحی و روانی غنی و سیراب شوند.
این محقق علوم رفتاری در پایان افزود: عید نوروز یکی از بهترین فرصت ها برای صله ارحام و دلجویی از بستگان و خویشان است که می تواند روابط انسانی را بین خانواده ها بهبود ببخشد؛ بسیار خوب است که افراد این فرصت را غنیمت شمرده و در این روزها روابط خود را با خویشان، دوستان و همسایگانشان محکم تر و صمیمانه تر از گذشته کنند.