درچنين روزي در سال 61 ه ق پس از اتمام و واقعه خونبار كربلا كاروان اسيران به راه افتاد. دراين روزسپاه عمرسعد ونيز اسراى اهل بيت از كربلا به كوفه به راه افتادند . عمر سعد بر كشتههاى سپاه خود نماز خواند و آنان را دفن كرد ولي اجازه نداد كه ياران امام حسين (ع ) را دفن نمايند . سپاه عمر سعد اهل بيت عصمت و طهارت ( ع ) را برشترها سوار كرده به كوفه بردند . اين كاروان بعدها پيام آور كربلا و افشا گر ظلم و ستم بر خاندان اهل بيت عصمت و طهارت شد . در اين كاروان ، نقش فداكاريهاى عظيم امام زين العابدين ( ع ) و حضرت زينب ( س ) ، بسيار جلوه مي نمود . حضرت زينب( س ) سرپرست كاروان اسيران اهل بيت (ع ) و مراقبت كننده از امامزين العابدين(ع ) و افشاگر ستمگرىهاى حكام اموى با خطبههاى آتشين بود. آن حضرت پس از عاشورا و در سفراسارت، در كوفه و دمشق، خطابههاى آتشينى ايراد كردند و رمز بقاى حماسه كربلا وبيدارى مردم گشت.پس از بازگشتبه مدينه نيز،در مجالس ذكرى كه براى شهداى كربلاداشت،به سخنورى و افشاگرى مىپرداخت. ايشان به همين دليل به «قهرمان صبر»شهرت يافته اند . در ميان كاروان زنان ديگري نيز حضور داشتند كه برخى از آنان اولاد امام على«ع»بودند . ام كلثوم، فاطمه،صفيه،رقيه و ام هانى،فاطمه و سكينه، رباب،عاتكه،مادر محسن بن حسن،دختر مسلم بن عقيل،فضه نوبيه،كنيز خاص امام حسين«ع»و مادر وهب بن عبد الله نيز از زنان حاضر در كربلا بودند.
گفته مي شود تاريخ ورود اسرا به شام دوم ماه صفر بوده است.بنا بر اين روايت حضرت زينب ( س ) و كاروان بيست و دو روز متوالى در رنج بودند و با اين حال حضرت زينب (س ) را وارد مجلس يزيد بن معاويه كردند . حضرت زينب( س) در كاخ يزيد چنين فرمود : «ا ظننتيا يزيد حيث اخذت علينا اقطار الارض و افاق السماء فاصبحنا نساق كما تساق الاسارى ان بنا على الله هوانا و بك عليه كرامة؟»اى يزيد!خيلى مغرور شده اي .تو خيال مىكنى اينكه امروز ما را اسير كردهاى و تمام اقطار زمين را بر ما گرفتهاى و ما در مشت نوكرهاى تو هستيم،يك نعمت و موهبتى از طرف خداوند بر توست؟!به خدا قسم تو الآن در نظر من بسيار كوچك و حقير و بسيار پست هستى و من براى تو يك ذره شخصيت قائل نيستم.
بنا به دلايل و مناسبت هاي گفته شده اين روز به نام روز تجليل از اسرا و مفقودين نام گرفته است .
تولد شاه طهماسب اول :
در چنين روزي در سال 1514 ميلادي ( 930 ه ق ) ، شاه طماسب اول به دنيا آمد . شاه طهماسب اول فرزند شاه اسماعيل نخست دو برادر ياغي خود را به نامهاي سام و القاض را به قتل رسانيد . در زمان او بايزيد پسر سلطان سليمان عثماني به سال 967 ه ق و همچنين همايون پسر بابر پادشاه هند به ايران پناهنده شدند كه بايزيد تسليم شاه عثماني شد و با چهار فرزندش به قتل رسيد اما همايون با آسودگي تمام رضايت خاطرش فراهم شد . روابط ايران در زمان شاه طهماسب با عثماني و ازبكان به سختي تيره بود . او در سال 984 ه ق در گذشت .
كودتاي رضا خان :
درچنين روزي در سال 1299 هجري شمسي واحدهاي قزاق مقيم قزوين به فرماندهي رضاخان مير پنج وارد تهران شدند. كودتاي سوم اسفند 1299 با توجه به تاثيرات فراوان آن بر حيات سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي و اقتصادي ايران واقعه اي مهم و در خور توجه است. انگليسي ها براي اجراي نقشه اي كه كشيده بودند به دو چهره سياسي و نظامي احتياج داشتند و سرانجام در اين ميان سيد ضياء الدين طباطبايي مدير روزنامه رعد و رضاخان ميرپنج را به عنوان براي اين كار برگزيدند . رضاخان سوادكوهي كه چند سال قبل توسط اردشير جي به عوامل انگلستان ملحق شده بود به عنوان عامل نظامي كودتا به ژنرال آيرونسايد معرفي شد. در اين ميان با كمك بانك شاهنشاهي و همكاري نظامي كلنل اسمايس ، كاظم خان سياح مسعود خان كيهان ، قواي نظامي و قزاق سازماندهي شده و شرايط براي انجام كودتا و اشغال تهران فراهم شد . رضا خان در بهمن ماه همان سال در ملاقاتي با آيرون سايد توافق كرده بود كه پس از فتح تهران توسط نيروهاي قزاق مقام نخست وزيري به سيد ضياء الدين طباطبايي سپرده شود . براي اينكه رضا خان اطمينان حاصل كند كه در تصرف تهران مشكلاتي وجود نخواهد داشت ژنرال انگليسي به او اعلام كرد كه احمد شاه در جريان اين اقدام قرار دارد و نورمن سفير انگلستان در تهران مشكلات احتمالي را مرتفع خواهد كرد .
سرانجام در شب سوم اسفند 1299 كودتاچيان وارد تهران شده و نقاط حساس شهر را به اشغال خود درآوردند. با فتح تهران حكومت به دست كودتاچيان افتاد . فرداي همان روز سيد ضياءالدين طياطبايي به عنوان نخست وزير رسما زمام امور را در دست گرفت. پست حساس وزارت جنگ با اندكي كشمكش در اختيار رضاخان سردار سپه قرارگرفت.
تاييد وزراي پيشنهادي دولت موقت :
در چنين روزي در سال 1357 ه ش ، حضرت آيت الله خميني ره رهبر كبير انقلاب اسلامي ، در حكمي وزيران پيشنهادي دولت موقت مهندس بازرگان را تاييد كردند . نامهاي وزيران پيشنهادي ، مهندس بازرگان به اين شرح اند : دكتر علي شريعتمداري ، ( وزير فرهنگ و هنر و علوم ) ، دكتر مهندس حسن اسلامي ( وزير پست و تلگراف و تلفن ) ، تيمسار دريا دار دكتر احمد مدني ( وزير دفاع ملي ) ، دكتر غلامحسين شكوهي ( وزير آموزش و پرورش ) ، ناصر ميناچي ( وزير اطلاعات و تبليغات ) .
عمليات خيبر :
در چنين روزي در سال 1362 ه ش عمليات خيبر روي داد . عمليات خيبر با هدف انهدام نيروهاي سپاه سوم عراق ، تامين جزايرمجنون شمالي و جنوبي ، ادامه تك از جزاير و محور طلاييه به سمت نشوه و الحاق به نيروهايي كه از محور زيد به دشمن حمله مي كردند صورت گرفت . همچنين در اين عمليات در نظر بود كه خشكي شرق دجله از طريق هور تصرف گردد تا دشمن نتواند از سمت شمال سپاه سوم را تقويت كند . در اين عمليات كه با حضور نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در محور زيد و منطقه هور و طلاييه و با رمز يا رسول الله در ساعت بيست و سي دقيقه روز سوم اسفند سال 1362 ه ش انجام گرفت ، رزمندگان پرتوان اسلام توانستند نتايج در خشاني را از آن ملت ايران نمايند . در نتيجه اين عمليات غرور آفرين بيش از بيست و سه يگان دشمن به طور متوسط منهدم گرديد و نيروي هاي دشمن بعثي بيش از پانزده نفر تلفات داد . در اين عمليات همچنين يكصد و پنجاه دستگاه تانك و نفر بر و دويست خورد دشمن منهدم شد . بر اثراين عمليات تيپ 56 زرهي دشمن تا صد در صد منهدم شد . همچنين در نتيجه عمليات خيبر 1140 نفر از نيروهاي دشمن اسير شدند كه در ميان آنها 35 افسر ، 130 درجه دار و 873 سرباز ديده مي شد . در مجموع نيز 1180 كيلومتر از زمين هاي منطقه ( هزار كيلومتر در هور ، 140 كيلومتر در جزاير و 40 كيلو متر در طلاييه آزادشد .
در گذشت اديب الممالك فراهاني :
در چنين روزي در سال 1295 ه ش اديب الممالك فراهاني شاعر و نويسنده معاصر دار فاني را ودا ع گفت . اديب الممالك فراهاني در سال 1277 ه ق ديده به جهان گشود . وي از شاعران برجسته قرن سيزدهم و صدر مشروطيت است و در دوره تجديد حيات ادبي كه از نشاط اصفهاني آغاز مي شود بر غالب شعراي اين دوره تفوق دارد . او در تبريز روزنامه ادب را منتشر مي كرد و در سال 1318 به قفقاز سفر كرد . وي در شعبان 1324 ه ق به سردبيري روزنامه مجلس برگزيده شد . او در علوم مختلف زمان خود از جمله تاريخ ، حكمت ، رياضيات ، نجوم ، رمل و كف شناسي استاد و متبحر بود و به زبان هاي روسي ، كلداني ، تركي و پهلوي و تاحدودي نيز انگليسي و فرانسه آشنايي داشت . از اديب الممالك فراهاني يك ديوان شعر بر جاي مانده است . وي را در مرقد حضرت عبدالعظيم حسني در ري به خاك سپرده اند .
در گذشت مالكوم ايكس :
در چنين روزي در سال 1965 مالكوم ايكس رهبر مسلمانان آمريكا در يك جلسه سخنراني در نيويورك هدف گلوله قرار گرفت و كشته شد. مالكوم ايكس با نگرش ظلم هاي وارده بر سياهان آمريكا در صدد رفع معضلات بر آمد وبا تحقيق گسترده ، اسلام را ديني يافت كه در آن از ماندن تحت ظلم و فساد به كراهت يادشده است . با اين توصيفات وي تحت تعليمات عاليجاه محمد از رهبران مسلمانان ايالات متحده به اسلام گرويد و سرانجام نيز با استفاده از آموزه هاي دين اسلام به قيام در برابر ظلم و ستم بر خاست و در اين مسير و در راه احياي حقوق مدني و سياسي سياهان آمريكا گامهاي موثري برداشت . دلايل گرايش سياه پوستان آمريكايي به اسلام متفاوت است . برخي به دليل پيوند هاي معنوي با آفريقا و برخي نيز به دليل نژاد پرستي موجود در اين كشور به اسلام گرويدند . اسلام به سياهان آمريكا جسارت و اعتماد به نفس بخشيد . جوانان سياه پوست به همان اندازه كه مسيحيت را مذهبي منفعل مي بينند اسلام را دين مبارزه مي دانند . در آمريكا به جز دو جريان عمده حزب ملت اسلام فرفدار لوييس فراخان و پيروان دين محمد ، جريان هاي ديني كوچكتري نيز وجود دارند .
حمله به هواپيماي ليبي :
در چنين روزي در سال 1973 ميلادي ، صهيونيستها با حمله به يك فروند هواپيماي مسافربري ليبي ، تمامي يكصد و شش سرنشين آن را از جمله صالح مسعود ابوبصير وزير ليبيائي كشتند .
سفر تاريخي نيكسون به چين :
در چنين روزي در سال 1972 ميلادي ، ريچارد نيكسون سفر خود را به جمهوري خلق چين راآغاز كرد . اين نخستين سفر يك مقام بلند پايه آمريكايي است كه به چين انجام مي گيرد . چين پس از در يافت صبغه كمونيستي با نام مائوييسم در اين كشور ، اقتصاد بسته سوسياليستي را سرلوحه كار خويش قرار داد و به عنوان يكي از قطب هاي مخالف كاپيتاليسم آمريكايي در جهان مطرح گرديد . نيكسون تا بيست و هشتم فوريه با مائو و ساير مقامات چين به مذاكره مستقيم پرداخت .
استقلال مصر :
درچنين روزي در سال 1922 ميلادي ، مصر به استقلال رسيد.مصر كشوري است در شمال شرقي درياي مديترانه كه از مشرق به فلسطين اشغالي از جنوب به سودان و از مغرب به ليبي منتهي مي شود . قسمت اعظم مصر بياباني است .مساحت اين كشور بالغ بر نهصد و نود وهفت كيلومتر مربع و پايتخت آن شهر قاهره است . از ديگر شهر هاي مهم آن مي توان به اسكندريه ، جيزه ، پرت سعيد ، محله الكبري ، سوئز و طنطا اشاره كرد . نوع حكومت مصر ، جمهوري با يك مجلس قانونگذاري است و رئيس جمهور آن محمد حسني مبارك مي باشد.نژاد هاي اين كشور متشكل ازعرب مصري ، عرب سوداني ، بربرهاي عرب ،بدوي ها، ، كوچيهاست.نود درصد جمعيت آن را مسلمانان بقيه را مسيحيان تشكيل ميدهند . زبان رسمي اين كشور عربي است. مصر در سال 1914 ميلادي تحت الحماية انگليس شد . مبارزه جدي با استعمار انگلستان در اين كشور از سال 1917 آغاز شد .
تولد ريموند كنو :
در چنين روزي در سال 1903 ميلادي كنو نويسنده فرانسوي به دنيا آمد . «يك فرزند گفت» عنوان مهمترين اثر اوست .
در گذشت اسپينوزا :
در چنين روزي در سال 1677 ميلادي اسپينوزا فيلسوف بر جسته آلماني در سن 44 سالگي در گذشت . باروخ اسپينوزا، فيلسوف ماترياليست هلندي در سال 1632 ميلادي در شهر آمستردام پايتخت هلند ديده به جهان گشود . وي فردي كوشا اما گوشه گير بود . اسپينوزا پس از فرا گيري زبان هاي مختلف به مطالعه گسترده اي در حوزه فلاسفه يونان و آثار فيلسوفان اسكولاستيكي زد . وي در اثر سل درگذشت. افكار و آراء دكارت مايه آرامش خاطر بسيارى از دانشپژوهان گرديد و انديشمندان بزرگي مانند لايب نيتز اسپينوزا و مالبرانش نيز در تحكيم مبانى فلسفه جديد كوشيدند ولى به هر حال اين كوششها نتوانست نظام فلسفى منسجم و داراى مبانى متقن و مستحكمى را به وجود بياورد . لايب نيتس ، مالبرانش و اسپينوزا اجمالا عقيده دكارت را در باب محسوسات و اينكه محسوسات حقائق نيستند و هم چنين عقيده وى را در باب معقولات و فطريات و يقينى بودن آنها با اختلاف جزئى پذيرفتند. اين جماعت را از آن جهت كه به معقولات غير مستند به حس قائل هستند عقليون مىخوانند . اين دانشمندان بر اين عقيده اند كه معقولات ارزش يقينى و معرفتى دارند و اما محسوسات تنها داراى ارزش عملى مىباشند . اصول فلسفه دكارت، تورات، انجيل، نامه هاي سنگ، رساله سياست، رساله اخلاق، الهيات و فلسفه، تصورات متافيزيك، رساله بهبودي فردي، رساله اپي كتت و عناصر فلسفه هوبس از مهمترين آثار اسپينوزا هستند .
تولد آرتور شوپنهاور :
در چنين روزي شوپنهاور فيلسوف مشهور آلمانى در سال 1788 در آلمان به دنيا آمد . وي سر دسته بدبينان جهان بشمار رفته زندگى را سراسر رنج و الم و دنيا را غمخانه و ماتمكده مىداند. او بيشتر به حال انزوا مىزيست و تا آخر عمر به حال تجرد بسر برد . گويند از جوانى گرفتار توهمات و بيمهاى بى اساس بود و از كمترين چيزى به وحشت مىافتاد و نيز گويند وى بد بينى را از اجداد خويش بارث برده است . پدرش نيز كه شغل بازرگانى داشت همواره افسرده خاطر و ملول بود و بالاخره خود كشى كرد . شوپنهاور شخصا در زندگى ناگواريها و محروميتهاى زياد ديده كتابها و نوشتههايش در زمان خودش طالب پيدا نكرده و مردم رغبتى به خواندن آنها نشان ندادهاند وى بنا گذاشت در دانشگاه برلن بتدريس فلسفه بپردازد اما در رشتهاى كه بنا بود تدريس كند غير از سه نفر از افراد غير مستعد كسى ديگر ثبت نام نكرد بالاخره در صدد برآمد معلومات و انديشههاى خود را به همسايه خود كه زنى خياط بود تلقين كند لكن كار مباحثه آنها به نزاع و كتك كارى كشيد و زن در دادگاه اقامه دعوى نمود و دادگاه شوپنهاور را به جرم ضرب و جرح محكوم به غرامت كرد . شوپنهاور بر خلاف دكارت و پيروانش به معلومات و تصورات ناشى از عقل معتقد نيست منشا همه تصورات و مبدا همه علوم را حس مىداند و كار عقل را فقط تصرف در فرآوردههاى حواس مىداند . وي از اينرو ايده آليستشمرده شد كه جميع معلومات را بىحقيقت مىداند و جهانى كه بوسيله حس و شعور و عقل دريافته مىشود كه جهان ماده است آنرا ذهنى و نمايشى محض مىداند بلكه بر خلاف اسقف بركلى كه وجود ادراك و قوه ادراك كننده را حقيقى مىپنداشت وى وجود آن دو را نيز بىحقيقت مىداند لكن در عين حال يك چيز را حقيقت مىداند و آن اراده است و مىگويد حقيقت جهان اراده است و انسان بحقيقتخودش كه اراده استبدون وساطتحس و عقل پى مىبرد .وي معتقد است اراده در ذات خود يك حقيقت مطلق و مستقل بالذات و خارج از حدود مكان و زمان است و تمام حقايق جهان درجات و مراتب اراده مىباشند . بنا بر اين شوپنهاور هر چند جهان معلومات را بىحقيقت مىداند و از اين جهت ايده آليستخوانده مىشود اما بيك جهان حقيقى قائل است كه ما وراء جهان معلومات است و آن جهان بوسيله حس و شعور و عقل دريافته نمىشود و آن جهان اراده است و از اين جهت مىتوان وى را رئاليستخواند .او در سال 1860 در گذشت ( مرتضي مطهري ، اصول فلسفه روش رئاليسم )
در گذشت شولوخوف :
در چنين روزي در سال 1980 ميلادي ميخاييل اي شولوخوف نويسنده روس در گذشت . «دون آرام» عنوان مهمترين اثر اوست . وي در سال 1965 ميلادي جايزه نوبل را از آن خود كرد .شولوخوف در روستاي كروژيلين از نواحي وشنسك قدم به عرصه گيتي نهاد . او پس از طي تحصيلات مقدماتي در جنگ هاي داخلي اين كشور شركت جست و از سال 1923 به نويسندگي پرداخت . او بيشتر به دليل نگارش داستانهاي حماسي خود از قزاقهاي دون به نام «دون آرام » به شهرت عميقي دست يافته است . سبك او انتقادي است و در بيان اخلاق و روحيه قهرمانان خود توانايي ويژه اي دارد . شولوخوف از اعضاي فرهنگستان علوم شوروي سابق بود و در طول دوره نويسندگي خود جوايز بسياري را دريافت كرد .« سرنوشت يك انسان » و« آنها كه براي وطن مي جنگند» عناوين ديگر آثار اوست . « دن آرام» به همت احمد شاملو شعر نامدار ايراني به فارسي ترجمه شده است .پيش از اين، رمان «دن آرام» با ترجمه م.به آذين و در چهار جلد منتشر شده بود.
آغاز دادگاه ژاندارك :
در چنين روزي در سال 1431 ميلادي انگلستان دادگاه ژاندارك را آغاز كرد . در زمان شارل ششم پادشاه فرانسه كشور فرانسه دچار ضعف و اغتشاش شده بود . در اين ميان انگليسي ها به اشغال خاك فرانسه مبادرت ورزيدند . در همين زمان دختري دلير به نام ژاندارك به كمك مردم فرانسه شهر ارلئان را از محاصره انگليسي ها خارج كرد و تا پاريس پيش آمد اما در آنجا شكست خورد و به دست عده اي از فرانسوي هاي مخالف شارل به انگليسي ها فروخته شد . انگلستان پس از دريافت او ، وي را به اتهام ارتداد در دادگاه محاكمه كردند و سپس وي را آتش زدند .
رومانوف تزار روس :
در چنين روزي در سال 1613 ميلادي ميخاييل رومانوف پسر پاتريارك مسكو به عنوان تزار روس معرفي شد .
شوروش عمومي در بارسلونا :
در چنين روزي در سال 1919 ميلادي شورش عمومي در بارسلونا درگرفت .
يوگسلاوي و قانون اساسي :
در چنين روزي در سال 1974 ميلادي يوگسلاوي صاحب قانون اساسي شد .
تظاهرات در برلين غربي :
در چنين روزي در سال 1968 ميلادي بيش از يكصدد و پنجاه هزار نفر در برلين غربي عليه دانشجويان چپگرا تظاهرات كردند .
گابون و قانون اساسي :
در چنين روزي در سال 1961 ميلادي گابون صاحب قانون اساسي شد .
روز شهيدان در بنگلادش :
همه ساله چنين روزي به عنوان روز شهيدان در بنگلادش گرامي داشته مي شود .