دکتر ابراهیم فیاض در مورد اینکه مسئولیت پذیری موضوعی است که از رهگذر جامعهپذیری قابل درک است، چه نهادهایی در جامعهپذیری مسئولیت‌پذیری نقش اساسی ایفا می‌کنند؟ گفت: اولین نهاد، نهاد خانواده است. خانوادهها باید به فرزندانشان از کودکی امتیاز و مسئولیت بدهند و از آنها مسئولیت بخواهند. با سرکوب و تهدید به ویژه در سنین نوجوانی نمیتوان اشخاص را مسئولیتپذیر بار آورد.
وی افزود: دوم اینکه مسئولیت‌پذیری نوعی عقلانیت میخواهد که باید به فرد داده شود. یعنی فرد احساس کند که با قبول مسئولیت درزندگی موفق خواهد شد و با گریز از مسئولیت در زندگی شکست خواهد خورد و به نوعی لودگی اجتماعی دچار خواهد شد.
استاد ارتباطات دانشگاه تهران ادامه داد: مذهب در خانواده هم نقش مهمی در مسئولیت‌پذیری افراد ایفا میکند. اینکه مذهب احساسی باشد یا عقلانی در میزان مسئولیت‌پذیری افراد کاملاً مؤثر است. در خانوادههای دارای مذهب احساسی هرگز مسئولیت‌پذیری به وجود نمیآید چرا که آن خانواده تصوفزده، ناهنجار و به نوعی دچار لودگی اجتماعی هستند. باید مذهب افراد را عقلانی کنیم تا مسئولیت‌پذیری تقویت شود.
این محقق و پژوهشگر حوزه علوم ارتباطات تصریح کرد: در آخر هم نقش نهادهای آموزشی از قبیل رسانهها و مراکز آموزشی رسمی مهم است که باعث میشوند مسئولیت‌پذیری در افراد به وجود آید. البته آموزشها باید غیر حافظهای باشند. یعنی اگر بر حافظه متکی باشند افراد مسائل را حفظ کرده و تکرار می‌کنند و برایشان بی معنا میشود در اینصورت مسئولیت‌پذیری در عمل به وجود نمیآید. درحالیکه فرد باید خود شخصاً به مسئولیت‌پذیری برسد یعنی آموزشی خود محور و خود خلاق و خودپذیرنده صورت گیرد.
فیاض در مورد اینکه میزان نهادینه شدن این اصل در میان مسئولان ما چقدر است و اینکه آیا مردم در نهادینه ساختن این اصل نگاهی به رفتار مقامات و مسئولان خود دارند اظهارداشت: اگر عدالت درجامعه نباشد و فاصله طبقاتی زیاد باشد یا ریاکاری و دروغ در بین مسئولان باشد و اقتصاد تک محصولی و وابسته به نفت از بالا به پائین باشد در چنین وضعیتی مسئولیت‌پذیری در جامعه به وجود نمیآید.