تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۳۹۱ - ۱۲:۰۲

کتاب «ساخت و کار ذهن» نوشته کالین بلیک مور با ترجمه محمدرضا باطنی توسط انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شد.

به گزارش خبرنگار مهر، این کتاب یازدهمین عنوان از مجموعه کتاب‌های «دانش معاصر» است که این ناشر منتشر می‌کند. در یک قرن اخیر، از یک سو فاصله زمانی میان پژوهش علمی و کاربردهای علمی آن در زندگی پیوسته کاهش یافته است و از سوی دیگر مرز میان شاخه‌های گوناگون علوم، محوتر و دانش‌های میان‌رشته‌ای در حوزه‌های علوم فیزیکی، علوم زیستی و علوم انسانی جانشین شاخه‌های مجزای کلاسیک شده است.

شهروند قرن بیست و یکم از این مجموعه دانش‌های به هم پیوسته ضرورت تام دارد و بدون این دانش‌ها، زندگی در جامعه امروز و شناخت خود، جامعه و جهان دشوار خواهد بود. شهروند امروزی باید با گستره وسیعی از این دانش‌‌ها آشنا باشد. مجموعه «دانش معاصر» قصد دارد که خواننده فارسی زبان را با این گستره آشنا کند.

کتاب «ساخت و کار ذهن» توسط محمدرضا باطنی ترجمه شده و تدوینش زیر نظر محمدرضا خواجه‌پور و حسین معصومی همدانی انجام شده است. فصل اول کتاب «ملکوتی‌ترین پاره ما» نام دارد و درباره مفهوم روح در گذر تاریخ است. در فصل دوم هشیاری، خواب و رویا با عنوان اصلی «چوانگ - تسه و پروانه» مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم «تصویری از حقیقت» نام دارد و درباره واقعیت، حقیقت و شناخت است.

«فرزند لحظه‌ها» عنوان چهارمین فصل کتاب است که به حافظه به عنوان کلید اعمال عالی ذهن می‌پردازد. زبان، گفتار و شالوده‌های زیست شناختی آن‌ها هم موضوعاتی هستند که در فصل پنجم با عنوان «شعله فروزان» مورد واکاوی قرار گرفته‌اند. در فصل ششم هم استفاده از ره‌آوردهای پژوهش مغز در راه خیر و شر مطرح می‌شود. عنوان فصل ششم، «دیوانگی و اخلاق» است.

نویسنده در پیشگفتاری که برای کتاب نوشته است می‌گوید دانشمندی که دیگر سعی نمی‌کند افکار و نظرات خود را به افراد جامعه منتقل کند، دانشمند ضعیفی است. می‌‌گویند لرد رادرفورد به محقق پرکار و پرحرارتی که نظارتش قابل فهم نبود، روزی در آزمایشگاه کاوندیش گفت که نظریه‌هایش یک پول سیاه ارزش ندارد مگر این که بتواند آن‌ها را برای بقال سر محله توضیح بدهد.

بلیک مور معتقد است امروز پژوهش درباره مغز در مرحله خرسندکننده‌ای از علم قرار دارد: در مرحله پرنعمت پدیده‌شناسی. کشف حقایق مسحورکننده درباره مغز بی‌پایان به نظر می‌رسد. با این همه، راه درازی در پیش است تا ما به جایی برسیم که بتوانیم معمایی را که در کاسه سرمان نهفته است حل کنیم، و از ذهن خود به عنوان ماحصل مغز، فهم درستی به دست آوریم.

این نویسنده در ابتدای پیشگفتارش اشاره می‌کند: مجموعه سخنرانی‌های ریت را بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا (بی بی سی)‌ برای نخستین بار در سال 1947 برگزار کرد. این سخنرانی‌ها را به پاس علاقه‌ای که لرد ریت، بنیان‌گذار بی بی سی، نسبت به نقش آموزشی پخش رادیویی نشان می‌داد به نام او نام‌گذاری کردند. من سعی کردم کمبود تجربه و توانایی خود را در مقایسه با سخنرانان پیشین به فراموشی بسپارم و پذیرفتم که سخنرانی‌های مزبور را در سال 1976 ایراد کنم، زیرا سخت معتقدم که علم موظف است با جامعه‌ای که بار آن را به دوش می‌کشد، رابطه داشته باشد.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

برای انسان، کلمه تنها به منزله برچسبی نیست که روی یک فعل یا شیئی خاص زده شده و وسیله نامیدن آن باشد. کلمه، نتیجه یک تجزیه و تحلیل شناختی است که از طریق آن اشیاء به عضویت طبقات گوناگون درمی‌آیند. اگر می‌خواهید به پیچیدگی امر پی ببرید، فرض کنید موجودی از سیاره دیگری به زمین آمده است و شما می‌خواهید برای او شرح بدهید که چرا حیوانات چهارپایی که پارس می‌کنند و مو دارند و دم خود را تکان می‌دهند «سگ»‌ نامیده می‌شوند؛ و سپس خود را مجبور می‌بینید که توجیه کنید که پس چرا همه حیواناتی که «سگ» نامیده می‌شوند دقیقا دارای یک نوع مو نیستند و چرا بعضی از سگ‌ها پارس نمی‌کنند و چرا بعضی دیگر اصلا دم ندارند که تکان بدهند. هر وقت که ما می‌گوییم «یک سگ می‌بینم» به اعتباری دست به یک نوع استدلال منطقی می‌زنیم که پیچیدگی آن سرسام آور است....

این کتاب 299 صفحه، شمارگان 3 هزار نسخه و قیمت 10 هزار تومان منتشر شده است.