به گزارش خبرنگار مهر، جنبش زمین به طور ناگهانی، فروریختن سقف‌ها و دیوارهای سنگین روی اطفال و زنده به گورکردن آنها به طور دسته جمعی، اینها واقعه کوچکی نیست که پس از گذشت چند ماه از زلزله در آذربایجان شرقی فراموش شود. انگار باید فاجعه‌ای بیاید تا دوباره به فکر بیفتیم.
گریه و شیون برای درگذشتگان یک عکس العمل احساسی است، یک وظیفه انسانی اما برای حل معضلات حوادث غیر منتظره، مدیریت معمولی و متعارف کارساز نیست بلکه یک مدیریت خاص را می‌طلبد.
استان قم به دلیل شرایط محیطی از استان‌های زلزله‌خیز به حساب می‌آید، شاید در سال‌های گذشته هم هیچ زمین لرزه‌ای که منجر به فاجعه شده باشد در این شهر اتفاق نیفتاده باشد اما ممکن است حتی در شهری که هیچ سابقه‌ای از این لحاظ نداشته باشد در فاصله زمانی کوتاه همه چیز فرو بریزد چون زلزله با وجود پیشرفت‌های چشمگیر علمی، هنوز هم غیرقابل پیش بینی است.
زلزله آذربایجان هشداری برای قم
زلزله آذربایجان شرقی نشان داد ساخت و ساز و گسترش شهرهای نزدیک به پهنه گسل خطرآفرین بوده و می‌تواند به فاجعه منجر شود. تا قبل از زلزله بم و آذربایجان شرقی، ساخت و سازهای بی‌رویه انجام می‌شد. بعد از این فاجعه، چند سالی زمزمه ساخت و سازهای استاندارد از نهادها به گوش رسید اما باز هم روشن نبودن قوانین ایمنی، بی‌اطلاعی مردم در مورد چگونگی رفتار در وضعیت‌های بحرانی و نبود آموزش‌ها و همچنین نبود برنامه مدون و بودجه‌های مناسب برای برخورد با بحران‌های احتمالی -به گفته کارشناسان- لرزه بر تنها می‌افکند که اگر بحرانی پیش بیاید چه خواهد شد؟
بیشتر خانه‌ها در شهرهای کوچک و روستاهای قم بافت فرسوده دارند. از بیرون که نگاه‌شان می‌کنید، مثل کارتن‌های زهوار در رفته قدیمی نم کشیده و مهجور در کنار هم صف کشیده‌اند، حتی وارد نشده تنت می‌لرزد که نکند با لرزه‌ای کوچک فرو بریزند.
خانه محمدعلی یکی از این مکان‌هاست. این خانواده 8 نفری حدود 25 سال است که رنگ مرگ را هر روز با شکافی جدید در سطح دیوارها به خود می‌بینند و بعد باز دوباره با شروعی دیگر زندگی را آغاز می‌کنند.
وقتی از او درباره زلزله می‌پرسم، می‌خندد و می‌گوید: ما همین الان هم زلزله زده‌ایم. احتیاجی به آمدن زلزله نیست. اینجا کوچک‌ترین ماشینی هم که رد می‌شود دیوارها می‌لرزند.
کوچه‌های تنک و باریک
حاج حسین، صاحب یکی از مغازه‌های خواروبار فروشی در شهر کهک است. او می‌گوید: متاسفانه برنامه‌های مسئولان تنها مربوط به بازسازی کف کوچه‌های قدیمی یا ساماندهی سنگفرش‌ها می‌شود و هزینه‌های بسیاری صرف می‌شود که یک خیابان یا پیاده‌رو زیرسازی شود اما تاکنون هیچ فکری به حال خانه‌های قدیمی که بدون زلزله هم در حال فروریختن هستند، نشده است. البته نمی‌گویم این کارها خوب نیست اما هر چیزی در کنار هم کامل می‌شود.
وی ارائه آموزش به شهروندان برای پیشگیری از زلزله را اقدامی مهم و ضروری می‌داند و می‌گوید: مردم آموزش می‌بینند که خانه‌های خود را مقاوم سازی کنند اما آیا هزینه آن را دارند؟
حسین اسماعیلی یکی از مهندسان ناظر ساختمانی تازه‌ساز در دل همین بافت‌های فرسوده با اشاره به قرارگرفتن بافت‌ها در کنار هم و نوع معماری کوچه‌ها که بیشتر تنگ و باریک هستند، می‌گوید: این موضوع، مشکلات بسیاری را برای ما ایجاد کرده است چه برسد به اینکه زلزله بیاید و ما نیاز به عوامل نجات داشته باشیم. از سوی دیگر مردم هنوز هم به این اعتقاد نرسیده‌اند که باید خانه‌های خود را ضدزلزله بسازند. آنها فکر می‌کنند هیچ وقت زلزله نمی‌آید.
بافت‌های فرسوده موجود در شهر قم، قصه پرغصه دیگری است، اما حداقل در شهر قم امکانات برای رسیدگی به آسیب دیدگان در زمان بحران وجود دارد ولی شهرهای کوچک و روستاهای قم از این امکانات محروم هستند.
40 درصد شهر کهک بافت فرسوده است
محمدرضا عربشاهی رئیس شورای اسلامی شهر کهک به خبرنگار ما می‌گوید که بیش از 40 درصد بافت شهر کهک فرسوده است.
وی از تخریب خانه‌های قدیمی بلااستفاده در شهر کهک خبر داد و گفت: در سال 88 با توجه به موضوع تخفیف‌ها و وام‌هایی که برای بهسازی بافت‌های فرسوده در نظر گرفته بودند، محدوده بافت‌های فرسوده شهر کهک را مشخص کردیم.
وی با اشاره به اینکه نوسازی بافت‌های فرسوده کهک آغاز شده است، افزود: از سال 88 تاکنون تعداد زیادی از خانه‌های قدیمی را با حضور مالکان تخریب و دور آن را دیوارکشی کرده‌ایم و در حال حاضر نیز آمادگی داریم با مالکانی که قصد تخریب خانه‌های قدیمی و بلااستفاده خود را دارند همکاری کنیم.
وی تصریح کرد: موضوع مهمی که در شهر کهک مخاطره‌آمیز شده است وجود خانه‌های قدیمی و بلااستفاده‌ای است که بعضا مالکان آن نیز در شهر کهک حضور ندارند و اگر خدای ناکرده زلزله‌ای در شهر کهک وقوع یابد، آوار ناشی از تخریب این خانه‌ها می‌تواند برای شهروندان خسارات جانی و مالی به همراه داشته باشد.
عربشاهی بیان داشت: فارغ از این موضوع که وام‌هایی برای نوسازی بافت‌های فرسوده به مالکان تعلق می‌گیرد، شورای اسلامی شهر و شهرداری کهک نیز این آمادگی را دارد که با مالکان برای تخریب خانه‌های قدیمی همکاری کند و ماشین آلات خود را در اختیار آنان قرار دهد.
لغو تخفیف عوارض برای بافت‌های فرسوده
رئیس شورای اسلامی شهر کهک در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه تخفیف‌های عوارض برای بافت‌های فرسوده لغو شده است، گفت: قانون هیچ موردی را در خصوص لحاظ کردن تخفیف‌ها برای عوارض ساخت بافت‌های فرسوده در نظر نگرفته است.
عربشاهی با بیان اینکه شهرداری طبق قانون هیچ تخفیفی را نمی‌تواند برای بافت‌های فرسوده در اختیار مالکان قراردهد، گفت: قرار بر این بود که 50 درصد عوارض ساخت و ساز به متقاضیان نوسازی بافت‌های فرسوده تخفیف داده شود و این مبلغ توسط مسکن و شهرسازی به شهرداری‌ها پرداخت شود. ما در یک دوره‌ای این کار را انجام دادیم ولی هیچ مبلغی به حساب شهرداری واریز نشده است.
وی تصریح کرد: طبق ماده 181، قانون شهرداری را از همه بخشش‌ها و تخفیف‌ها معاف می‌کند مگر اینکه هر تخفیفی که در نظر می‌گیرد، در قالب طرح یا ماده‌ای دولت آن را تامین کند از این رو در حال حاضر با توجه به اینکه دولت این پول را پرداخت نمی‌کند، نمی‌توانیم تخفیف‌ها را اعمال کنیم و هر زمانی که این 50 درصد تامین شود، ما به متقاضیان تخفیف می‌دهیم.
عربشاهی بیان داشت: 50 درصد تخفیف عوارض در شهرهای کوچک مانند کهک حدود 150 هزار تومان می‌شود که این رقم قابل توجهی نیست که تشویقی برای بهسازی بافت‌های فرسوده باشد.
وی با اشاره به اینکه شهرداری کهک تاکنون خدمات بسیار زیادی را برای بهسازی بافت‌های فرسوده شهر به مالکان ارائه داده است، گفت: ماشین آلات شهرداری در اختیار مالکان بافت‌های فرسوده قرار گرفته و همچنین حمل مصالح و خاک برای دیوارکشی نیز توسط ماشین‌های شهرداری انجام شده است.
وی بیان داشت: در حال حاضر نیز این آمادگی را داریم که بافت‌های فرسوده‌ای که برای همسایه‌ها خطرآفرین هست را با همکاری مالکان تخریب کنیم.
وجود 263 هکتار بافت فرسوده در 4 شهر کوچک
در حال حاضر در شهر جعفریه 124.1 هکتار، در شهر کهک 9.2 هکتار، در شهر قنوات 89.4 هکتار و در شهر دستجرد 40.9 هکتار بافت فرسوده مصوب وجود دارد که ساکنان این مناطق هم باید هر چه سریع‌تر برای نوسازی و بازسازی واحدهای مسکونی خود اقدام کنند، چون بسیاری از بافت‌های مسکونی شهرهای تابعه از مصالح خشتی درست شده‌اند و مقاومت آنها در برابر زلزله یا حوادث طبیعی دیگر زیاد نیست.
هیچ کس بدش نمی‌آید از زلزله در امان باشد اما وقتی شرایط نجات یافتن از آن را ندارد، نمی‌تواند کاری انجام دهد. اگر زلزله بیاید تمامی این بافت‌های فرسوده حتی با کوچک‌ترین لرزشی با خاک یکسان می‌شوند و شاید صدها نفر زیر آوار.