به گزارش خبرنگار مهر، کار تصحیح کتاب «قانون» این سینا بیش از یک سال است که از سوی بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا به نجفقلی حبیبی، مصحح پیشکسوت آثار فلسفه اسلامی سپرده شده است. با وجود گذشت نزدیک به یک سال از آماده شدن جلد نخست این اثر بنیاد بوعلی سینا به دلایلی که مشکلات مالی یکی از آن‌هاست موفق به انتشار این اثر نشده است و به همین دلیل انتشار کامل این اثر در آینده نیز مورد تردید واقع شده. این در حالی است که در حال حاضر چاپ قابل قبولی از «قانون» به عنوان کتابی که همواره مایه مباهات ایرانیان بوده است در کشورمان وجود ندارد که جای بسی تأسف است. به همین بهانه با نجفقلی حبیبی مصحح این اثر درباره روند این تصحیح و سرانجام آن گفت‌وگو کرده‌ایم.
*اخیرا شنیده‌ایم که بنیاد بوعلی سینا در همدان که بانی و حامی چاپ کتاب «قانون» است با مشکلات مالی روبه‌روست. این موضوع تا چه اندازه کار تصحیح قانون را متأثر کرده است؟
بنیاد بوعلی اصرار داشت برای تصحیح کتاب قانون با من قرارداد ببندد و من نیز پذیرفتم. از سوی این بنیاد وجهی به عنوان پیش‌پرداخت در اختیار من قرار گرفت که طبق قانون، مالیات از آن کم می‌شود و به دلیل همین مسائل آن وجه در ضمانت بانک قرار دارد. به عنوان اطمینان از حسن اجرا نیز می‌توانستند به اعتبار من اطمینان کنند اما به دلیل عدم پذیرش آنان، مبلغی را به بنیاد بوعلی پرداخت کردم.
بخش نخست قانون را به بنیاد بوعلی سپردم تا برای چاپ آن اقدام کنند و آنان کردند که باید منتظر بمانم تا مسئول چاپ این بنیاد معرفی شود. با گذشت نزدیک به یک سال از آماده شدن این بخش تکلیف چاپ آن روشن نشده است. اما با وجود این طبق عادتی که دارم مطالعاتم را برای تصحیح سایر بخش‌های قانون ادامه دادم. خوشبختانه اخیرا نسخه خوبی از قانون پیدا کردم و مشغول مقابله آن با تصحیح بخش اول هستم که کار آن پایان یافته بود تا خیالم از قوام کار راحت شود. اگر این کار به ثمر برسد برای نخستین بار در دوره جمهوری اسلامی ایران خواهد بود که چاپ قابل قبولی از قانون منتشر می‌شود.
البته گشایش اجمالی در کار بنیاد و بودجه‌ای که برای این کار به آنها اختصاص یافته ایجاد شده است و تصور می‌کنم در چاپ «قانون» مشکلی نداشته باشند. شاید مشکلات اجرایی بنیاد باشد که تاکنون مانع از چاپ بخش نخست قانون شده است. همچنین این بنیاد مجوز انتشار ندارد و باید این اثر را به ناشری در همدان بسپرند. در آخرین گفت‌وگویی که حدود دو ماه پیش با این بنیاد داشتم قرار شد برای گرفتن مجوز اقدام کنند که دیگر خبر ندارم که این کار در چه مرحله‌ای است.
*از سختی‌های این کار بگویید به ویژه آنکه شما در طب تخصص ندارید؟
می‌دانستم تصحیح «قانون» دشوار است، اما فکر نمی‌کردم که تا این اندازه دشوار باشد. تصورم این بود که قانون به این دلیل که کتاب مهمی است و در دسترس دانشمندان قرار داشت حتما نسخه‌های خوبی نیز از آن موجود است و کار تصحیح به راحتی و سرعت پیش خواهد رفت اما وقتی وارد کار شدم دیدم تصورم نادرست بود.
جست‌وجوی زیادی کردم تا نسخه‌های قابل قبولی پیدا کنم و سپس باید شروح آنها را پیدا می‌کردم که تقریبا هیچ کدام از آنها چاپ نشده‌اند و برخی از نسخه‌ها نیز مغلوط بودند و نیاز به مقایسه و تطبیق داشتند. به همین دلیل مدتی طول کشید که به اصطلاح در تصحیح قانون راه بیفتم.
ناآشنا بودن من به طب سنتی نیز به دشواری این تصحیح افزود. با محتوای قانون نیز آشنا نبودم و این امر بر سختی کار اضافه کرد. با این وجود کتاب اول قانون را در حد خیلی قابل قبولی البته به گفته کارشناسان طب سنتی به پایان رساندم.
*تاکنون چه بخش‌هایی از قانون را تصحیح کرده‌اید؟
کار کتاب دوم را هم با مقابله دو سه نسخه شروع کرده‌ام. بخشی را کامل کردم و در بخشی از آن مربوط به گیاهان دارویی کمی به مشکل برخوردم. باید این تصحیح را بار دیگر ویراستاری کنم و با برخی از کتاب‌های قدیمی مانند آثار رازی مقابله کنم. بخش مربوط به گیاهان دارویی دشواری زیادی دارد زیرا نام گیاهان در کتاب‌های مختلف تغییر می‌کند و تلفظ‌های مشکلی دارد.
کتاب سوم را نیز که مفصل‌ترین بخش قانون است شروع کرده‌ام و آن را به موازات کتاب دوم پیش می‌برم اما مطمئنم مطابق قرارداد نمی‌توانم کار را تحویل دهم. اگر بنیاد بوعلی در اجرای تعهداتش ضعف دارد من نیز خالی از ضعف نیستم و نتوانستن کتاب را در موعد مقرر آماده کنم. به خصوص برای بخش نخست کتاب سوم نتوانستم نسخه مناسبی پیدا کنم و از این نظر به مشکل برخوردم.
*بنیاد بوعلی در تهیه نسخه‌های خطی این اثر کمکی به شما کرده است؟
من کمکی دریافت نکردم نه از نظر مالی برای خرید نسخه‌ها و نه از نظر دراختیار گذاشتن نسخه‌های در دسترس. حتی نسخه‌های گردآوری‌شده از سوی این بنیاد نیز سامان‌دهی نشدند تا در اختیار من قرار داده شوند و گویا برای این کار آماده نشده‌اند. نسخه‌های لازم را خودم تهیه کردم. برای مثال یک نسخه که از ترکیه تهیه کرده‌ام بیش از پانصد هزار تومان بود. تاکنون برای تهیه نسخه‌های این اثر زیاد خرج کرده‌ام اما فکر می‌کنم که تقبل این هرینه‌ها برای تصحیح قانون می‌ارزد و اگر نشد باید فکر دیگری بکنم.
*اگر بنیاد اصلا نتواند حمایت مالی کند شما به کار ادامه خواهید داد؟
به سرانجام رساندن این کار تبدیل به یک جور تعهد اخلاقی برای خود من شده است تا برای بنیاد بوعلی. باید تمام تلاشم را به کار گیرم تا تصحیح کتاب قانون را به عنوان یک سرمایه ملی به سرانجام برسانم. به هر حال اگر جلد نخست این اثر منتشر می‌شد و تأثیرش را در جامعه علمی می‌گذاشت بیشتر سر ذوق می‌آمدم چون تشویق آدم‌ها را سر ذوق می‌آورد و به آنان انگیزه می‌دهد ولی ناامید هم نیستم و امیدوارم خدا کمک کند و آنچه را به من مربوط است به خوبی انجام دهم.