دکتر حسن فتحی استاد فلسفه دانشگاه تبریز در مورد اینکه آیا می توان سخن از اخلاق مناظره کرد به خبرنگار مهر گفت: بله، اساساً انسان موجود اخلاقی است در همه جا اخلاق رسوخ دارد و در مناظره هم بیشتر.حتی از نظر تاریخی هم می بینیم که وقتی بحث پیروزی های مبتنی بر سخن و بر بحث چه در عرصه سیاست و چه در عرصه قضاوت در یونان قرن پنجم قبل از میلاد اصل قرار گرفت و صرف پیروزی را مبنا قرار دادند عوام یعنی شهروندان جاه طلب یونانی باعث شدند که تعلیمات سوفسطایی در راه سبب سازی برای پیروزی های آنها رو به سوی فساد برود و در آن هنگام بود که سقراط به عنوان استاد گفتگو و مناظره و در عین حال استاد اخلاق پا به عرصه نهاد.
وی افزود: بیش از همه در همین جا باید انتظار رعایت اخلاق و پایبندی به اصول اخلاقی را داشته باشیم اگر سخن اصلاح شود از همانجا اصلاحات شروع می شود اگر سخن راست باشد از همانجا راستی در سایر مرتبه ها و قلمروها هم تحقق می یابد.
این استاد گروه فلسفه دانشگاه تبریز در مورد ضوابط اخلاق مناظره هم اظهارداشت: از جمله ضوابط اساسی برای اخلاق مناظره این است که هیچ یک از طرفین خودش را حق مطلق نشمارد در این صورت است که بخشی از حقیقت را که خودشان دارند می توانند منتقل کنند و بخشی از حقیقت را که طرف مقابل دارد آن را هم می توانند اخذ کنند. اگر هدف از این مناظره آگاهی بخشی به دیگران یا شاهدان و ناظران مناظره است با مبنای حقیقت خواهی و حقیقت گویی است که نه تنها خود طرفین بلکه شخص ثالث هم به هدف مناظره یعنی آگاهی بخشی و آگاهیی یابی می رسد.
این محقق و نویسنده تصریح کرد: درواقع در مثلث دوطرف مناظره و طرف سوم که شاهدان مناظره هستند آن غایت مناظره که دیدن و یافتن حقیقت و انتخاب بهترین است می تواند محقق بشود. پس اینطور شد که هیچ کدام از طرفین خودش را حق مطلق نداند به قصد آگاهی یابی و آگاهی بخشی صورت بگیرد و طبیعتاً وقتی با این نیت پیش آمده ایم هدف ما نه صرفاً به کرسی نشاندن حرف خویش بلکه روشن تر کردن ضعف و قوت خویش و طرف مقابل و ایجاد شفافیت در ذهنیت ها خواهد بود
فتحی در مورد اینکه در چه شرایطی مناظره به معنای واقعی آن صورت می گیرد هم یادآورشد: همینکه گفتم طرفین پایبند باشند که جز حق نگویند و هیچ چیزی برایشان مطلق نباشد حتی پیروزی خودشان. به گونه ای که از اول خودشان با این قصد وارد شده باشند که در پایان گفتگو ذهنیت خودشان و البته طرف مقابل و آنهایی که شاهد و ناظر مناظره هستند نسبت به قبل مناظره دستاورد داشته باشد. آگاهی اش بیشتر شده باشد سوالاتش جواب یافته باشد.
فتحی درادامه تصریح کرد: به عبارت دیگر اصل پیروزی نباشد اصل بر این نباشد که از طرف مقابل چیزی منفی را آشکار کند و از خودش پنهان، از طرف مقابل چیزی مثبت را پنهان کند و در خودش آن را تقویت کند نه به قصد پیروزی بلکه به قصد اینکه در نهایت سود کلان عاید همگان بشود. سود کلان آن وقتی عاید همه می شود که بهترین ها در مسند حکومت قرار گرفته باشند.
وی بیان داشت: واقعاً طرف در ته دل خودش این ایمان را داشته باشد که اگر از این مناظره فی الواقع چنین بدست آید که طرف مقابل شایسته تر از من است مناظره شایستگی او را به نمایش بگذارد.
این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه اخلاق در مورد اینکه حساسیت های مناظره در یک نظام اسلامی و در یک رقابت انتخاباتی چیست هم اظهارداشت: اگر اسلام آن باشد که پیامبرش گفته است بعثت لاتمم المکارم الاخلاق یعنی من مبعوث شدم که اخلاق نیکو را به مرتبه کمال برسانم این جا پایبندی به اصول اخلاقی از همه جا بیشتر است و رقابت در اینجا نه از نوع پیروزی طلبی بلکه از نوع فایده رسانی است طرف مناظره اگر خودش را شایسته تر می داند اینجا جا دارد که آنچنان که حضرت یوسف گفت انی حفیظ علیم از توانایی های خودش بگوید.
فتحی یادآورشد: تواضع و فروتنی و پنهان کردن شایستگی های خویشتن در مناظره خودش یک نوع خیانت به مناظره است کما اینکه بد گفتن نابجا از طرف مناظره یا تخریب او هم نوعی خیانت به مناظره است. حاصل و هدف مناظره را باید این در نظر بگیریم که در پایان بحث آن که شایسته تر است شایستگی اش نمایان تر شده باشد چه من باشم چه طرف مقابلم. بر این اساس نه افراط را و نه تفریط را داریم. روشن کردن توانمندی ها و کارایی ها را چه در خودمان چه در طرف مقابل این در یک فضای مناظراتی در یک بحث مناظرات انتخاباتی می تواند مبنای خوبی باشد.