چراغعلي اعظمي سنگسري در سال 1303 به دنيا آمده و درسال 1381 وفات يافت . وي متولد سنگسربود و از1326 درتهران مقيم شد ، اعظمي دانش آموخته دانشگاه كميبريج در رشته زبان و ادبيات انگليسي بود
-------------------------------------------------------------
ماندانا اعظمي متخصص در رشته كتابداري و مجموعه سازي در كتابخانه ها درحال جمع آوري و چاپ آثار مرحوم چراغعلي اعظمي سنگسري كه براي حفاظت به وي سپرده شده است ، مي باشد .
به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر مرحوم اعظمي سنگسري در موضوعات مختلفي آثار مكتوب داشته است كه مهمترين آنها درباب گله داري ، باورهاي عاميانه ، جشن هاي ملي ، گاه نماي سنگسري ، بازيها، موقعيت جغرافيايي و موضوعات ديگر سنگسر است كه زادگاه او بوده ، عنوان اين كتاب آماده چاپ هنوز مشخص نيست .
كتاب ديگري در مورد سنگسرشناسي كه ازبرجسته ترين آثار وي دراين زمينه مي باشد « واژه نامه سنگسري» نام دارد كه با همكاري « زيندفور » زبان شناس مشهورآلماني درسال 51 توسط انتشارات « فرانكلين » و نشر« جيبي » با همكاري دانشگاه « ميشيگان » منتشر شده است.
« واژه نامه سنگسري » واژه نامه كاملي است كه شامل دستور زبان و اصطلاحات مي باشد و معادل هاي فارسي به حروف لاتين « آوا نويسي » شده ، ماندانا اعظمي هم اين حروف را به فارسي بر گردانده است تا خواننده ايراني بتواند اين واژه ها را به فارسي بخواند.
مكمل اين كتاب 12 دفتر در دو مجلد در كتابي با عنوان « سنگسري وات وات » به معناي گفتگوي سنگسري مي باشد كه در سال 72 اين دفاتر به فرهنگستان زبان ايران سپرده شد و از طرف فرهنگستان به تعداد 15 نسخه تكثير زيراكسي شد ، به علت كهولت سن ، اين كتاب حروفچيني نشد چون بازديد مجدد توسط مرحوم اعظمي سنگسري مشكل بود ، اين كتاب تكثير شده به كتابخانه هاي ايران شناسي در داخل و خارج از ايران فرستاده شده و حال مقدمات چاپ اين كار فراهم شده و مراحل حروفچيني را نيز گذرانده است .
به گزارش مهر، كتاب ديگري دراين زمينه نوشته و چاپ شده كتاب تاريخ سنگسر نام دارد كه به طورخلاصه نكات مهم تاريخي سنگسر در آن گردآوري شده است ، اين كتاب حدود 100 صفحه است و درسال 71 چاپ شده و مطالب ذكر شده درآن دركليات سنگسري آورده مي شود. آثار ديگر چراغعلي اعظمي سنگسري در موضوعات غير از سنگسر ترجمه متون پهلوي و باستاني از قبيل : از توسر تا زاد سپرم ، خسرو كوآتان ، زندوهومن سين، واژه هاي برابر پهلوي و سنگسري و واژه هاي مشكل پهلوي است .
در زمينه هاي تاريخي نيز آثاري مانند كرونولوژي لشگر كشي هاي مسلمانان به شبه قاره هند كه درمجله ايران شناخت شماره 7 به چاپ رسيده است ، پرستشگاه آرتازقره كليسا كه به چاپ رسيده و پيشينه ارتشتاري در ايران كه هنوز منتشر نشده است.
اين نويسنده در زمينه ستاره شناسي نيز مقالاتي دارد با عنوانهاي پندار ايرانيان باستان درباره خورشيد ، ماه و ستارگان و آغاز گردش سپهر به باور ايرانيان و مقاله اي با عنوان آثار الباقيه و متون پهلوي كه در نامواره دكتر محمد افشار جلد ششم به چاپ رسيده است.
به گزارش مهر ، وي از سكه شناسان ايران بود و در اين ارتباط مقالاتي هم در نشريات خارجي به چاپ رساند كه تحولات سكه در ايران از دوره هخامنشي تا اوايل دوره اسلامي ، سكه هاي طبرستان و 25 قرن سر گذشت سكه در ايران را در آنها مدنظر قرار داد .
مرحوم چراغعلي اعظمي سنگسري در ترجمه هاي كتيبه هاي ايراني نيز فعال بوده است و تحقيقي مفصل در خصوص خانداني گاووارگان داشت و كتابي نيز با عنوان گاووارگان پادوستياني در قبل ازانقلاب منتشر كرد ، درحال حاضراين كتاب تكميل و مراحل حروفچيني را گذرانده و آماده چاپ است كه دراين مورد مقالات بسياري در نشريات معتبر به چاپ رساند از قبيل فريم پايگاه اسپهبدان با وندي كجاست ؟ ، قارن وند يا سوخرائيان ، گيل، فرشواذگرشاه و نگاهي به سوخرائيان .
كتاب ديگر اعظمي سنگسري « راهگشا » ، نام دارد كه واژه نامه اي ويژه براي خط ميخي است كه از روي كتيبه ها و واژه ها برداشته شده است ، اين كتاب به صورت دست نويس تكثير شده و به كتابخانه هاي مهم ايران شناسي در جهان ارسال شده است.
گفتني است عنوان محل سنگسر امروزه به " مهدي شهر" برگردانده شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، مرحوم چراغعلي اعظمي سنگسري با خط و زبان پهلوي اشكاني و ساساني آشنايي كامل داشت و خط كوفي و ميخي را به سهولت مي خواند.
مجموعه آثار چراغعلي اعظمي سنگسري به صورت موضوعي است كه تعدادي از آنها در پي مي آيد :
- واژه نامه سنگسري باهمكاري گرنات ل . ونيدفور. تهران : انتشارات فرانكلين ؛ جيبي ، 1351 . به چاپ رسيده است.
- سنگسر وات وات ( كاربرد واژه هاي سنگسري ). تهران : فرهنگستان زبان ، 1372 . تكثير به صورت زيراكس بوده . 12 دفتر در 2 مجلد مي باشد .
- تاريخ سنگسر :
- باورهاي عاميانه مردم سنگسر كه در مجله هنر و مردم 1349 شماره 93-92 به چاپ رسيده است .
- جشن هاي ملي سنگسر كه مجله بررسي هاي تاريخي ، 1347 شماره 5 منتشر شده است .
- درمان بيماري ها و زخم ها در سنگسر كه درهنر و مردم 1351 شماره 120-119 .
- سنگسر و يادگارهاي ايران باستان كه در مجله سپاهان 41-1338 ( 13 شماره ) .
- گاهنماي سنگسري كه در بررسي هاي تاريخي ، شماره 3 و 4 منتشر شده است و « واژه هاي همسان در پهلوي و سنگسري » كه در شرف انتشار مي باشد) .
همچنين برابري لغات برهان قاطع و واژه هاي سنگسري در شرف انتشار است.
اين نويسنده در خصوص متون پهلوي نيز فعاليت داشته است كه مي توان به اين آثار اشاره كرد :
- از توسر تازاد سپرم است ( منتشر نشده ) .
- اسيان ور كه در نامواره دكتر محمود افشار 1368 جلد پنجم به چاپ رسيده .
- اكرخيرات كه هنوز منتشر نشده است.
- اندازه گيري در ايران باستان در نامواره دكتر محمود افشار 1378 جلد 11 منتشر شده.
- بخت آفريد و سخنان او
- پسرش هوروستان ( منتشر نشده)
- پيشينه پزشكي در ايران . سخنواره / ايرج افشار تهران : توس 1376.
- تنسر كه بود ؟ كه در نامواره دكتر محمود افشار 1379 جلد 12 به چاپ رسيده است.
- خسرو كواتان و ريتكي ( منتشر نشده)
- سندي از آيين ناوبري درعصر ساساني . انجمن آثار و مفاخر فرهنگي 1377
- گجستك اباليش كه در نامه فرهنگ ايران 1368 دفتر سوم به چاپ رسيده است.
آثارتاريخي :
- بازماندگان يزدگر سوم. ايران شناخت 1377 شماره 10
- پرستشگاه آرتاز قره كليسا . مجله گوهر 1353 شماره اول
- پيشينه ارتشتاري در ايران ( منتشر نشده )
- خداوندان دژ شميران . مجله هنر و مردم 1350 شماره 103-102
- در آمدي بر تاريخ ايران ( منتشرنشده)
- كرونولوژي لشكر كشي هاي مسلمانان به شبه قاره هندر ايران شناخت 1376 شماره 7.
- يادداشت هايي از تاريخ سيستان ( منتشر نشده)
- گاو بارگان پادوسياني ( ويرايش جديد در شرف انتشار )
- فرمانروايان طبرستان . مجله بررسي هاي تاريخي شماره 5
- فرمانروايان مازندران مجله هور 1350 شماره 9 -8
- فريم پايگاه اسپهبدان باوندي كجاست. ضميمه بررسيهاي تاريخي 1351 شماره 1
- قارن وند يا سوخرائيان مجله بررسيهاي تاريخي 1355 شماره 3
- گيل فرشواذگرشاه مجله بررسي تاريخي 1356 شماره 3
- نگاهي به سوخرائيان مجله گوهر 1354 شماره 9
ستاره شناسي :
- آثار الباقيه نامواره دكتر محمود افشار 1370 جلد ششم
- آغاز گردش سپهر به باور ايرانيان باستان مجله آينده 1372 شماره 2-1
- پندار ايرانيان باستان درباره خوشيد ، ماه و ستگارگان
مرز پرگهر ياد نامه علي سامي
كتيبه ها :
- انديكان خوتاي ( منتشر نشده )
- بنجاق اورامان ( منتشر نشده )
- دو كتيبه در تخت جمشيد ( منتشر نشده)
- دون باون تش ( منتشر نشده
- سه كتيبه هخامنشي نامواره دكتر محمود افشار 1381 جلد 13
- كتبيه اشكاني شاهپور اول ( منتشر نشده )
- كتبيه زمان شاهپور دوم ساساني ( منتشر نشده )
- گزارش كتيبه شوش مجله فروهر 1376 شماره 8-7
- راهگشاي خط ميخي ( واژه نامه خط ميخي ) تكثير به صورت زيراكس
سكه شناسي :
- آغاز ضرب سكه در زمان كورش بزرگ ( منتشر نشده)
- 25 قرن سرگذشت سكه در ايران ( منتشر نشده )
- پايه گذاران حكومت ارتقي و ايوبي ( و زنگي ) و سكه هاي آنها.
ضميمه بررسي هاي تاريخي 1351 شماره 5
- چند سكه از غوريان . مجله بررسيهاي تاريخي 1351 شماره 3
- سكه هاي طبرستان ضميمه بررسيهاي تاريخي 1352 شماره 2
آثار متفرقه نويسنده عبارتند از:
- پيشينه آيين هاي نوروزي ( منتشر نشده )
- داستاني از تنبور ( منتشرنشده )
- يادداشتي بر پايان نوشت شاهنامه نامواره دكتر محمود افشار 1375 جلد 9
- پرندگان دزاشيب در مجله آينده 1372 شماره 12-10
و آثار منتشر نشده ديگر كه ...