به گزارش خبرنگار مهر، کرمانشاه یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است که همواره نشان های درخشانی از مدنیت و شهرنشینی را در خود داشته است. فارغ از سابقه باستانی این دیار و وجود آثار و بناهای متعلق به پیش از اسلام، سابقه شهرنشینی در کرمانشاه به شمایلی که بشر نوین به آن روی آورده است نیز در این شهر بسیار طولانی و قابل توجه است.
ترکیب بندی خانه ها و بناهای مسکونی در شهر کرمانشاه و چینش آن در هیأت کوچه ها و معابر امروزی به گونه ای طراحی شده است که نقشه جامع شهر کرمانشاه برای این روزهای شهر نیز –البته با کمی اغماض و تحمل کاستی ها- همچنان پاسخ گو است اما به شرط نوسازی و یا مقاوم سازی آنچه که از ده ها سال پیش در کوچه پس کوچه های شهر به جا مانده است.
معضلی که این روزها به بافت فرسوده شهری موسوم است و پای ثابت مباحث جلسات مدیریت شهری را تشکیل می دهد و مسئولین مرتبط نیز به شیوه های گوناگون برای جایگزینی و نوسازی بافت های فرسوده پیشنهاد و راهکار ارائه می دهند. اما واقعیت این است که در سوژه تکراری رسانه در خصوص بافت فرسوده شهری هیچگاه آنچنان که باید و شاید اخباری از مرمت و بازسازی چشمگیر این بافت ها وجود نداشته است.
آمار میزان و وسعت بافت های فرسوده در شهر کرمانشاه هر بار که از مسئولین پرسیده می شود همان است که بود و تغییر محسوسی در مرتفع شدن آن دیده نمی شود.
پروژه احیای بافت فرسوده ، یکی از طرح‌های عنوان شده در سال 82 بوده که بانک جهانی با واسطه بانک ABC بحرین و به عاملیت بانک ملت و ضمانت وزارت کشور 300 میلیون دلار اعتبار برای بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شش شهر کشور، از جمله کرمانشاه اختصاص داد که از این مقدار، 200 میلیون دلار به تهران و 100 میلیون دلار به طور مساوی بین پنج شهر دیگر تقسیم شد و شرط تخصیص این اعتبارات نیز تشکیل سازمانی به نام سازمان بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده در این شهرها بود تا اعتبارات مذکور از طریق این سازمان صرف احیای بافتهای فرسوده شود.
لذا براین اساس سازمان بهسازی و نوسازی بافت فرسوده در کرمانشاه ایجاد و این وظیفه را عهده دار شد و طبق گفته‌های رئیس وقت این سازمان در سالهای 82 تا 91 قانون برنامه پنجم در ماده 72 به صراحت دولت را مکلف کرده که هر سال 10 درصد بافتهای فرسوده را احیا کند.
بر اساس آمار هزار و 228 هکتار از شهر کرمانشاه را بافت های فرسوده تشکیل داده و این وسعت معادل 11 در صد از مساحت شهر کرمانشاه است.
بافتهای فرسوده براساس سه شاخص ریز دانگی (واحدهای مسکونی با مساحت کمتر از 200 متر مربع)، عدم استحکام (سازه ای که طبق آیین‌نامه‌های جدید ساخته نشده و در مقابل زلزله پایداری لازم را ندارد) و نفوذ ناپذیری (دارای معابر با عرض کمتر از شش متر) که توسط وزارت مسکن اعلام شده، شناسایی می‌شوند.
فقط سازمان بهسازی و نوسازی متولی احیاء بافتهای فرسوده نیست
همان طور که گفته شد سازمان بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر کرمانشاه تشکیل شد تا متولی این موضوع در استان کرمانشاه باشد اما ظاهرا همه کار به تنهایی بر عهده این نهاد نیست. این موضوعی است که معاون بهسازی و نوسازی بافت فرسوده کرمانشاه در گفتگو با مهر به آن اشاره می کند.
محمود رحیمی در این رابطه به خبرنگار مهر اظهار داشت: همه وظیفه به عهده این سازمان نیست و دستگاه ها و نهادهای دیگری نیز برای احیاء بافت فرسوده در تلاش هستند و بخشی از وظایف بر عهده آنهاست.
این مسئول، میراث فرهنگی، شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه را نیز در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده دخیل و سهیم دانست.
وی گفت: به عنوان مثال در شهر کرمانشاه حد فاصل میدان آزادی تا میدان جهاد سازندگی برای باز سازی و احیا به این سازمان تعلق دارد و در نقاط دیگر سایر دستگاه ها وظیفه خاص خود را بر عهده دارند. البته محدوده در اختیار ما نیز عمدتا از آثار تاریخی و ملی ثبت شده است که در این موضوع با اداره کل میراث فرهنگی نیاز به تعامل و هماهنگی است.
وی همچنین از وعده اعطای تسهیلات به ساکنان این منطقه برای بازسازی ابنیه خود خبر داد.
تسهیلاتی برای بافت های فرسوده اعطا نشده است
مدیر کل راه و شهر سازی استان کرمانشاه در خصوص اعطای تسهیلات به ساکنان بافت های فرسوده شهر کرمانشاه اظهار داشت: این مصوبه کارگروه امور زیربنایی است که با شرایط خاصی به بافت های فرسوده برای بازسازی تسهیلات داده شود.
حسن فدایی با اشاره به وجود بالغ بر هزار و 200 هکتار بافت فرسوده در شهر کرمانشاه گفت: علی رغم وعده اعطای تسهیلات برای بازسازی این بافتها تا کنون اعتباری برای این موضوع تخصیص داده نشده است.
وی بناها و بافتهای بیشتر از 30 یا 40 سال سابقه ساخت را تحت عنوان بافت فرسوده یاد کرد و گفت: قرار بر این بوده است که احیاء بافت های فرسوده با همکاری شرکت عمران و مسکن سازان انجام شود.
به گزارش خبر نگار مهر، خبر عدم ارائه تسهیلات به ساکنان بافت های فرسوده در حالی است که خطر نشست در این بنا برای شهر کرمانشاه که از ابتدای سال تا کنون بیش از 100 زلزله را تجربه کرده است موضوعی منطقی به نظر نمی رسد. موضوع حساسی که باید قبل از بروز یک حادثه و پشیمانی های بزرگ باید برای آن فکری کرد.
تسریع در احیای بافت های فرسوده ضروریست
یک استاد معماری و شهر سازی دانشگاه های کشور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: با توجه به خطراتی که بافتهای فرسوده را تهدید می کند، تسریع در روند بهسازی و نوسازی این نقاط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بیژن کلهرنیا افزود: تجربه نشان داده در زمان وقوع حوادث بیشترین آسیب‌های جانی بر آن دسته از شهروندانی وارد می‌شود که از لحاظ ایمنی در واحدهای استانداردی ساکن نبوده‌اند و یا از نظر موقعیت شهری قابلیت امداد رسانی به آنها مشکل بوده است.
وی ادامه داد: محدودیت‌های ناشی از نقص کف، ناقص بودن زمین ساختمان‌ها و متراژهای کم موجب می‌شود تا این بناها ضمن آن که از لحاظ جلوه‌های بصری چندان قابل توجه نباشند، از حیث ایمنی نیز نتوانند در برابر بحران مقاومت کنند.
این کارشناس معماری گفت: این سازه‌ها عمدتا از استحکام و ایستایی کافی برخوردار نبوده و بر همین اساس حتی در شرایط معمول، امکان تخریب، ریزش و خطر وجود دارد و علاوه بر موضوع امنیت و مقاومت این سازه ها، ناهمگونی ظاهری ایجاد شده به دلیل مجاورت سازه‌های قدیمی با برخی از بناهای تازه ساز و یا ترمیم شده، موجب افت کیفیت ظاهری شهر شده و چشم انداز آن را مخدوش می کند.
وی افزود: اغلب ساکنان مناطقی اینچنینی از ناکافی بودن خدمات شهری ابراز نارضایتی می‌کنند و قدیمی بودن منطقه و نامناسب بودن سطح معابر برای خدمات رسانی موجب شده تا این مناطق از خدماتی چون نظافت مناسب، امکانات مکانیزه همچون سطل زباله و خدمات ایمنی به نحو مطلوب بهره‌مند نشوند.
دیده شدن بسته های تشویقی با پیوست های فرهنگی برای احیاء بافتهای فرسوده کرمانشاه
معاون عمرانی استانداری کرمانشاه نیز در خصوص اقدامات این معاونت برای احیای بافت فرسوده در استان کرمانشاه به خبرنگار مهر گفت: برای رفع مشکلات و خطرات اجتماعی، شهری و فیزیکی موجود در بافت های فرسوده جلسات متعددی را با مسئولین استانی برگزار کردیم که یکی از نتایج مهم آن تصویب برخی بسته های تشویقی برای احیای بافت های فرسوده است.
مجتبی نیک کردار ادامه داد: یکی از نکات مهم دیده شده در این بسته های تشویقی توجه به یک پیوست فرهنگی با محوریت آموزش است تا در صورت تأمین مسائل مالی و اقتصادی و احیاء این بافتها، نگرانی چندانی از ایجاد معضل های جدید فرهنگی و زیستی وجود نداشته باشد.
معاون عمرانی استانداری کرمانشاه تصریح کرد: تأمین وام و تسهیلات برای ساکنان بافتهای فرسوده، در نظر گرفتن تراکم بیشتر، و ارئه برخی خدمات تشویقی از محتویات بسته در نظر گرفته شده است. البته در هر صورت تأمین هزینه بخشی از این نوسازی ها بر عهده مالک خواهد بود.
خبرنگار: طیبه قدمی