به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان یک سوم باغهای مثمر کشور را در خود جای داده‌است و جنوب این استان قطب تولیدان محصولات سیفی محسوب می‌شود و در حالی در سند توسعه کرمان کشاورزی محور توسعه در نظر گرفته شده است که میزان بارندگی در این استان از متوسط بارندگی در کشور پائین تر است و عملا به دلیل خشکسالی های متعدد سالهای گذشته همین میزان بارندگی نیز صورت نگرفته است.
با وجود خشکسالی‌های 17 سال گذشته اما هیچ گاه کشاورزی در این استان مدیریت نشده است بطوریکه سطح زیر کشت محصولات کشاورزی همچنان در استان افزایش یافته است و کشاورزی و دامپروری به عنوان نخستین شغل مردم استان کرمان اقتصاد خانوار را بیش از گذشته به خود وابسته کرده است.
هدر رفت 70 درصدی آب در بخش کشاورزی
در چنین شرایطی اما متاسفانه استفاده بهینه از آب موجود در استان کرمان هیچ گاه در اولویت نبوده است بطوریکه تنها بخشی از مزارع و باغهای استان کرمان به سیستمهای آبیاری مکانیزه مجهز شده اند و روند ارائه تسهیلات آبیاری به کندی پیش رفته است.
طبق گفته مسئولان متاسفانه ارائه تسهیلات کشاورزی برای تبدیل آبیاری غرق آبی به مکانیزه طی دو سال گذشته با وقفه مواجه شده است و بانکها اعتبار مورد نیاز را به کشاورزان نداده اند در حالیکه طبق اعلام وزارت نیرو هم اکنون کرمان برای تامین آب شرب با مشکل جدی مواجه است و در وضعیت قرمز قرار دارد.
با این وجود کندی اجرای پروژه های سدهای در دست اقدام در استان کرمان، عدم بارندگی و آبیاریهای بی حساب و کتاب مزارع طی 17 سال گذشته و عدم رعایت الگوی کشت ادامه داشته است و برای تامین آب مورد نیاز کشاورزی به منابع زیر زمینی موجود در استان کرمان فشار وارد شده است.
44 دشت کرمان ممنوعه آب هستند
بطوری که هم اکنون سطح آبهای زیر زمینی در برخی دشتها تا چندین متر در سال کاهش می یابد و تامین آب شرب را نیز با چالش جدی مواجه کرده است. و طبق براوردها 44 دشت کرمان در شرایط بحرانی قرار دارند.
محمد تقی‌زاده، استاد دانشگاه و محقق کشاورزی در گفتگو با مهر در این خصوص اظهارداشت: منابع موجود آبی در استان کرمان طی سالهای اخیر به شدت محدود شده است و دلیل اصلی این امر هم عدم بارندگی از یک سو و برداشت چشمگیر آب از منابع زیر زمینی از سوی دیگر است در حقیقت ما در سالهای گذشته برنامه مدونی برای چشم انداز آبی استان نداشته‌ایم.
وی افزود: بیشترین مصرف آب نیز در بخش کشاورزی انجام می شود در حقیقت 95 درصد آب موجود در استان کرمان به کشاورزی اختصاص می یابد و متاسفانه رقم قابل توجهی از این آب به صورت غرق آبی صرف تولید محصولاتی می شود که صرفه اقتصادی ندارند مثلا کشاورز محصولی با قیمت بسیار اندک را به صورت غرق آبی در حالی تولید می کند که نرخ هر لیتر آب برای هر کیلو محصول بسیار بیشتر تمام می شود.
بخش قابل توجهی از آب موجود در کرمان بخار می‌شود
این استاد دانشگاه گفت: در حال حاضر همه مسئولان استان کرمان دنبال راهکاری برای رفع مشکل آب در استان کرمان هستند اما مهمترین راهکار در استان کرمان در حال حاضر از نظر علمی استفاده بهینه از آبهای موجود است در حالیکه در کمال تعجب 70 درصد از آب بخش کشاورزی یا تبخیر می شود و یا اینکه به زمین فرو می رود بعد ما دنبال راهکار هستیم که آب را از خلیج فارس و یا استانهای دیگر به کرمان برسانیم تا در همین قالب مورد استفاده قرار دهیم.
وی گفت: راهکار واقعی این است که ما از آبیاری غرق آبی برای تولید محصولاتی بی ارزش که صرفه ندارند جلوگیری کنیم به کشاورزان آموزش دهیم که محصول با صرفه اقتصادی بالا کشت کنند و کانالهای خاکی را به کانالهای سیمانی تبدیل کنیم، از آبیاری مکانیزه برای کشاورزی استفاده کنیم که عملا بهره تولید را نیز بالا می برد.
تقی‌زاده عنوان کرد: در حال حاضر سختی آب در برخی از دشتهای کرمان آنقدر بالا رفته که آب دیگر کاربری شرب را نیز از دست داده و حتی برای شرب دام هم قابل استفاده نیست.
وی گفت: برخی روستاهای رفسنجان چنان دچار آشفتگی سفره های آب زیر زمینی شده اند که آب حالت اسیدی به خود گرفته است.
به جای انتقال آب به کرمان طرح آبیاری مکانیزه اجرا شود
این استاد دانشگاه گفت: در کرمان نیاز به تدوین یک طرح جامع آبی داریم و در کنار آن برنامه ریزیهای بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت باید انجام شود که در گام نخست استفاده بهینه آب بسیار مهم است در واقع در حال حاضر آب شرب کمترین سهم آبی در استان کرمان را شامل می شود اما بیشترین فشار برای صرفه جویی بر همین بخش است در حالیکه کشاورزی بیشترین سهم استفاده از آب را دارد و بیشتر هدر رفت نیز در همین بخش صورت می گیرد.
وی گفت: طبق تحقیقات صورت گرفته بخش چشمگیری از آب کشاورزی در استان کرمان در زمان انتقال آب به مزارع و آبیاری غرق آبی تبخیر می شود و به سادگی از دست می رود و قسمت دیگری نیز بدون بهره کشاورزی بار دیگر به اعماق زمین باز می گردد و اگر این شرایط استفاده غیر اصولی ادامه یابد حتی اگر ما موفق به اجرای طرحهای انتقال آب شویم، آبی که با صرفه زمان و پول قابل توجه تولید شده است را نیز هدر می دهیم و این امر بسیار تاسف بار است.
تقی زاده ادامه داد: در حال حاضر بخشی از مزارع و باغهای کشاورزی کرمان مجهیز به آبیاری مکانیزه هستند که شاهد بهره بالای محصول، کنترل آفات و کاهش فرسایش خاک در این مزارع هستیم.
اما نکته قابل توجه این است که طبق گفته کشاورزان استان کرمان طی دو سال گذشته ارائه تسهیلات به کشاورزان برای آبیاری مکانیزه توسط بانکها متوقف شده است و در واقع تنها شعار گسترش آبیاری مکانیزه در کرمان داده شده است و اجرای این طرح مهم در استانی مانند کرمان که در معرض خطر کم آبی قرار دارد متوقف شده است.
پرداخت تسهیلات آبیاری مکانیزه طی دو سال گذشته متوقف شده است
محمد ایرانمنش، کشاورز کرمانی در گفتگو با مهر در این خصوص می‌گوید: آبیاری مکانیزه با توجه به کم آبی در استان کرمان ضرورتی است که باید در مزارع و باغهای استان اجرا شود اما نکته اصلی این است که حمایت لازم برای اجرای این طرح از کشاورزان صورت نگرفته است.
وی افزود: گفته می شود بخش قابل توجهی از هزینه های لازم برای تجهیز باغها و مزارع به سیستمهای نوین توسط دولت تامین می شود اما عملا برای رسیدن به این تسهیلات باید پروسه های طولانی را طی کرد.
علی قربانی دیگر کشاورز کرمانی نیز گفت: مدتهاست که تسهیلات مورد نیاز به کشاورزان برای تجهیز مزارع به آبیاری مکانیزه پرداخت نمی شود و به دلیل گرانی بیش از حد تجهیزات آبیاری مکانیزه کشاورز به تنهایی قادر به تامین مخارج این طرح نیست.
وی گفت: از سوی دیگر خرده مالکی نیز جلوی اجرای این طرح ها را گرفته زیرا برای یک مزرعه کوچک صرفه اقتصادی ندارد که میلیونها تومان صرف آبیاری مکانیزه کند و به همین دلیل مسئولان باید برای هماهنگی بین کشاورزان در یک محدوده جغرافیایی وارد عمل شوند تا در نهایت استفاده از این سیستم آبیاری با صرفه شود.
وی افزود: هر سال قیمت نهاده های تولید بیشتر و آب موجود برای کشاورزی کمتر می شود و طی همین دو سالی که ارائه تسهیلات آبیاری مکانیزه متوقف شده است قیمت تجهیزات آبیاری مدرن افزایش قابل توجهی یافته است.
در صورت حمایت دولتی کشاورزان نیز حمایت می کنند
محمد مرتضوی، دبیرخانه کشاورز استان کرمان نیز به خبرنگار مهر گفت: کشاورزان منتظر حمایت بخش دولتی برای تبدیل کشاورزی سنتی به مدرن هستند.
وی تصریح کرد: بسیاری از کشاورزان استان کرمان توان تبدیل آبیاری سنتی به مکانیزه را بدون دریافت تسهیلات ندارند و باید برای حل این مشکل بار دیگر تسهیلات آبیاری مکانیزه به کشاورزان پرداخت شود.
مرتضوی افزود: خشکسالی و کم آبی برای کشاورزان نیز دردسر ساز شده است و باید برای حفظ و نگهداری از مزارع و صنعت کشاورزی در کرمان فکری کنیم زیرا بخش عمده ای از مردم این استان کشاورز هستند.
وی گفت: مسلما اگر کمک دولت به کشاورزان برای استفاده از این تسهیلات بار دیگر انجام شود مردم نیز استقبال خواهند کرد.
کشاورزان برای قرار گرفتن در نوبت اقدام کنند
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی کرمان نیز به خبرنگار مهر گفت: خشکسالی تهدید جدی کشاورزی در استان کرمان محسوب می شود و باید برای رفع این مشکل چاره ای اساسی اندیشید.
ابراهیم یوسفی گفت: آبیاری مکانیزه راه حلی منطقی برای این موضوع است و راندمان استفاده از آب را 90 تا 95 درصد افزایش می دهد و تلفات آبی در مزارع در این سیستم به 5 تا 10 درصد می رسد.
وی افزود: طرح مکانیزه کردن آبیاری در کرمان با ارائه تسهیلات قابل توجهی به کشاورزان ارائه می شود و بخشی از هزینه ها بلاعوض می باشد.
وی در خصوص توقف طرح ارائه تسهیلات نیز گفت: از کشاورزان می خواهیم برای دریافت این تسهیلات اقدام کنند و به زودی ارائه تسهیلات آغاز خواهد شد.
وی گفت: کشاورزان به مراجعه در نظر گرفته شده مراجعه کنند و پس از تکمیل پرونده در نوبت دریافت تسهیلات قرار می گیرند.
..........................................
گزارش: اسما محمودی