به گزارش خبرنگار مهر، کلیله و دمنه کتابی پندآمیز است که در آن حکایتهای گوناگون (بیشتر از زبان حیوانات) نقل شده‌است. نام آن از نام دو شغال با نامهای کلیله و دمنه گرفته شده و بخش بزرگی از کتاب اختصاص به داستان این دو شغال دارد. اصل داستان‌های آن در هند و در حدود سال‌های ۱۰۰ تا ۵۰۰ پیش از میلاد به وقوع می‌پیوندند.
این کتاب در واقع تألیفی است مبتنی بر چند اثر هندی که مهم‌ترین آنها پنجه تنتره به معنی پنج فصل و به زبان سانسکریت است. در روایات سنتی برزویه (مهتر اطبّای پارس) در زمان خسرو انوشیروان را مؤلف این اثر می‌دانند.
پس از اسلام روزبه پوردادویه (ابن مقفع) آن را به عربی ترجمه کرده و در قرن چهارم هجری قمری به دستور نصر بن احمد سامانی، ابوالفضل بلعمی آن را به نثر فارسی برگرداند و سپس رودکی آن را به نظم درآورد.
هر چند امروز ترجمه بلعمی از بین رفته و از اثر رودکی جز چند بیت پراکنده باقی نمانده‌است، ایرانیان این کتاب را بیشتر با ترجمه نصرالله منشی می شناسند. نصرالله منشی (منشی بهرام‌شاه غزنوی) کلیله و دمنه را در قرن ششم هجری به فارسی برگرداند که در واقع ترجمه‌ای آزاد بود و منشی هرجا لازم دانسته است ابیات و امثال بسیار از خود و دیگران آورده است.
ترجمه آثار خردمندانه کهن به زبان ملموس کودکان
هر چند نویسندگان مختلفی ترجمه نثر به نثر این کتاب را در کارنامه خود ثبت کرده اند و کلیه و دمنه به دلیل زیبایی در مفاهیم و پیام های اخلاقی مورد توجه مردمان ممالک دیگر بوده است، نویسنده اردبیلی در پی دغدغه انتقال ساده و آسان مفاهیم این کتاب 14 داستان از داستان های کلیله و دمنه را به زبان نظم در آورده است.
پریناز ستونه با بیان اینکه نام اصلی کلیه و دمنه "نیتی چاترا" یا خردمندانه زندگی کردن است، به خبرنگار مهر گفت: در واقع این کتاب مجموعه آثار خردمندانه ای است که ما امروز میراث دار آن هستیم.
ستونه در سال 91 بعد از 16 ماه صرف زمان جهت تائید موضوع پژوهش خود در قالب خلاقیت ادبی، پژوهش برای نظم کلیله و دمنه را آغاز می کند.
مجموعه فعالیت وی که در قالب یک پایان نامه دانشجویی سال بعد دفاع می شود برخوردار از سابقه های ترجمه های موجود و تمامی آثار منتسب به کلیله و دمنه است.
خودش می گوید زبان نصرالله منشی هر چند در آن مقطع مقبول افتاد اما برای کودک امروزی خشن و سرشار از واژه های عربی است.
همین فاصله زبانی به عقیده مربی ادبیات کانون پرورش فکری کودک و نوجوان اردبیل قابل قبول نبوده و وی را به سمت معنی مجدد اثر منشی آن هم با واژگان ساده هدایت می کند.
ارائه توصیفات با حفظ ساختار داستان
این بار ستونه در اثر خود به معنی و توصیف کلمه ها می پردازد و البته تاکید دارد که ساختمان اصلی و پیام نثر داستانی را حفظ کرده است. اثر وی برای گروه سنی "د" "و" "ه" نوشته شده و این نویسنده بعد از ارائه مختصری از داستان نظم خود را طرح می کند.
این نویسنده نه تنها ساختار کلمات و قواعد دستوری را برای مخاطبان کوچک خود همواره کرده بلکه معتقد است علت موفقیت این طرح ملموس بودن داستان و پیام آن برای مخاطبان اصلی است.
کودکان از نصیحت مستقیم بیزارند
نکته قابل توجه بیان پیام های اخلاقی داستان های کلیله و دمنه به زبان غیر مستقیم است.
مربی ادبیات کانون پرورش فکری کودک و نوجوان اردبیل اعتقاد دارد کودکان از نصیحت مستقیم بیزارند و دوست ندارند به آن ها به صورت مستقیم گفته شود این خوب است و آن بد.
به عقیده این مربی البته این ایرادگیری در کودکان نسل امروز بسیار پررنگ تر بوده و ستونه تاکید دارد که نظم موجود این کتاب با شرایط زندگی امروز در تناسب است.
نکته قابل توجه این است که ستونه تمامی داستان های کلیله و دمنه را مناسب کودک نمی داند و در انتخاب داستان ها تناسب با ذهن کودکانه را رعایت کرده است.
پسر کوچکم ویراستارم بود
این نویسنده در طول مدت زمان پژوهش خود مخاطبان اصلی را به صورت مستمر به مشاوره طلبیده است.
می گوید شعرها را در کلاس ها می خواندم و از بچه ها نظراتشان را می پرسیدم و علاوه بر این پسر هشت ساله ام در انتخاب واژگان و جلوگیری از تکرار واژه ها کمک زیادی به من کرده است.
ستونه تاکید دارد که همین موضوع موجب شده نهایت کار برای بچه ها دلنشین باشد و وقتی شعری می خوانم به سادگی بتوانند متوجه مفهوم و پیام آن شوند.
وقتی صدای خلاقیت شنیده نمی شود
مربی ادبیات فعالیت پژوهشی خود را نه ساده بلکه سخت می داند. معتقد است کودکان داوران حساس و ریزبینی هستند. در عین حال که 13 سال به صورت پاره وقت با کمترین تسهیلات ادبیات ایرانی را برای کودکان این دیار خوانده و معنی کرده است سختی اصلی کار را در بی توجهی مسئولان می داند.
این نویسنده اثر خود را به مرکز پژوهش کانون پرورش فکری کودک و نوجوان ارسال می کند و در کمال تعجب اثر وی به عنوان یک پژوهش شناخته نمی شود.
می گوید حداقل انتظار می رفت مسئولان قدر این تلاش را بدانند و در عین حال تاکید دارد که ادامه ترجمه این اثر و کتب ادبی کهن دیگر را به دلیل ارتباط روحی و عاطفی با مخاطبان کوچک و بی شیله پیله اش ادامه خواهد داد.
هر چند برای چاپ این اثر تاکنون اقدامی صورت نگرفته است باید گفت اثر این نویسنده در قالب چهارپاره است که در ادبیات کودک ملموس ترین نوع قالب شعری برای کودک محسوب می شود.
ستونه داستان "کبوتر و موش" کلیله و دمنه را که حکایت دوستی خالصانه و اتحاد برای شکست مشکلات است، چه زیبا به شعر درآورده است. بخشی از این شعر در ذیل می آید:
کبوتر و موش
به جایی سبزه زاری بود پر گل
درختان سایه ها گسترده بر آن
چو فرشی سبز بود آن دشت زیبا
و از هر رنگ، گل بر آن نمایان
در آنجا لاله های سرخ همچون
چراغی روی یک پا ایستاده
و درد دوری از خورشید، گویا
به دل های همه داغی نهاده
******
کنار بوته ای گل رفت صیاد
و پنهان شد میان برگهایش
صبوری کرد تا بیند صبوری
چه گلها می دهد آخر برایش
ز روی شاخه زاغک ناگهان دید
در آن بالا کبوتر های زیبا
به دنبال غذا بودند و خوردند
ز نادانی فریب دانه ها را
*******
و بند از پای طوقی هم رها شد
کبوتر را رهایی خوشتر آید
تمام بندها وا شد دوباره
به دستی که گره ها می گشاید.
گزارش از ونوس بهنود