به گزارش خبرنگار مهر، قیمت طلای سیاه از ابتدای فصل تابستان سال جاری در بازارهای چهار گوشه جهان با کاهش شدید قیمت دست و پنجه نرم کرده به طوری که بهای نفت خام در طول این مدت حدود 30 دلار در هر بشکه کاهش یافته است.
بر این اساس از ابتدای ژوئن سال 2014 میلادی تاکنون با ادامه روند رو به سقوط قیمت نفت، بهای سبد نفتی اوپک به محدوده 80 تا 82 دلار، قیمت نفت برنت دریای شمال به محدوده 85 دلار، قیمت نفت وست تگزاس آمریکا به بشکه ای 80 دلار، بهای نفت دبی به محدوده 82 تا 84 دلار کاهش یافته است.
از سوی دیگر، کارشناسان بین المللی بازار نفت و مسئولان شرکت ملی نفت ایران هم پیش بینی می‌کنند که روند رو به کاهش قیمت نفت ادامه یابد تا آنجایی که سید نحسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران پیشنهاد کرده است قیمت نفت در بودجه سال اینده دولت باید به جای 100 دلار بشکه ای 70 تا 75 دلار گنجانده شود.
کاهش قیمت نفت اقتصاد اکثر کشورهای نفت‌خیز جهان از جمله کشورهای عضو اوپک را با کاهش درآمدهای نفتی روبرو کرده است به طوری که حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران از کاهش 30 درصدی درآمدهای نفتی ایران با توجه به روند سقوط آزاد قیمت نفت خبر داده است.
در این بین، موسسه مطالعات بین المللی انرژی ایران با انتشار گزارشی از افزايش توليد نفت اوپك و غير اوپك، کاهش رسمی قیمت نفت ایران، عراق و عربستان، افزایش تولید طلای سیاه تا مرز 9 میلیون بشکه در روز در آمریکا، شکسته شدن دوباره رکورد تولید نفت در روسیه تا محدوده 10 میلیون و 600 هزار بشکه در روز، افزایش ذخایر استراتژیک نفت و بنزین در آمریکا، احتمال عدم تحقق اهداف توسعه و رشد اقتصادی در منطقه یورو، گزارش آژانس بین‌المللی انرژی نسبت به کاهش سطح تقاضای نفت در سال 2015 از مهمترین عوامل تضعیف کننده قیمت نفت در بازار عنوان شده است.
اما در کنار عوامل و شاخص‌های اقتصادی، ژئوپولیتکی و تجاری تاثیر گذار در کاهش قیمت نفت در طول چند هفته گذشته اخباری مبنی بر تبانی نفتی آمریکا و عربستان سعودی به منظور دستکاری قیمت نفت و پائین نگاه داشتن بهای طلای سیاه به منظور ضربه زدن به اقتصاد کشورهایی همچون ایران، ونزوئلا و روسیه دست به دست می چرخد.
با این وجود، کارشناسان موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ایران معتقدند که سیاست انفعالی عربستان سعودی در برابر کاهش قیمت نفت بیش از آنکه به زیان کشورهایی همچون ایران و روسیه باشد، به ضرر آمریکا بوده که با توسل بر قیمت‌های بالای نفت تولید نفت و گاز از ذخایر شیل و نامتعارف را اقتصادی کرده و حتی به خودکفایی از واردات نفت و گاز رسیده است.
جزئیات ائتلاف نانوشته نفتی ایران و عربستان
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران سال گذشته با بیان اینکه افزایش قیمت نفت به هیچ وجه به سود کشورهای بزرگ تولید کننده نفت نیست، تاکید کرده بود: با افزایش قیمت نفت ایران نمی تواند از این افزایش قیمت بهره ببرد و رقبا به جای ایران نفت تولید و صادر می کنند.
سید محسن قمصری مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران هم هفته گذشته در اظهارنظر مشابهی یادآور شده بود: افزایش قیمت نفت به زیان کشورهای بزرگ تولید کننده است زیرا در شرایط افزایش قیمت‌ها تولید نفت و گاز از ذخایر نامتعارف و یا آب‌های عمیق توجیه اقتصادی پیدا می کند.
در این بین، یکی از سناریوهای عربستان سعودی هم در پائین نگاه داشتن قیمت نفت بیش از آنکه به زیان کشورهایی همچون ایران و روسیه باشد، به ضرر ایالات متحده آمریکا است، زیرا در شرایط پائین بودن قیمت نفت دیگر تولید نفت و گاز از ذخایر نامتعارف توجیه اقتصادی ندارد.
محمد صادق جوكار کارشناسان موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ایران می گوید: تحليل‌گران معتقدند كه روند فزاينده توليد از منابع نفت غيرمتعارف آمريكاي شمالي در شرايط قيمت‌هاي بالاي نفتي ادامه دار بوده كه خود اين امر منجر به افزايش عرضه به نسبت تقاضا در بازار جهاني و كاهش واردات آمریکا و در نتيجه كاهش قيمت نفت شده است.
وی افزود: از اين منظر، اقدام عربستان در تنظيم بازار و حفظ قيمت‌ها را " محركي براي توسعه بيشتر نفت غيرمتعارف و عدم توازن بيشتر عرضه و تقاضا و همچنين كاهش اهميت استراتژيك عرضه نفتي اوپك" مي‌دانند.
به عبارت دیگر، با اجرای سناریوی کاهش قیمت‌ها قطعا در بلندمدت آمریکا نمی‌تواند هزینه‌های غیر اقتصادی تولید نفت و گاز از ذخایر نامتعارف را پرداخت کند که این سیاست به سود کشورهای بزرگ تولید کننده نفت همچون ایران، عربستان، روسیه و عراق است.
آیا عربستان قصد انتقام گیری از آمریکا را دارد؟
محمد صادق جوكار کارشناس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ایران با بیان اینکه عدم توسعه برنامه‌ريزي‌شده منابع غيرمتعارف نفتي و وعدم تحقق برنامه كاهش وابستگي به واردات نفتي و در نتيجه حفظ اهميت استراتژيك دولت خود در تنظيم بازار نفت، تصریح کرد: در حال حاضر هرچند عربستان براي اصلاحات اقتصادي نيازمند درآمد بالاي نفتي است، اما ميتواند به دليل ساختار مخازن نفتي متعارف خود با قيمت‌هاي پايين‌تر نيز به توليد نفت خود ادامه دهد.
این سناریوی نفتی عربستان همچون شمشیری دو لبه زیان‌های دیگری هم برای اقتصاد آمریکا به ارمغان خواهد آورد به طوری که كاهش قيمت نفت بيشتر به سود رقباي راهبردي ايالات متحده نظير چين است در حالي كه ايالات‌متحده با كاهش توليد داخلي بار دیگر وابسته به واردات کالاهای مختلف خواهد شد.
كاهش قيمت نفت و در نتيجه چشم انداز عدم تحقق توسعه منابع غيرمتعارف نفتي آمریکا سبب مي‌شود كه ايالات متحده در موضوعات راهبردي به نظرات و منافع عربستان سعودي توجه کند. از سوی دیگر، سقوط آزاد بهای طلای سیاه، توان عربستان را براي لابي با شركت‌هاي توليد‌كننده نفت غيرمتعارف براي حفظ قيمت بالاي نفت به منظور تاثيرگذاري بر مراكز تصميم‌گيري ايالات متحده از طريق آنها افزايش مي‌دهد.
زیانی که عربستان از کاهش قیمت نفت می‌بیند
جوكار در تشریح مهمترین زیان های اقتصادی عربستان در قبال کاهش قیمت نفت، گفت: كاهش قيمت نفت منجر به كاهش درآمدهاي نفتي عربستان و در نتيجه تضعيف برنامه‌هاي توسعه‌اي اين كشور در زمينه افزايش بهره‌وري و توسعه منابع جايگزين توليد برق فسيلي (نظير هسته‌اي) مي شود كه نهايتا ظرفيت صادرات نفتي عربستان سعودي را كاهش مي دهد.
این کارشناس بازار نفت تاکید کرد: با حفظ روندهاي مصرف انرژي عربستان سعودي، اين كشور در سال 2037 به واردكننده خالص نفتي بدل خواهد شد. در حقيقت، بايد در ارزيابي اين سناريو بيان كرد كه عربستان سعودي تا چه سطح قيمتي اين انفعال خود را ادامه مي‌دهد؟
جوکار با اعلام اینکه عربستان مجبور به حذف یارانه‌های انرژي داخلي به دليل كاهش درآمدهاي نفتي خود خواهد بود كه ميتواند منجر به ناآرامي داخلي شود، اظهار داشت: علاوه بر این، ادامه وضع فعلی، تامین هزينه توسعه‌گرايي سياست خارجي را در هاله ای از ابهام قرار می دهد.
وی با بیان اینکه ادامه سیاست‌های فعلی نفتی عربستان تنش راهبردي را با ايالات متحده افزايش داده و ممكن است انگيزه ايالات متحده را در حمايت از بحران ژئوپليتيكي در خود عربستان را افزايش دهد، خاطرنشان کرد: در شرایط کاهش قیمت‌ها زیان اقتصادی کشورهایی همچون عربستان و آمریکا بیش از کشورهایی همچون ایران و روسیه است.