به گزارش خبرنگار مهر، سرمایه گذاری محدود دولت در بخش کشاورزی و نبود کارایی اقتصاد کشاورزی موجب از دست رفتن فرصت های شغلی در روستاها شد که با تمرکز کلیه صنایع، خدمات رفاهی، درمانی، تحصیلی و... در شهرهای بزرگتر زمینه برای سرازیر شدن جمعیت بیکار به اراک و شهرهای مشابه فراهم شود.
محرومیت، بزهکاری، اعتیاد و خشونت اولین ارمغان شهر برای افرادی است که از روستاها به امیدی زندگی بهتر بار سفر بسته اند و روانه شهر شده اند، شهری که آنها را خود جای نداده و مجبورشان کرده در حاشیه ها ساکن شوند.
در حاشیه بودن در ذهن و فرهنگ این مردم جا افتاده است، آنها به تدریج آموخته اند که نه تنها خانه شان در حاشیه شهر است؛ بلکه هویتشان هم در جامعه حاشیه ای محسوب می شود. برچسب هایی که به این مناطق زده می شود موجب شکل گیری سریع خرده فرهنگ هایی می شود که خود را جدا از فرهنگ شهری می دانند.
این باور که مردم این نواحی بزهکارتر هستند موجب ایجاد بار روانی و کاهش مقاومت افراد در برابر آسیب های اجتماعی می شود
این باور که مردم این نواحی بزهکارتر هستند موجب ایجاد بار روانی و کاهش مقاومت افراد در برابر آسیب های اجتماعی می شود تا جایی که حتی به شوخی یکدیگر را مواد فروش صدا می کنند.
با این وجود بسیاری از مردم حاشیه شهر اراک مثل فوتبال، چشم موشک و باغ خلج امیدوارند به روزهایی بهتر و توقعاتشان از مسئولین را بیان می کنند، رفع کمبود آب و نصب انشعابات فاضلاب اولین خواسته ای است که از مسئولان دارند.
عباس ربیعی که در حال ساخت خانه ای در حاشیه شهر و بدون مجوز است و شهرداری چند بار خانه را خراب کرده، می گوید: من می دانم که شهرداری حق دارد اما چاره ای ندارم، خانواده ام کجا بخوابند؟
در اوج فروتنی بدون هیچ شکایتی می گوید: از مسئولین می خواهم بیکاری را برطرف کنند چون تمام مشکلات منطقه فوتبال اراک به بیکاری برمی گردد.
پارکی که دو سال پیش کلنگ خورده، اما ۱۸ماه است که به حال خود رها شده و حالا به علفزار تبدیل شده است
حسن ملک محمودی که خانه اش روبه روی پارک کوهسار است (پارکی که دو سال پیش کلنگ خورده، اما ۱۸ماه است که به حال خود رها شده و حالا به علفزار تبدیل شده است)، اظهار کرد: بزرگترین مشکل ما آب است و از اداره آب و فاضلاب خواست تا لوله اصلی که در پارک ترکیده و موجب می شود به خانه آنها آب نرسد را تعمیر کنند.
خانم محمدی از نیروی انتظامی خواست تا قدمی جدی برای افزایش امنیت اجتماعی کوی علی ابن ابی طالب بردارند و اضافه کرد: من و دخترانم حتی هنگامی که قصد داریم زباله ها را به سرکوچه منتقل کنیم بین این همه معتاد و قاچاقچی احساس امنیت نمی کنیم.
کمبود شغل و بهره وری پایین اقتصاد روستایی باعث مهاجرت روستائیان به شهرها و شکل گیری پدیده حاشیه نشینی می شود
فرماندار شهرستان اراک در مورد دلایل شکلگیری حاشیه نشینی گفت: کمبود شغل و بهره وری پایین اقتصاد روستایی باعث مهاجرت روستائیان به شهرها و شکل گیری پدیده حاشیه نشینی می شود.
حسین بختیاری بیان کرد: روستائیانی که برای یافتن شغلی مناسبتر و زندگی بهتر روانه شهرها می شود، اغلب در سکونتگاه های غیررسمی حاشیه شهر ساکن می شوند.
وی ادامه داد: قیمت زمین در حاشیه شهر بسیار ارزانتر از مرکز شهر است و همچنین امکان ساخت و ساز بدون مجوز نیز برای حاشیه نشینان بیشتر است.
بختیاری با برشمردن مشکلات ناشی از افزایش تراکم جمعیت در نقاط حاشیه شهر، اضافه کرد: یکی از بزرگترین مشکلات حاشیه شهرها، ساخت و ساز غیراصولی و شبانه است و منجر به شکل گیری خانه هایی شده که کمترین مقاومتی در برابر بلایای طبیعی ندارند و از اصول شهرسازی هم پیروی نمی کنند.
وی ادامه داد: شهرسازی غیر اصولی در این مناطق باعث می شود، شهرداری نتواند سایر خدمات شهری همچون مبلمان شهری و خدمات رفاهی و تفریحی را به راحتی در این مناطق ارائه دهد.
بختیاری اظهار کرد: تلاش برای دستیابی به عدالت در سیستم آموزشی در مناطق حاشیه ای و برخورداری همه دانش آموزان از مدارسی هم سطح مدارس مرکز شهر باید یکی از اهداف مسئولین باشد.
فرماندار شهرستان اراک ضمن بیان افزایش آسیب های اجتماعی در این مناطق، افزود: تراکم جمعیت بالا و فقر باعث شکل گیری بسترهای افزایش آسیب های اجتماعی در مناطق حاشیه ای می شود.
بختیاری ادامه داد: فقر و بیکاری باعث روی آوردن افراد حاشیه نشین به مشاغل کاذبی می شود که ضرر آن برای جامعه و فرد بیشتر از سودشان است.
وی اظهار کرد: البته نباید این طور برداشت شود که افرادی ساکن در حاشیه شهر انسان های ناهنجاری هستند؛ بلکه این موقعیت فیزیکی و شرایط اجتماعی است که برخی آنها را به سمت ناهنجاری های اجتماعی سوق می دهد.
دسترسی به آب پاکیزه و دفع فاضلاب طبق استانداردها بهداشتی یکی از بدیهی ترین حقوق شهروندی می باشد؛ اما برخی از شهروندان در مناطق حاشیه ای شهر اراک که در آنها اسکان غیر رسمی وجود دارد از جمله کوی علی ابن ابی طالب (فوتبال) از این حق طبیعی و اولیه بی بهره هستند.
مدیر شرکت آب و فاضلاب اراک با اشاره به رسالت شرکت آب وفاضلاب که توزیع آب بهداشتی و جمع آوری فاضلاب خانگی است، گفت: شهر اراک به دلیل موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی خاص از مناطق کوهپایه ای برخوردار است و برای توسعه انشعابات فاضلاب در این نواحی به زمان، انرژی و هزینه بیشتری نیاز است و ایجاد انشعاب فاضلاب در این مناطق دو تا سه برابر هزینه در شرایط هموار را می طلبد.
حشمت الله عباسی ادامه داد: در سال های گذشته به دلیل کمبود اعتبارات پیشرفت کار سرعت کمی داشته و با وجود تلاش شبانه روزی، شرکت آب و فاضلاب 40 میلیارد تومان به شرکت های طرف قرارداد و پیمانکاران طرح بدهکارمی باشد.
وی ضمن بیان توسعه شهری غیر استاندارد در این مناطق اضافه کرد: استانداردهای شهرسازی در حاشیه شهر بسیار پایین است و گاهی اوقات مردم نگران هستند بر اثر ضربه کمپرسوری که برای حفاری سنگ ها استفاده می شود، به خانه هایشان آسیبی برسد.
عباسی ادامه داد: شرکت آب و فاضلاب هیچ الزامی ندارد که در مناطق صعب العبور خدمات ارائه دهد چرا که برای این کار باید از شهرداری مجوز دریافت شود و اکثر خانه ها در این مناطق بدون مجوز ساخته شده اند.
ارزش خدمات ارائه شده در حاشیه شهر بیشتر از ارزش خانه هاست!
عباسی با بیان این موضوع که ارزش خدمات ارائه شده در نواحی حاشیه ای شهر بسیار بیشتر از ارزش خانه ها است، افزود: اگر شهرداری، شرکت آب وفاضلاب، شرکت برق، شرکت گاز و مخابرات به جای ارائه خدمات به این مناطق زمین تهیه کنند و برای آنها خانه بسازند هزینه ای کمتر از هزینه خدمات دارد.
مدیر شرکت آب و فاضلاب در مورد كمبود و قطعي آب در برخي مناطق اظهار کرد: برخی از خانه ها در ارتفاعی بالاتر از منابع آب ساخته شده و کار آبرسانی به این خانه ها دشوار شده است.
در ادامه بحث مدیر دفتر اجرایی طرح فاضلاب با تشریح مسائل فنی و جزئیات طرح گفت: عملیات اجرایی منطقه علی ابن ابیطالب از سال ۱۳۸۳ شروع شده و حدود نود و پنج درصد طرح اجرا گشته و طرح در مواقعی به مرز صددرصد هم رسیده اما سرعت توسعه شهری در این مناطق بسیار زیاد است.
جمشید حسن بیگی ادامه داد: برای اجرای طرح فاضلاب کوی علی ابن ابی طالب تاکنون هفت هزار و ۶۰۰ فقره انشعاب فاضلاب ایجاد و بالغ بر۳۰ هزار متر مکعب سنگ حفاری شده است.
وی ادامه داد: برای این منظور حدود نه میلیارد تومان بودجه مصرف شده و اگر اعتبارات کافی در حدود یک و نیم میلیارد تومان در اختیار شرکت قرار بگیرد تا پایان امسال پروژه کامل می شود.
حسن بیگی با اشاره به سختی های کار گفت: با توجه به اینکه شبکه فاضلاب از محل تصفیه خانه توسعه پیدا می کند و اگر شبکه ایجاد شود اما به مرحله بهره برداری نرسد باعث پس زدگی فاضلاب در خانه ها می شود از مردم خواهش می کنیم که صبور باشند و به ما این فرصت را بدهند تا شبکه ای با بالاترین میزان کیفیت در اختیار انها قرار دهیم.
در مناطق حاشیه شهر ابتدای هر کوچه که بایستی و به انتهای ان که قله ای فتح شده توسط آجرهاست نگاه کنی ده ها نفر را می بینی که رو به روی خانه هایشان نشسته اند و از مرتفع ترین نقاط به مرکز شهر نگاه می کنند، شاید نگاهشان از بالا به پایین باشد اما زندگی شان پایین است، خیلی پایینتر از خط فقر و خیلی پایینتر از ارامش و رفاه.
نمی توان منکر شد که شکلگیری حاشیه نشینی به دلیل توزیع ناعادلانه ثروت و امکانات در جامعه است و اگر تلاشی برای بهبود زندگی مردم حومه شهر صورت بگیرد و هزینه و بودجه هم در پی داشته باشد مسئولین موظف هستند این بودجه را تامین کنند چرا که ثروت متعلق به کل جامعه هست نه طبقه و قشری خاص.
گزارش: لیلا حمزه خیرآبادی