به گزارش خبرنگار مهر، کارخانه فرش کرمان که روزی قالی های گران بها توسط انسان های ارزشمند زحمت کش در آن بافته می شد به جایی رسیده که دارهای قالی آن هم اکنون بدون بافنده شده و به جای تارهای قالی تار عنکبوت بر آنها گره خورده است و تنها زمزمه سه قالیباف که نقش را آرام و پی در پی می خوانند و می بافند فضای کارگاه را پر کرده است. کارگاهی که جای خالی ۸۰ قالیباف را در خود خالی می بیند.
ریس های تلنبار شده در کارگاه، رنگ های خشک شده در ته چاه های رنگرزی، تار عنکبوت بر بالای دارهای قالی، جای خالی قالیبافان و نقش گویان، درختان گره خورده در هم در حیاط کارگاه، سکوت بی وقفه ای که زمانی نقش گویان راوی آن بودند.
تخریب مکانی که به خاطر معماری زیبا و اصیل آن، به ثبت ملی رسید اما هم اکنون این معماری در زیر گرد و خاک مدفون شده و نقش گویی نیست تا حواس بازدید کننده را به نقش های قالی جذب کند.
استاندار کرمان روز گذشته بعد از بازدید از کارخانه فرش کرمان در نشست بررسی مشکلات شرکت فرش کرمان به منظور احیای این صنعت افزود: دومین جلسه ای است که با یک انگیزه قوی ما را دور هم جمع کرده است در هفته گذشته از شبکه یک سیما گزارشی در رابطه با این مجموعه داده شد که ما را بر آن داشت تا از شرکت فرش که روزگاری افرادی در آن زحمت طولانی را کشیدند و کرمان را به عنوان سلطان فرش ایران در دنیا معرفی کردند.
قدم های استاندار کرمان برای احیای کارخانه فرش
علیرضا رزم حسینی با بیان اینکه اولین جلسه ستاد فرش یک سال قبل برای احیای فرش کرمان تشکیل و برنامه ریزی شد که اولین اقدام ما یک سفارش قابل ملاحظه بود که تفاهم نامه ای مبنی بر ۳۰ هزار متر فرش برای ستاد عتبات عالیات سفارش داده شد.
رزم حسینی افزود: شرکت فرش کرمان صد سال قبل بدون امکاناتی چون راه آهن، فرودگاه و بازاریابی یک کار اقتصادی بزرگ انجام می داد اما امروز چه شده که با این همه امکانات غیراقتصادی است.
استاندار کرمان با بیان اینکه چرا باید در چین با نقش های ایرانی کار شود اما اینجا این صنعت راکد بماند، گفت: اگر در چین از طریق تور گردشگری بروید دولت تورهای گردشگری را موظف کرده است که یک روز از صنایع دستی چین دیدن کنند.
وی افزود: تولید فرش دستباف با نقش های ایرانی توسط ۲ هزار دختر که فرش می بافند و نقشه های اماکن معروف در ایران را روی آنها به کار می برند و سفارشاتی است که ایران از شهرهای تبریز و اصفهان می دهد و.. این برای جمهوری اسلامی ننگ است چرا که روزگاری ما تولیدکننده بودیم.
ساختمان کارخانه فرش کرمان در معرض خطر تخریب
استاندار کرمان تصریح کرد: برای احیای فرش کرمان شخصا دنبال کارهایش را خواهم گرفت و در تهران و هر جا که قرار باشد مشکل را حل خواهیم کرد و کارخانه فرش را احیا خواهیم کرد تا به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مورد بازدید قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه ساختمان این شرکت در حال تخریب بوده و فرش آن نیز رو به تخریب است، گفت: کرمانیان به اندازه کافی ثروت دارند و می توانستند از این امر جلوگیری کنند و تنها تماشاگر نابودی فرش کرمان و این شرکت نباشند.
کارخانه فرش به کرمانی ها واگذار می شود
رزم حسینی در پایان با قرار دادن فرصت یک ماهه برای احیای کارخانه ی فرش و انجام اقدامات لازم در این خصوص گفت: کارخانه فرش کرمان به کرمانی ها واگذار می شود و تنها با کاربری فرش مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان در ادامه این جلسه گفت: شرکت فرش بهترین فرش را تولید می کرد و سند هویت کرمانی هاست که قدمت آن به ۴۰۰ سال قبل به زمان صفویه می رسد که در زمان آقا محمدخان قاجار بدترین دوران سیاه خود را به دلیل ظلم بزرگ آقامحمدخان قاجار به مردم کرمان طی کرد.
مصطفی زریسفی با بیان اینکه در ۱۰۳ سال قبل یعنی سال ۱۲۹۰ کمپانی هند شرقی که پیشینه ای انگلیسی داشت به دنبال صادرات فرش های نفیس بود که بر این مبنا کارخانه فرش کرمان را با مدیریت سرماژوف شاهزاده ای بلغاری بنیان گذاشت و واگذار کرد.
وی افزود: پس از آن شرکت فرش در سال ۱۳۱۴ به شرکت شرکت سهامی فرش ایران به مدیریت ژان تیمو و جرج تیمو پدر و پسر یونانی واگذار شد که تا چند وقت قبل فرش را تولید و دپو می کردند که بازار عمده آن آمریکا بود.
این مسئول ادامه داد: در موزه های معروف دنیا و در آستان قدس نیز فرش کرمان با قدمت ترین فرش به شمار رفته و بالاترین قیمت را به خود اختصاص داده است قیمت هایی که به ۳۴ میلیارد تومان هم می رسد و همیشه به عنوان گرانترین و بادوام ترین و اصیل ترین فرش، فرش کرمان بوده است.
وی تصریح کرد: قرار بر این شد شرکت فرش کرمان با ۲۸ هزار متر مربع فضا در دولت گذشته برای تبدیل به باغ موزه و نمایشگاه و فروشگاه متمرکز فرش دستباف کرمان به سازمان میراث فرهنگی واگذار شود.
وضعیت فعلی فرش کرمان ناامید کننده نیست
زریسفی با بیان اینکه وضعیت فعلی فرش ناامید کننده نیست، اظهار داشت: چهار تشکل، ۳۰ تولید کننده فعال، ۷۰ هزار نفر بافنده برای تولید فرش در کرمان داریم که تولید فرش کرمان را به صورت سالیانه به ۲۴۲ هزار مترمربع رسانده اند یعنی مترمربعی بین ۸۰۰ تا یک میلیون و دویست که در سال ۲۴۲ میلیارد تومان تولید فرش داریم.
وی افزود: در صورت احیا شدن کارخانه فرش مطمئن باشید که بسیاری از کرمانی ها حاضر به اهدای ابزار قالی بافی قدیمی خود از جمله دوک و نقشه های قدیمی و ... هستند.
نقشه های چندصد ساله قالی کرمان در دست بازسازی
این مسئول ادامه داد: نقشه های قالی چند صد ساله ای در کارخانه فرش کرمان داشتیم که بخش زیادی از این نقشه ها در اختیار دانشکده فرش کرمان قرار دارد که در حال مرمت و بازسازی است.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان با اظهار تاسف گفت: با توجه به مشکلاتی که در طی این چند سال اخیر کارخانه فرش با آن مواجه بوده است قرار بود که این کارخانه به موزه تبدیل شود و اتاق بازرگانی نیز اعلام آمادگی کرد که این مکان را خریداری می کند اما متاسفانه در نهایت کارخانه فرش کرمان به جای بدهی شرکت سهامی فرش ایران به صندوق توسعه ملی واگذار شد اما بخش خصوصی برای خرید کارخانه فرش کرمان هنوز این آمادگی را دارد.
فاطمه السادات حسینی مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان نیز در ادامه این جلسه در رابطه با بیمه زنان بالای ۵۰ سال که هنوز در امر قالی بافی فعالیت دارند خواستار ارائه تمهیداتی شد.
در ادامه این جلسه محمدرضا وزیری، شکرالله خواجه حسینی، مختار آذربهرام، عطاءالله شفیعی رئیس اتحادیه صنف تولید کنندگان و فافندگان فرش دستباف کرمان و کاربخش از فعالان صنعت فرش استان کرمان در رابطه با مشکلات پیش روی این صنعت و راهکارهایی را در راستای توسعه و احیا کردن فرش کرمان پرداختند.
چوب حراج به کارخانه فرش کرمان
محمدرضا وزیری نسب مسئول اتحادیه فرش و یکی از پیشکسوتان فرش کرمان در این جلسه اظهار داشت: شرکت فرش کرمان بهترین قالی ها را تولید می کرد اما یک متر آن در کرمان فروخته نمی شد و همه به عنوان جوایز بانکی به تهران برده می شد.
وی با بیان اینکه ۱۵ سال قبل با استاندار وقت کرمان به کارخانه فرش آمدیم و برآورد شد که ۴۰۰ میلیون تومان مخارج دارد و استاندار نیز این اعتبار را قول دادند تامین کنند اما متاسفانه پس از مدتی خبر شدیم که کارخانه فرش قرار است به حراج گذاشته شود و بدهی شرکت فرش را بپردازند.
وزیری نسب افزود: آیا اینجا کمتر از حمام گنجعلیخان قدمت دارد و بنایی تاریخی نیست چرا باید وقتی ۸۰ نفر قالیباف می توانند مشغول به کار شوند و رنگرز و نقاش داشته باشد تبدیل به مکان متروکه ای شود.
وی با اشاره به اینکه حراج این شرکت به مثابه خیانت به فرهنگ فرش کرمان است گفت: اینجا ستون فرهنگ فرش دستباف کرمان است و از عابد مدیرعامل شرکت سهامی فرش کرمان می خواهم که بگوید آیا کارخانه فرش کرمان بدهی داشته است که این کارخانه را به حراج گذاشته اید؟
شکرالله خواجه حسینی نیز دیگر پشکسوت حوزه فرش کرمان گفت: در سال ۵۲ از سوی دولت وقت تعداد ۲۵ نفر از فرش فروشان کرمان که از گلباف، راین، قریه العرب و ... بودند برای توسعه فرش ایران در مقابل فرش های دنیا به وسیله سازمان امنیت آن روز به تهران تبعید کردند.
وی با بیان اینکه سابقه ۳۰ سال صادرات و فرش بافی را دارا هستم، گفت: جلساتی در تهران گرفته و تصمیم بر آن شد که فرش در تمام ایران به صورت متمرکز درآید و به صورت تک روی نباشد و من جمله این قسمت ها گلباف، راور، زرند، ماهان بود.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه در آن زمان در تبریز، اصفهان، قم، کاشان کارگاه های متمرکز قالی بافی دایر شد و مردم هم استقبال کردند اما در کرمان سه کارگاه ایجاد شد و حدود ۴۰ دستگاه قالی زدم که مورد استقبال قرار نگرفت و در آن زمان اربابان به دنبال پسته رفتند.
خواجه حسینی یادآور شد: در کرمان کنار گذاشته شدم با اینکه تعدادی از قالیبافانی که داشتم در حال حاضر نوه های آن ها دارند از همان بیمه ای که شدند استفاده می کنند ولی با این حال فعالیتمان را کم نکردیم و در حال حاضر در آلمان یکی از بهترین نمایشگاه های فرش را داریم.
فرش کرمان رنگین کمان رنگ هاست
وی با اشاره به اینکه فرش کرمان با بیش از ۶۶ رنگ بافته می شود گفت: در هیچ جای ایران به اندازه فرش کرمان در آن رنگ دیده نمی شود و افسوس می خوریم که سال ۶۵ در طی دو ماه و نیم هشت کامیونت فرش صادر کردم و حتی روی دست تبریز زدیم اما گفتند فرش کرمان بی گره است در حالیکه تنها روش کار ما فرق می کرد.
وی در پایان گفت: در همین جلسه اعلام آمادگی می کنم که منزل خود را برای راه اندازی بازار فرش در اختیار اتاق بازرگانی می گذارم و جناب استاندار اگر شما حرکتی را انجام دهید ما تابع مقررات دولت هستیم.
محمدرضا عابد مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت سهامی فرش ایران در ادامه این نشست با بیان اینکه فرش دستباف تابع قیمت تمام شده نیست، گفت: فرش تنها بر اثر نظر کارشناسی قیمت گذاری می شود.
وقتی کارخانه فرش قربانی بدهکاری شرکت سهامی فرش
وی همچنین با اشاره به اینکه کارخانه فرش کرمان به علت پرداخت هزینه هایی چون بیمه تامین اجتماعی، پاداش و ... یکی از کارخانه های زیان زده به شمار می رود، اظهار داشت: مدیر سابق شرکت سهامی فرش ایران به دلیل نیاز به تسهیلات کارخانه فرش کرمان را به عنوان ضمانت در گرو صندوق توسعه ملی قرار می دهد که متاسفانه نتوانسته است تسهیلات را برگرداند و در نتیجه صندوق این ملک را به نام خود قرار داده است.
.............................
گزارش: معصومه قطب الدینی