مجله مهر: آلودگی هوای تهران داستان نفس‌گیری است که هر سال این ایام تکرار می‌شود. داستانی که گویا سرانجامی ندارد و حالا در بین بی‌اعتنایی مسئولان مردم خود باید به فکر جان سالم به در بردن از این آلاینده‌های خطرناک باشند. گذشته از استفاده از ماسک و توصیه به بیرون نیامدن از خانه به دنبال توصیه‌هایی هستیم که اگر قادر به بهبود هوای ناسالم نیستیم لااقل بتوانیم اثرات مخرب آن را کاهش دهیم.
اضافه وزن ما را در برابر آلودگی هوا آسیب‌پذیرتر می‌کند
یکی از راه‌های تعدیل تاثیر آلایندهها بر بدن، بهبود وضعیت تغذیه است. دکتر «تیرنگ نیستانی» متخصص تغذیه، در این باره به ما می‌گوید: ««داستان آلودگی هوا خیلی جدی‌تر از آن است که بتوان با تمهیدات تغذیه‌ای با آن مقابله کرد. یعنی این تفکری که فکر کنید با تغذیه تمام مشکلات بشری خاتمه پیدا می‌کند، اشتباه است. کاش بود اما اینگونه نیست. اگر بدن تعادل تغذیه‌ای نداشته باشد، آسیب‌پذیرتر است. این مسئله درست است. مصداق ان در افرادی است که مشکل اضافه‌وزن دارند، یعنی چاق یا فربه هستند، آمار امراض تنفسی در این‌ها اساسا بالاتر و دستگاه ایمنی بدنشان هم ضعیف‌تر است. طبیعی است که در مواجهه با هوای ناسالم این افراد آسیب‌پذیرتر هستند. بنابراین اصل کنترل وزن اینجا هم خودنمایی می‌کند. این اصل مهمی است که سلامت و تندرستی مثل یک سفر است و یک چرت یک ساعته و مقطعی نیست. یعنی نمی‌شود من یک عمر یک روند اشتباه را طی کنم و ناگهان یک شبه به فکر بیفتم. ما باید یاد بگیریم این اصول را در طول زندگی به کار ببریم.»
خوردن میوه‌ها و سبزیجات موثرترین راه است
دکتر نیستانی در ادامه می‌گوید که مهم‌ترین راه‌حل ما این است که در برابر این آلایندهها مقاوم کنیم. «نکته دوم این است که بیشتر آلاینده‌هایی که در هوا هستند، تاثیری شیمیایی دارند که موجب اکسید شدن مولکول‌های حیاتی می‌شوند. خب این مولکول‌های حیاتی وقتی اکسید می‌شوند، خراب می‌شوند و کارکردشان یا تغییر می‌کند یا خنثی می‌شود و اتفاقات بدی در بدن رخ می‌دهد که ماحصل آن خیلی مواقع به شکل التهاب و بیماری‌های بدخیم و خیلی مشکلات دیگر است. خب ما باید چکار کنیم؟ اول باید سعی کنیم که کمتر با این عوامل اکسیدکننده را که به صورت تخصصی به آنها «پرو اکسیدان» می‌گوییم، مواجهه داشته باشیم. حالا چه تنفسی چه غذایی چه هر راه دیگری. نکته بعدی این است که باید سربازان پادگان بدن را در برابر این مهاجمان قوی کنیم. ما نام این سربازان که با مهاجمان پرواکسیدان مقابله می کنند را «آنتی‌اکسیدان» گذاشته ایم. یعنی باید آنتی اکسیدان‌های بدن زیاد باشند تا این تعادل برقرار شود. این آنتی‌اکسیدان‌ها عموما به طور طبیعی در سبزی‌ها و میوه‌های تازه وجود دارند. البته خیلی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی در سبزیجات پخته بهتر کار می‌کنند. مثلا این رنگ قرمزی که در گوجه هست به خاطر وجود ماده‌ای به نام «لیکوپن» است که وقتی می‌پزد، بهتر جذب می‌شود. بنابراین سبزی‌های پخته از این نظر موثر هستند. البته ویتامین سی در اثر پختن خراب می‌شود. بنابراین توصیه عمومی این است که سعی کنید روزانه حدود 500 گرم سبزیجات مصرف کنید. البته خب خیلی از مردم شاید توانایی خرید و مصرف این محصولات را نداشته باشند؛ اما باید بگویم به لحاظ تغذیه‌ای میوه مرغوب و غیرمرغوب ارجحیتی به هم ندارند.»
چای بخورید
شاید باور نکنید؛ اما یکی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی که تاثیر زیادی هم در تعدیل آلایندهها دارد، چای است. «برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها عموما خوب مصرف می‌شوند؛ مثلا آنتی‌اکسیدان‌هایی که در چای موجود هستند و اتفاقا خیلی هم زیادند؛ هم چای سیاه هم چای سبز. قاعدتا چای سبز غنی‌تر است؛ البته این هم مشروط به آن است که با مقادیر زیادی قند یا شکلات مصرف نشود. چون تا حد زیادی اثر آنتی‌اکسیدانی این مواد را کم می‌کند.»
شیر راه‌حل آلودگی نیست
لبنیات همیشه یکی از راه‌های مقابله با آلودگی معرفی شده‌اند؛ اما دکتر نیستانی معتقد است: «معروف است و از خیلی از اطبا هم شنیده‌اید که برای این مشکل روزانه دو یا سه لیوان شیر بخورید. باید بگویم که برای خیلی از آلاینده‌های سیستم گوارشی ممکن است موثر باشد؛ چون بالاخره پروتئین دارد و پروتئین جاذب بسیاری از مواد شیمیایی است؛ اما درباره آلودگی‌های تنفسی اثر اثبات‌شده‌ای ندارد. اما به این معنا نیست که شیر نخورید! اما اگر فکر می‌کنید هوای تهران پر از سرب است و اگر دو لیوان شیر بخورید تمام این سرب برطرف خواهد شد، اینگونه نیست.»
علاوه بر این اصلاحات تغذیه‌ای روش‌های سنتی دیگری برای کم کردن آثار سو آلاینده‌های هوای تهران وجود دارند. دمنوش‌های آویشن و گل‌گاوزبان و همچنین خوردن انجیر، هویج، کاهو و کرفس و میوه‌های دارای ویتامین سی در افزایش مقاومت بدن موثر هستند. علاوه بر خوردن مواد غذایی، بوییدن میوه هایی مثل سیب، انار و پرتقال و گلاب و حتی عرق بهارنارنج، برگ شمعدانی عطری هم توصیه می‌شود.
تغذیه حلال مشکل آلودگی هوا نیست!
طبق معمول افراد آسیب‌پذیرتر باید بیشتر مراقب سلامتی خود باشند. «بیماران ریوی، افراد خردسال و زنان باردار و کلا کسانی که آسیب‌پذیر هستند، بهتر است کمتر از منزل خارج بشوند. البته این به معنا نیست که هوای داخل خانه جدا از هوای خارج باشد؛ اما بحث تراکم آلاینده‌هاست. علاوه بر این معمولا وقتی شما بیرون از خانه هستید، فعالیت بیشتری دارید و فعالیت بیشتر، تنفس بیشتر لازم دارد؛ برای همین توصیه می‌شود این افراد از خانه بیرون نیایند. در کل آلودگی هوا یک مشکل بهداشت همگانی و بهداشت محیط است و طبیعتا راه‌حل اصلی در بهسازی محیط است. تغذیه فقط کمک می‌کند که این اثر مخرب آلودگی هوا کم شود یا تغذیه غلط مقدار این آسیب را افزایش ندهد.»