خبرگزاری مهر- گروه استانها: سیب‌زمینی یکی از اصلی‌ترین و درواقع می‌توان گفت مهم‌ترین محصول کشاورزی استان اردبیل است تا جایی که به‌مانند برندی به نام اردبیل گره‌خورده و از همه استان‌های کشور سیب‌زمینی این استان مشتری دارد.
بخش عمده‌ای از بازارهای داخلی از سیب‌زمینی اردبیل تغذیه می‌شوند و اگر قراردادهای تجارت خارجی نیز درست تنظیم شود سهم صادرات این محصول نیز قابل‌توجه است.
سیب‌زمینی به‌تنهایی سال‌ها است به‌عنوان مهم‌ترین محصول صادراتی استان اردبیل شناخته می‌شود و فقط کافی است باد کوچکی بر نظم بازار آن بوزد تا آمار صادرات روی فلش‌های نزولی سوار شود.
تمامی ظرفیت اردبیل در تولید سیب‌زمینی البته نتوانسته جایگاه این محصول را به‌درستی احصا کند. سیب‌زمینی اردبیل هم در مرحله تولید، هم در مرحله برداشت، هم نگه‌داری و هم بازاریابی و فروش با مشکل مواجه است.
ترکیب این مشکلات موجب شده هرچند بادهای بی‌نظیر اردبیل آفتی بر روی این محصول کشاورزی باقی نگذارد اما باد بی‌مهری‌ها بیماری‌های متعددی از دورریزهای گسترده تا ناتوانی در فروش را به دنبال داشته باشد.
راهکارهای دولت برای بهبود وضعیت این محصول نیز گاهی جواب داده و گاهی کافی نبوده و درمجموع امروز نه‌تنها قطب سیب‌زمینی کشور تمایلی به افزایش تولید این محصول و یکه‌تازی در بازار ندارد بلکه به دلایلی که منطقی نیز به نظر می‌رسد به دنبال کاهش سطح تولید است.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل اصغر پرتوی سیب‌زمینی را یک محصول اصلی در کشاورزی اردبیل می‌داند. اما معتقد است این اولویت به‌منزله این نیست که به هر قیمت تولید سیب‌زمینی افزایش یابد.
گفتگوی دوساعته خبرگزاری مهر با پرتوی درست بعد از جلسه پرتنش اختصاص یارانه به سیب‌زمینی‌کاران همراه شد. جلسه‌ای که از راهکارهای دولت برای حمایت از این محصول پرماجرا را در دست بررسی داشت و این امیدواری را ایجاد کرده که مسیر تولید سیب‌زمینی به فرجام مطلوبی برسد.
وی در پاسخ به این سوال که میزان تولید سیب‌زمینی در سال زراعی جاری چقدر است و به چه میزان مازاد تولید داریم؟ گفت: تولید ما ۸۵۰ هزار تن است و اردبیل همواره رتبه اول یا دوم تولید سیب‌زمینی کشور را کسب می‌کند. از این میزان تولید نیاز داخل استان با بذر سیب‌زمینی نزدیک به ۱۵۰ هزار تن است. درواقع با احتساب نیاز بازارهای داخلی بیش از ۵۵۰ هزار تن مازاد تولید داریم.
پرتوی با اشاره به کاهش تولید سیب‌زمینی درباره اینکه اردبیل از وضعیت قطب تولید خارج شود به‌منزله واگذار کردن بازار به رقبا است گفت: بنده معتقد به این موضوع نیستم. ما در بحث تولید سیب‌زمینی با چالش‌هایی مواجه هستیم. به دلیل اینکه با کمبود منابع آبی مواجه ایم و این محصول اساساً به مصرف آبی بالایی نیاز دارد بر اساس یک برنامه‌ریزی هدفمند امسال سطح زیر کشت آن را کاهش دادیم.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل افزود: درواقع نه‌تنها افزایش تولید را دنبال نمی‌کنیم بلکه به دنبال کاهش تولید هستیم. در همین وضعیتی که داریم مقدار قابل‌توجهی مازاد داریم و می‌توانیم نیاز بازار داخلی و بازارهای خارجی را تأمین کنیم. با احتساب نیاز بازارهای داخلی بیش از ۵۵۰ هزار تن مازاد تولید داریمدر مقابل با کاهش سطح زیر کشت به دنبال این هستیم که محصولات باارزش‌افزوده بالا و نیاز آبی کم را جایگزین کنیم ازجمله این محصولات کلزا، گلرنگ، زعفران، پسته و در برخی مناطق چغندرقند است.
وی همچنین گفت: ببینید وقتی می‌توان نیاز استان به دانه‌های روغنی را با کاشت دانه‌ها در خود استان تأمین کرد چرا باید نسبت به واردات اقدام کنیم و یا وقتی می‌توانیم چغندرقند بکاریم چرا باید از استان‌های دیگر خرید کنیم. ما برای الگوی کشت برنامه ویژه داریم و در طرح اقتصاد مقاومتی تغییر الگوی کشت استان اولویت ما است.
پرتوی در پاسخ به این سوال که راهکارهای بهبود وضعیت صادرات سیب‌زمینی چیست تصریح کرد: مهم‌ترین راهکار آن توجه به استاندارد بازار جهانی است. ما در حال حاضر با تجار آذری قرارداد داریم و این قرارداد یک‌ساله نیست بلکه چند سال متعهد به صادرات شدیم. بر اساس تفاهم‌نامه منعقدشده باید سیب‌زمینی به‌صورت بسته‌بندی و سورت شده در سایزهای مشخص صادر شود و ما در تلاشیم برای حفظ بازار هم که شده نسبت به رعایت این استانداردها اقدام کنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر آذربایجان به‌عنوان کشور اصلی هدف صادراتی ما از کشورهای دیگر نیز سیب‌زمینی تهیه می‌کند اما خود مردم به سیب‌زمینی اردبیل به دلیل کیفیتی که دارند رغبت بیشتری دارند و ما نیز به دنبال تأمین نیاز مردم هستیم.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل درباره اینکه ظرفیت پیش‌بینی شده برای صادرات سیب‌زمینی اردبیل تا چه میزان از تولید مازاد را در بر می‌گیرد، گفت: میزان صادرات بستگی به تقاضای کشور مقابل دارد. امسال از ما ۱۰۰ هزار تن درخواست کردند و ما هم تاکنون ۹۸ هزار تن را محقق کردیم و طی روزهای آتی دو هزار تن دیگر نیز انجام می‌شود. هرقدر از ما تقاضا کنند حاضر به صادرات هستیم و فقط امیدواریم بازار فروش ما خراب نشود.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که یعنی رقبایی هست که در میزان صادرات تاثیرگذارند، گفت: بله در حال حاضر متأسفانه استان همدان از گمرک آستارا سیب‌زمینی صادر می‌کند و به دلیل اینکه مازاد تولید دارند به نصف قیمتی که ما به فروش می‌رسانیم می‌فروشند و به‌تبع این موضوع به زیان هر دو استان است.
همدان از گمرک آستارا سیب‌زمینی صادر می‌کند و به دلیل اینکه مازاد تولید دارند به نصف قیمتی که ما به فروش می‌رسانیم می‌فروشند و به‌تبع این موضوع به زیان هر دو استان استوی ادامه داد: ماندگاری سیب‌زمینی اردبیل بیشتر از همدان است اما در وهله اول ممکن است مردم به دلیل قیمت متأثر شوند و کیفیت را فراموش کنند؛ هرچند در طولانی‌مدت پی به کیفیت سیب‌زمینی اردبیل خواهند برد.
پرتوی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر مبنی بر اینکه برای کنترل بازار فروش خود چه تمهیداتی دارد و نقش گمرک بیله سوار در این میان چقدر مؤثر است؟ تصریح کرد: ما درخواست کردیم از گمرکات کشور که صادرات سیب‌زمینی از طریق صرفاً گمرک بیله سوار انجام شود و یا اگر از گمرک آستارا انجام می‌شود با نظارت اتحادیه صادرکنندگان استان باشد تا بتوانیم آرامش و نظم به بازار ببخشیم. این درخواست در حال بررسی است.
وی همچنین درباره فعالیت دلالان در بازار فروش سیب‌زمینی و اینکه آیا کشاورز سود مطلوبی از فروش می‌برد، گفت: بنده فکر نمی‌کنم جایی برای فعالیت دلالان فروش باشد. در حال حاضر بازار فروش سیب‌زمینی به شکل مطلوبی ساماندهی شده و اتحادیه صادرکنندگان سیب‌زمینی استان به‌کل نظم بخشیده‌اند. از سویی دو نهاد اتاق بازرگانی و جهاد کشاورزی نیز به وضعیت بازار نظارت دارند.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل افزود: به‌عنوان‌مثال ما صادرات را افزایش دادیم و در ادامه قیمت سیب‌زمینی در بازار داخلی افزایش یافت که موجب شد کشاورز به قیمت گران‌تری محصول خود را بفروشد. بازار کاملاً مدیریت شده است و مشکلی در خصوص دلالان فروش نداریم.
وی درباره این سوال خبرنگار مهر که گلایه کشاورزان از نرخ تضمینی خرید سیب‌زمینی همچنان بی‌پاسخ است. به عقیده شما انتخاب این نرخ پایین‌تر از قیمت تمام شده تولید خود به زیان کشاورز نیست گفت: قیمت تضمینی سه هزار و ۴۵۰ ریال برای هر کیلو است و بنده معتقد نیستم حتی اگر پایین‌تر از قیمت تمام شده تولید است به زیان کشاورز باشد. ما باید تلاش کنیم تا استاندارد جهانی تولید رعایت شود و محصول به قیمت مناسب خریداری شود. اما اگر قیمت تضمینی نیز پایین‌تر خرید شود باید از دست کشاورز بخریم تا زیان نکند.
پرتوی همچنین گفت: دولت در خرید تضمینی نه یارانه می‌دهد نه اعتبار دارد از دستی می‌خرد و از دستی می‌فروشد و اقدام دولت خود در راستای حمایت کشاورز است.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل در پاسخ به این سوال که بعد از تولید ما در مرحله انبارداری نیز دچار مشکل هستیم. پروژه‌های احداث انبارهای مکانیزه به کجا رسید؟ گفت: سال گذشته با سفر وزیر کشاورزی به استان مجوز احداث انبار مکانیزه برای ذخیره‌سازی ۱۱۰ هزار تن سیب‌زمینی صادر شد. در حال حاضر ما برای ۱۱۰ هزار تن تغییر کاربری داریم که بالای ۳۰ درصد رشد دارند و برای ۲۳ هزار تن نیز احداث انبار دنبال می‌شود که به دنبال تأمین تسهیلات برای متقاضی هستیم.
وی افزود: رمجموع ساخت ۱۰ انبار و هشت سردخانه در دستور کار است.کل سردخانه‌های فعال و غیرفعال در استان ۶۸ مورد با ظرفیت ۱۶۰ هزار تن است که با بهره‌برداری از سردخانه‌های ذکر شده نیاز قالب استان تأمین می‌شود.
پرتوی در این باره که شنیده می‌شود صنایع تکمیلی در کشور علاقه‌مند به سیب‌زمینی اردبیل هستند. در خود استان برای فعال‌سازی صنایع تکمیلی چه برنامه‌ای دارید؟ تصریح کرد: دقیقاً همین‌طور است و دلیل آن هم به کیفیت و ماندگاری سیب‌زمینی اردبیل برمی‌گردد و اینکه به‌عنوان‌مثال محصول فرآوری تولیدی مثل چیپس با سیب‌زمینی اردبیل کیفیت بیشتری دارد.
وی ادامه داد: علاوه بر این سیب‌زمینی اردبیل عاری از انواع بیماری و آفت است و همین‌ها موجب شده صنایع تکمیلی اقبال قابل‌توجهی به سیب‌زمینی اردبیل داشته باشند.به‌منظور توسعه صنایع تکمیلی در حال حاضر راه‌اندازی کارخانه فرنچ فریز یا خلال سیب‌زمینی نیمه سرخ‌شده منجمد در اردبیل راه‌اندازی می‌شود. نیاز سالانه این کارخانه ۱۰۰ هزار تن است و می‌تواند به یکی از صنایع اصلی تکمیلی در اردبیل تبدیل شود. هدف اصلی در سیب‌زمینی فرآوری و ایجاد ارزش‌افزوده و جلوگیری از خام فروشی است.
خبرنگار: ونوس بهنود