به گزارش خبرنگار مهر، سازمان حفاظت محیط زیست سالهاست میان واژه های «انحلال»، « ادغام» و «ارتقا» دست و پا می‌زند. منتقدان بر این باورند که سازمان، کارایی لازم در برخورد با صنایع آلاینده، شکارچیان و طبیعت‌خواران را ندارد و می‌توان وظایف آن را به وزارتخانه یا سازمان دیگری محول کرد. عده‌ای هم ادغام سازمان حفاظت محیط زیست با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و حتی بخش آب وزارت نیرو را یک راهکار برای توانمندی آن می‌دانند و بر این باورند که در این صورت یک هم‌افزایی مثبت در راستای حمایت از محیط زیست طبیعی و انسانی کشور به وجود خواهد آمد. اما برخی دیگر اعتقاد دارند ادغام این نهاد برای مسائل زیست محیطی آفت‌هایی دارد و نمی‌توان به شکل کافی و وافی از محیط زیست در جامعه دفاع کرد و مطالبات آن محقق شود و تنها راهکار، ارتقای سازمان به وزارتخانه مستقل است.
اصغر محمدی فاضل در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه گاهی مرز میان رویاپردازی و واقعیت باریک می شود، گفت: سازمان حفاظت محیط زیست بیش از ۴۰ سال است با ساختاری نحیف به حیاتش ادامه داده و چند دهه است که این ساختار مورد نقادی قرار گرفته تا جایی که گاهی آن را یک سازمان فانتزی و غیرضروری و گاهی قلدر و سد راه توسعه و حتی «محیط ایست» لقب داده‌اند.
رئیس دانشکده محیط زیست گفت: تاکنون چند کار مطالعاتی قابل استناد در خصوص افزایش یا کاهش میزان کارایی و تاثیرگذاری وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی که منحل یا ادغام شده یا ارتقا یافته‌اند، منتشر شده، ولی بعید می‌دانم منتقدان ساختار سازمان حتی یک بار در مورد تجربه‌های گذشته مطالعه یا نمونه موفقی ارائه کرده باشند که بشود از آن به مثابه یک نقشه راه برای رفتن یا نرفتن در این مسیر بهره گرفت.
وی با اشاره به تجربه انحلال «سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور» یا ادغام دو وزارتخانه بزرگ و تشکیل «وزارت جهاد کشاورزی» یا نمونه جدیدتر تشکیل «وزارت صنعت، معدن و تجارت» افزود: انتظار می‌رود تصمیم‌گیران ارشد قوای مقننه و مجریه با نیم‌نگاهی به چنین تجربه‌های ناموفقی که داشتیم، با احتیاط بیشتری نسبت به تغییر ساختار یک سازمان حاکمیتی نزدیک شوند.
فاضل گفت: پیشوند وزارتخانه وسوسه کننده است. به عنوان کسی که بیش از ربع قرن در این حوزه سابقه کار مدیریتی، کارشناسی و معلمی دارم، از بالندگی آن خوشحال می‌شوم. اما آیا این عنوان اغواکننده در نحوه اجرای قوانین محیط زیست تاثیر مثبتی دارد؟ یعنی کارشناسان این سازمان می‌توانند از فردا در قامت عضوی از یک وزارتخانه با اقتدار و جدیت بیشتری اظهارنظر یا اعمال تصمیم‌گیری کنند؟ یا این که وزیر محیط زیست کشور باید برای هر اظهارنظر کارشناسی و صدور و عدم صدور یک پروانه استیضاح شود و کلا" یک اتاق کار هم در بهارستان داشته باشد؟
این استاد دانشگاه گفت: متاسفانه بخشی از فشاری که از بدنه داخلی سازمان یا علاقمندان و فعالان مدنی برای تبدیل شدن به وزارتخانه صورت می‌گیرد، آرزویی است که یا با امیدواری برای ارتقای کیفیت معیشت کارکنان و یا تاثیرگذاری از یک نهاد ناظر به یک نهاد پرقدرت اجرایی شکل می‌گیرد.
معاون اسبق سازمان حفاظت محیط زیست کشور افزود: توقعات با منابع و ابزارهایی که این سازمان در اختیار دارد برابری نمی‌کند و به دلایل خاص که می‌تواند سیاسی یا حتی اجتماعی باشد، نوعی «توقع‌افزایی» نسبت به این سازمان وجود دارد که باعث می‌شود این سازمان در همه دولت‌ها در معرض آماج نقدهای تند و گاه غیرمنصفانه قرار گیرد.
وی گفت: در همین مساله آلودگی هوای کلانشهرها برخی از منتقدان به شیوه‌ای برخورد می‌کردند که گویی در پردیسان یک شیر دود وجود دارد که واعظ جوادی یا محمدی‌زاده یا ابتکار، با کم و زیاد کردن آن می‌توانند میزان آلودگی شهرها را کنترل کنند! و از همه اسفبارتر این که در دو دهه اخیر از این موضوع که به سلامت عمومی ارتباط دارد به عنوان یک تریبون برای عقده‌گشایی استفاده شده است.
فاضل با بیان اینکه ارتقا یا ادغام یک سازمان به صورت «دستوری» می‌تواند اثراتی معکوس به دنبال داشته باشد تصریح کرد: تا زمانی که در میان تصمیم‌گیران ارشد کشور باور به «محیط زیست» و نقش کلیدی آن در حفظ امنیت ملی نهادینه نشود، جدال بر سر نام، سودی ندارد. وقتی یک مدیر دولتی یا صنعتی یا یک نماینده مجلس، به یک کارشناس شجاع و با وجدان محیط زیست که با دلایل علمی، فنی و قانونی مانع از راه اندازی یک پروژه می‌شود، به چشم مخالف یا سنگ‌انداز نگاه می‌کند، شما فکر می‌کنید بازی با عنوان وزارتخانه یا سازمان می‌تواند گره‌گشا باشد؟
رئیس انستیتو علوم و فناوری‌های محیط زیست کشورهای عضو اکو گفت: نگاهی به کشورهایی که در زمینه‌های محیط زیستی کارنامه مطلوبی دارند هم نشان‌دهنده آن نیست که این کشورها لزوماً وزارتخانه محیط زیست داشته‌اند. اتفاقاً در برخی کشورها نهادهای اداره کننده محیط زیست، تلفیق و زیربخش چند نهاد دیگر هستند ولی چون اراده و اهتمام به حفظ آب و خاک و هوا و تنوع زیستی دارند، خیلی هم موفق بودند.
فاضل با اشاره به اینکه نباید به جای پرداختن به درمان بیماری به تغییر نام بیمار فکر کرد افزود: ما باید با خودمان صادق باشیم و مادامی که به اصل حفاظت از منابع خدادادی حیات ایمان نیاورده‌ایم نباید در مورد فروع و آداب آن جر و بحث کنیم. نظر شخصی من این است که حتی پیشنهاد ارتقای سازمان به عنوان یکی از نهادهای زیر نظر مستقیم مقام معظم رهبری به بهانه افزایش توانمندی‌ها و اختیارات این سازمان، یک رویکرد احساسی است ولو از روی دلسوزی باشد.
رئیس دانشکده محیط زیست در پایان با بیان اینکه دولت و مجلس باید قبل از تهیه طرح و لایحه، این ایده‌ها را در معرض نقد کارشناسان بگذارند تا به مدد خرد جمعی از دانش نیروهای جوان و تجربه مو سفید کرده‌ها یک تصمیم در حد امکان درست گرفته شود گفت: ارزیابی کلی من از آرزوها، امیدها، اظهارات و برنامه‌های منتشر شده علاقمندان محیط زیست این است که همه در پی آن هستند که متولی حفاظت از محیط زیست کشور در قامت یک نهاد با توان اجرایی واقعی ظاهر شود و تنها یک نهاد نصیحت‌گر و تماشاگر نباشد.