خبرگزاری مهر – گروه استانها: فرش دستباف ایرانی باسابقه چندین هزار ساله از ارزش هنری، اقتصادی و تجاری والایی برخوردار است.
این هنر اصیل ایرانی در مجامع داخلی و خارجی همواره به‌عنوان یک هنر و صنعت بی‌رقیب مطرح است و هرکدام از شهرهای کشور هنر مختص به خود را داشته و هر منطقه‌ای با فرش و نقشه و طرح خاص خودش شناخته می‌شود.
شهرستان کبودراهنگ نیز از قدیم‌الایام در بافت فرش به خصوص فرش «مهربان» زبانزد خاص و عام بوده هر چند تاریخچه بافت فرش در این شهرستان مشخص نیست، اما فرش مهربان یکی از فرش‌هایی است که در این منطقه بیشتر بافته می‌شود و تاکنون نیز پس از گذشت سال‌ها از قدمت این هنر گران‌مایه، بافت این فرش در شهرستان کبودراهنگ ادامه دارد.
منطقه «مهربان» کبودراهنگ از جمله مراکز مهم تولید فرشهای مرغوب است
منطقه «مهربان» کبودراهنگ از جمله مراکز مهم تولید فرشهای مرغوب شهرستان است و روستاهای شمال آن مانند قوشجه، سرخاب، کهنه حصار، دالی چو، سرایجوق و چند ده مجاور تحت تأثیر ویژگی‌های خاص بافندگی بیجار قرار گرفته است.
چهارسوق و اوزون دره از جمله مشهورترین روستاهای حوزه مهربانند که قالیچه‌های ذرع و نیم را با استفاده از نقشه‌های لچک، ترنج و ماهی درهم و قطعه‌های کوچک خرک و کناره را با استفاده از نقشه‌های افشان، لچک و ترنج و دیگر نقشه‌های متداول در حوزه مهربان نظیر ماهی، نقشه خمسه، دسته گلی و دستگاهی به بازار عرضه می‌کنند.
فرش منطقه‌ای مهربان متأثر از حضور دو گروه کردنشین و ترک نشین است که شهرت جهانی دارد و زیباترین قالی‌ها در این خطه بافته می‌شود به طوری که ذوق و استعداد هنرمندان مهربانی در بافت فرش تجلی وافر یافته و می‌توان گفت هیچ هنری به‌اندازه فرش در این منطقه توسعه و تکامل نیافته است.
بنا به اعتقاد کارشناسان، فرش همدان به لحاظ دارا بودن تنوع می تواند یکی از انتخاب‌های اول برای فروش و صادرات در بازار داخلی و خارجی باشد ولی این امر مستلزم بافت فرش براساس سلایق روز دنیا و کیفیت مطلوب است، مسئله‌ای که سال‌های اخیر به سبب سود بیشتر برخی افراد مغفول مانده بود و آسیب جدی نیز به این بخش وارد کرده است.
طی دو دهه اخیر بافت فرش تا حدودی از نظر کیفیت تنزل پیدا کرده است
در همین زمینه رئیس شورای فنی فرش استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه فرش «مهربان» از فرشهای بادوام و خوب استان همدان است، اظهار داشت: طی دو دهه اخیر بافت فرش تا حدودی از نظر کیفیت تنزل پیدا کرده است.
حسین کندی با اشاره به اینکه در منطقه مهربان به دلیل اقلیم و پشم تولیدی، فرشهای بادوامی تولید می‌شود، افزود: تا ۶۰ سال پیش در تولید این نوع فرش از هیچ گونه رنگ شیمیایی استفاده نمی‌شد و همه از مواد طبیعی بود.
رئیس شورای فنی فرش استان همدان با بیان اینکه در مهربان فرشهای خوب و مرغوبی بافته شده است، عنوان کرد: برخی فرشهای بافته شده در مهربان امروز از ارزش بسیاری برخوردار است.
وی با بیان اینکه فرش مهربان در سایزهای مختلفی تولید می‌شده که از پشتی تا ۲۴ متری را شامل می‌شود، ادامه داد: تار و پود آن کاملا از پنبه تشکیل شده و به اقصی نقاط دنیا صادر می‌شود و دنیا نیز این فرش را به خوبی می‌شناسد.
کندی با اشاره به اینکه در فرش مهربان ساییدگی دیده نمی‌شود، عنوان کرد: البته در یکی دو دهه اخیر از مواد بی‌کیفیت در تولید انواع فرش‌ها استفاده شده است.
تولید فرش باید بر اساس رنگ سال و حفظ نقشه باشد و کیفیت آن افزایش یابد وی با بیان اینکه برای تولید فرش باید اتاق فکر ایجاد شود، گفت: تولید فرش باید بر اساس رنگ سال و حفظ نقشه باشد و کیفیت آن افزایش یابد.
رئیس شورای فنی فرش استان همدان با اشاره به اینکه با دنیا فاصله بسیاری داریم و باید فاصله‌ها را کاهش داد تا به گذشته‌ای برسیم که از فرش مهربان در اروپا و آمریکا به خوبی استقبال می‌شد، گفت: متاسفانه بازارهای خود را از دست داده ایم.
کندی با بیان اینکه از تولیدکنندگان حمایت لازم صورت نگرفت و امروز اگر مشتری نیز پیدا شود، نمی‌توان تقاضاها را پاسخ داد، گفت: ساماندهی فرش تنها از عهده اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان بر می‌آید.
وی عنوان کرد: دست‌اندرکاران فرش زمانی که رقبای ما به خوبی حرکت می‌کردند، از مصالح بی کیفیت استفاده کردند و بخشی از بازار را از دست دادند.
امروز پشم طبیعی به افغانستان صادر می‌شود و پس از آن فرش در افغانستان بافته و به نام ایران در جهان فروش می‌رود رئیس شورای فنی فرش استان همدان با بیان اینکه امروز پشم طبیعی به افغانستان صادر می‌شود و پس از آن فرش در افغانستان بافته و به نام ایران در جهان فروش می‌رود، گفت: تسهیلات باید هدفمند پرداخت شود و بافندگان واقعی بیمه شوند تا بتوانند بعد از کارافتادگی راحت‌تر زندگی کنند.
کندی با بیان اینکه بازار همدان سرشار از افراد خبره است، اظهار داشت: اتاق فکری که بارها ایجاد آن در سازمان صنعت، معدن و تجارت مطرح شده برای این است که بافندگان و صادرکنندگان در راه صحیح حرکت کنند.
وی با اشاره به اینکه در این اتاق فکر باید افراد کار آزموده حضور داشته باشند، گفت: باید راه‌های بافت فرش از طریق رسانه به تولیدکنندگان منتقل شود.
کندی با بیان اینکه برای بازگشت به روزهای خوب گذشته به فکر، سرمایه‌گذاری و افراد خبره نیاز است، عنوان کرد: باید از بافت تابلو فرش فاصله بگیریم، چراکه این نوع فرش توان بافنده را می گیرد.
رویکرد دنیا به فرشهای روستایی است
رئیس شورای فنی فرش استان همدان بابیان اینکه تا روشنفکران و اندیشمندان صادرکنندگان به فکر برطرف کردن این مشکلات نباشند، اندر خم یک کوچه هستیم، گفت: رویکرد دنیا به فرشهای روستایی است و باید برای انجام یک کار ارزشمند اطلاعات لازم فراهم شود.
معاون انجمن طراحان فرش و عضو شورای فنی فرش همدان نیز در گفتگو با مهر با بیان اینکه بلاتکلیفی مشکل اساسی فرش همدان است، عنوان کرد: متولیان دولتی مجالی به متخصصان برای ورود به ساماندهی فرش نمی‌دهند.
محمدرضا صباغ با اشاره به اینکه باید عملگرایی محقق شود، گفت: باید در حوزه اجتماعی و فرهنگی برای بافت فرش همدان اقدام و تغییرات لازم را اعمال کنیم.
آمار بافندگان بالا است اما خروجی تعداد بالای قالی بافان را نمی‌بینیم و تولید مناسب را مشاهده نمی‌کنیم وی با بیان اینکه در بافندگی مشکلی نداریم، اظهار داشت: باید در حوزه‌های دیگری وارد شد چراکه آمار بافندگان بالا است اما خروجی تعداد بالای قالی بافان را نمی‌بینیم و تولید مناسب را مشاهده نمی‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه باید بیمه قالیبافی به صورت انفرادی را برداشته و کارگاهی انجام شود، عنوان کرد: امروز دولت به یک مانع در رونق تولید فرش تبدیل شده و اگر نمی‌تواند کاری از پیش ببرد اجازه بدهد که بخش خصوصی مانند گذشته اقدام کند.
وی با بیان اینکه باید یک سری کارشناس در تمام ابعاد در بافت قالی ورود کنند، ادامه داد: وقتی نقشه مقابل دیدگان بافنده باشد معایب آن به راحتی مشخص می‌شود اما نقشه‌های کامپیوتری به معضل بزرگی تبدیل شده است.
صباغ با بیان اینکه افراد واسطه‌ای در رنگریزی و خامه‌فروشی حضور دارند که تخصص ندارند، عنوان کرد: باید کارشناسان با تجربه برای رونق دوباره فرش به میدان بیایند.
کارشناس فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان نیز با بیان اینکه فرش علاوه بر بعد اقتصادی نماد فرهنگ و حافظ گذشته ما است، اظهار داشت: فرش با نقوش خود فرهنگ غنی گذشته را طی ادوار تاریخ حفظ و به امروز منتقل کرده است.
نماد هر منطقه را در فرش بافته شده آنجا می‌بینیم
آقایار فراشی با تأکید بر اینکه نماد هر منطقه را در فرش بافته شده آنجا می‌بینیم، افزود: بازارهای جهانی که به صورت سنتی از ما خریداری می‌کند، به دنبال فرش های بومی هستند.
وی با بیان اینکه فرشهای غیر بومی مدتی در بازار جولان دادند، عنوان کرد: تولیدکنندگان فرش بومی هرگز ادعا نکردند که برای تولیدات خود مشتری ندارند اما برخی تولیدکنندگان فرش غیر بومی برای فروش آن به مشکل برخورد کردند.
یکی از فروشندگان فرش در بازار همدان در گفتگو با مهر نیز با بیان اینکه باید برای احیای فرش همدان تلاش کرد، گفت: نقشه‌ها باید بدون نقص باشند و از موادی چون پلی‌استر در تارپود قالی استفاده نشود چرا که این اتفاق زحمات بافنده را به هدر می دهد.
فرش‌ها اصالت خود را از دست داده اند
حاج حسین طالبی با بیان اینکه در رنگ، بافت و اندازه باید نظرات کارشناسان در نظر گرفته شود، اظهار داشت: متاسفانه فرش‌ها اصالت خود را از دست داده اند.
وی با بیان اینکه از گذشته، منطقه همدان برای صادرات و تجارت، فرش تولید کرده است، افزود: حتی فرشهای شهربافت نیز با نیت تجارتی تولید شده، بنابراین وقتی تجارت ضعیف شد، تولید نیز با چالش مواجه و کم کم فرش همدان از صحنه حذف شد.
وی با بیان اینکه در گذشته تعداد واحدهای صنفی در بازار فرش همدان به ۴۰۰ مغازه می‌رسید، عنوان کرد: امروز شاهد کاهش واحدهای صنفی در حوزه فرش فروشی هستیم.
یک تاجر فرش نیز با بیان اینکه امروز قیمت تمام شده فرش با مصالح خوب، بالاست، گفت: با توجه به قیمت مصالح نمی‌توانیم در بازار رقابت کنیم.
بافت نقشه‌های دیگر در همدان به ضرر ما تمام شد که برخی از نهادهای دولتی آن را ترویج کردند احمد اسکندری با تأکید بر اینکه نباید در تولید از جغرافیای فرش دور شد، عنوان کرد: بافت نقشه‌های دیگر در همدان به ضرر ما تمام شد که برخی از نهادهای دولتی آن را ترویج کردند.
اسکندری گفت: باید نقشه‌ای در همدان تهیه شود که بتوانیم آن را تولید کرده و در داخل و خارج کشورعرضه کنیم و برند ویژه همدان را ارائه دهیم.
وی با تأکید بر اینکه رنگرزها یکی از ضربه‌های شدید را به صنعت فرش زدند، اظهار داشت: بیشتر خامه‌هایی که وارد همدان می شود، دباغی است و خامه اصلی نیست.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان نیز با اشاره به برگزاری دوره بازاریابی فروش فرش، عنوان کرد: باید چنین دوره‌هایی برای تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی فرش برگزار شود تا با بازار روز جهان و شیوه‌های معامله آشنا شوند.
همدان مستعد تبدیل به قطب فرش کشور است
احمدعلی بابایی با بیان اینکه همدان مستعد تبدیل به قطب فرش کشور است، توجه به حوزه فرش دستباف را یکی از مصادیق تحقق شعار اقتصاد مقاومتی دانست و اظهار داشت: فرش دستباف یکی از حوزه‌های مستعد برای فعالیت اقتصادی است که می‌تواند کشور را از بحران‌ها رهایی دهد.
وی با اشاره به قابلیت‌های بالای این هنر گفت: کشور در زمینه فرش هیچ گونه وابستگی به خارج ندارد که اگر در سال‌های گذشته به خوبی به این هنر توجه می‌شد، می‌توانستیم از تحریم‌ها عبور کنیم.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان با بیان اینکه حوزه فرش باید حق خود را از اقتصاد کشور مطالبه کند، توجه به این بخش بر مبنای اقتصاد مقاومتی را بهترین بستر برای عملیاتی شدن این مهم دانست.
علی‌بابایی با انتقاد از اینکه متأسفانه در داخل کشور قدر این ظرفیت عظیم را نمی‌دانیم، گفت: وجود مواد اولیه در داخل، طرح و نقشه، برخورداری از دانش فنی، نیروی کار ماهر و نداشتن وابستگی به تکنولوژی خارجی، فرش را از هر نظر در حوزه اقتصاد مطرح می‌کند.
وی خواستار شناسایی بازارهای جهانی و سرمایه‌گذاری در این زمینه برای صادرات فرش دستباف شد و گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید توجه به این بخش را در سیاست‌های خود جدی‌تر گرفته و بستر پویایی این هنر صنعت را مهیا کند.
ظرفیت بالای استان همدان در بخش فرش
وی از ظرفیت بالای استان همدان در بخش فرش سخن گفت و با بیان اینکه بانک‌ها باید نسبت به ارائه تسهیلات با کارمزدهای پایین به بخش فرش اقدام کنند، گفت: سرمایه‌گذاری در این حوزه، به طور حتم ارزآوری بالایی را رقم خواهد زد.
ناگفته پیداست که فرش دستباف از کهن‌ترین هنرهای پر افتخار ما محسوب می‌شود که از قدمت بسیار بالایی برخوردار است اما متأسفانه باید اذعان کرد که در کشور ما مشکلات ناشی از اقتصاد تک محصولی و تکیه بر درآمدهای نفتی سبب ایجاد اقتصادی متأثر از عوامل خارجی به خصوص بازار ناپایدار نفت شده و از وجود این کالای با ارزش غافل مانده است.
در این میان استان همدان به عنوان یک استان که در مناطق مختلف آن انواع فرش بافته می‌شود و مشتریان پروپاقرصی در کشورهای آلمان و امریکا دارد می‌تواند با صادرات فرش حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد و با افزایش کیفیت و مواد اولیه خود و همچنین به روز کردن فرشهای خود مطابق با نیاز جهانی پای در راه صادرات بگذارد و به دوران شکوفایی زمان‌های قبل در فرش برسد.