خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: به گفته برخی از کارشناسان تاریخچهٔ ساخت و کاربرد واژه «شهرسازی» در زبان و ادبیات فارسی به حضور کارشناسان آلمانی در ایران در دههٔ بیست خورشیدی بازمی‌گردد اما امروزه شهرسازی به مبحثی مهم در مدیریت شهری تبدیل شده است.
هرچند از شهرسازی در یک تعریف عام به مداخله و تنظیم فضا و فعالیت به‌منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان اطلاق می‌شود اما شاید مطالعهٔ طرح‌ریزی و توسعهٔ شهرها با در نظر گرفتن احتیاجات اجتماعی و اقتصادی با توجه به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخ‌گویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری بهترین تعریفی باشد که می‌توان از شهرسازی ارائه کرد.
وضعیت فعلی شهرسازی در استان گلستان موضوع بود که از مدیرکل راه و شهرسازی استان گلستان پرسیدیم و ابراهیم مبارک قدم در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه هم‌اکنون شهرهای گلستان با سه چالش جدی در حوزه شهرسازی مواجه هستند، اظهار کرد: کیفیت زندگی و قابلیت سکونت بودن (اینکه یک شهر تا چه میزان کیفیت محیطی برای زندگی و شرایط سکونت را دارد) یکی از مباحث مهم در این مقوله است و بحث زیست‌محیطی به تهدیدی برای سکونت تبدیل‌شده است.
وی از بَد مسکنی به‌عنوان عارضه بزرگ برای شهرها و چالش پیش رو در این حوزه نام برد و گفت: سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های ناکارآمد، حمل‌ونقل و هویت سه چالش بزرگ در شهرهای فعلی است.
مدیرکل راه و شهرسازی گلستان توضیح کوتاهی در هر سه چالش مطرح کرد و ادامه داد: هم‌اکنون در بیشتر شهرهای ما سکونتگاه‌ها و بافت‌های ناکارآمدی وجود دارد که شرایط سکونت در آن‌ها استاندارد نیست.
پرهیز از نگاه سنتی به حمل‌ونقل شهری
وی افزود: با توجه به گسترش شهرها، حمل‌ونقل و دسترسی به موضوعی اساسی و پر چالش تبدیل‌شده است و دیگر نمی‌توان نگاه سنتی به این مقوله داشت چراکه ابعاد حمل‌ونقل هم بر اقتصاد خانواده و هم شهر و مسائل زیست‌محیطی شهر به نحوی تأثیر می‌گذارد.
وی بابیان اینکه ایران تمدن پر سابقه‌ای به لحاظ زمانی و تاریخی دارد، اضافه کرد: گرگان از هزاران سال قبل سابقه سکونت داشته و تپه‌های باستانی و میراث کهن آن بخشی از مدنیت این شهر است.
مبارک قدم تصریح کرد: مدنیت گذشته گرگان زمین و اینکه آیا گرگان امروز هم مانند گذشته پررنگی آثارش را دارد، یا اینکه این آثار چه نقشی در بالندگی شهر دارد و می‌توان آن را به برندی برای شهر تبدیل کرد؟ و درنهایت این سؤال که می‌توان آن را چه که در گرگان به‌عنوان هویت و شناسنامه داشته‌ایم نادیده بگیریم و بدون توجه به گذشته برای آینده برنامه‌ریزی کنیم، از سؤال‌های مهم و اساسی در مبحث هویت در شهرسازی است.
وی تأکید کرد: شهرسازی در شهری مانند گرگان که دارای کالبد مشخص، شرایط اقتصادی، فرهنگ و ... (که هرکدام بخشی از هویت این شهر و کشور را رقم می‌زنند) است متفاوت با شهرسازی در زمینی بکر است.
هم‌اکنون در بیشتر شهرهای گلستان سکونتگاه‌ها و بافت‌های ناکارآمدی وجود دارد که شرایط سکونت در آن‌ها استاندارد نیستمدیرکل راه و شهرسازی گلستان با تأکید بر اینکه نمی‌توان هویت گذشته یک شهر را در برنامه‌ریزی شهری برای توسعه آن نادیده گرفت، خاطرنشان کرد: در شهرسازی یکسری سیاست‌های وزارتخانه‌ای و استانی پایه‌گذاری شده و اداره کل راه و شهرسازی مجری و پیگیر اجرای آن‌هاست.
وی بیان کرد: در رابطه با بحث کیفیت زندگی و قابلیت سکونت بودن شهرها آنچه برای ما مهم است ساماندهی بافت‌های ناکارآمد شهری است.
سکونت ۲۸ درصد جمعیت گلستان در بافت ناکارآمد
وی به سیاست‌های مختلف در حوزه بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی در استان اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون ۲۸ درصد جمعیت شهری استان (حدود ۲۸۰ هزار نفر) در بافت‌های ناکارآمد زندگی می‌کنند.
مبارک قدم افزود: تاکنون دو هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده و حاشیه‌ای در گلستان شناسایی‌شده و به تصویب مراجع ذی‌ربط رسیده است.
وی ادامه داد: با توجه به اتفاقاتی که در سطح شهرها رقم می‌خورد به نظر می‌رسد این اعداد و ارقام بیشتر باشد و قرار است این محدوده‌ها به‌روزآوری شد اما آنچه فعلاً می‌توان به‌عنوان آمار رسمی اعلام کرد، همین آماری است که ارائه شد.
وی به برنامه‌ها، سیاست‌ها و طرح‌های ستاد بازآفرینی پایدار شهری در سطح ملی و استانی و طرح‌های توسعه شهری (هادی، جامع و تفصیلی) اشاره و تصریح کرد: طرح‌های توسعه و عمران که در افق ۱۰ ساله تعیین می‌شوند با تصویب در مراجع قانونی حکم سند توسعه شهری پیدا می‌کنند و در مراجع اجرایی (شهرداری) و قضایی و ثبتی مورد وثوق قرار می‌گیرند.
مدیرکل راه و شهرسازی گلستان با یادآوری اینکه در طرح‌های جامع شهری ساختار اصلی و طرح تفصیلی که بر اساس طرح جامع تهیه می‌شود به ساختار محلات توجه می‌شود، خاطرنشان کرد: در این طرح‌ها برنامه ۱۰ ساله توسعه شهرها مشخص است و شوراها و شهرداری‌ها می‌توانند اولویت‌های آن را مشخص کنند.
وی یادآور شد: تولی گری اجرای طرح‌های هادی با دفاتر فنی استانداری است اما کارگروه زیربنایی، شورای عالی شهرسازی، کمیسیون ماده پنج و ... مراجع رسمی هستند که طرح‌های توسعه شهری را بررسی کرده و به تصویب می‌رسانند.
مبارک قدم از موضوع کیفیت زندگی عبور کرد و به مبحث حمل‌ونقل پرداخت و بیان کرد: هم‌اکنون بخش عمده منابع اعتباری و عمرانی شهرداری‌ها به اجرای تقاطع‌های هم‌سطح و غیرهمسطح معطوف شده است.
۱۷ پروژه محرک بازآفرینی در شهرهای استان شناسایی‌شده که در صورت تصویب و جذب اعتبار به اجرا گذاشته می‌شودوی گفت: گرچه اقدامات قابل‌توجهی در سال‌های اخیر در این حوزه انجام‌شده و هزینه‌های سنگینی هم داشته اما واقعیت این است که چاره کار و حل مشکلات ترافیکی شهرها تنها در اجرای تقاطع‌های غیرهمسطح نیست.
مدیرکل راه و شهرسازی گلستان ادامه داد: نیاز نیست به تجربه سایر کشورهای جهان اشاره‌کنیم بلکه اگر به کلان‌شهرها ایران هم توجه کنیم می‌بینیم از زمانی که شاهد مدرنیته و ورود ماشین به شهرها هستیم توسعه شبکه معابر و اجرای تقاطع غیرهمسطح موردتوجه بوده اما همچنان مشکل ترافیک هست و بدتر هم می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه ترافیک شهرها در حال قفل شدن است و نمی‌توان نسخه حمل‌ونقل شهری را با نگاه سنتی به این مقوله پیچید و طرح‌های این حوزه باید بازنگری شوند، متذکر شد: رابطه مستقیمی بین شبکه دسترسی و کاربری‌ها وجود دارد و نمی‌توان بدون توجه به این مقوله‌ها در شهری مانند گرگان شهرسازی کرد.
مبارک قدم به سومین چالش شهرسازی هم اشاره و بیان کرد: انگیزه اصلی اجرای طرح‌های بازآفرینی، هویت بخشی به شهرهاست که در هسته‌های مرکزی و میانی و یا بافت‌های تاریخی شهر انجام می‌شد.
مدیرکل راه و شهرسازی گلستان بابیان اینکه طرح‌های بازآفرینی به‌منظور تعادل بخشی در محلات به اجرا درمی‌آیند، تصریح کرد: ۱۷ پروژه محرک بازآفرینی در شهرهای استان شناسایی‌شده که در صورت تصویب در ستاد ملی و جذب اعتبار به اجرا گذاشته می‌شود.