خبرگزاری مهر-گروه هنر-آزاده سهرابی: این روزها مسعود نجابتی بر مسند مدیرعاملی انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس تکیه زده است. انجمنی که تولید آثار با محتوای انقلابی و دفاع مقدس از اهم برنامه هایش است و همچنین حمایت از هنرمندان این عرصه بر دوش آن است. در بخش نخست گفتگو با مسعود نجابتی بر مهمترین نگاهی که دوره جدید فعالیت انجمن که با مدیریت وی آغاز شده است نگاهی انداختیم و صحبت از این شد که یکی از وظایف انجمن توسعه دادن هنر در بطن جامعه است. نجابتی راه هایی برای این موضوع دارد که در جشنواره هایی مانند هنر مقاومت هم دنبال خواهد شد. در بخش دوم علاوه بر نگاهی به فعالیت های هنری وی در این روزها صحبت از فضای آموزش هنر در کشور شد و اینکه چگونه تغییر فضای آموزشی در یک دهه اخیر باعث به وجود آمدن چهره های تازه نفس هنر انقلاب شد.
مسعود نجابتی طراح گرافیک، مدیر هنری و خوشنویس است که از فعالیت های او می توان به طراحی پوستر، نشانه، کتاب و به خصوص گرافیک نشر با تأکید بر روش تایپوگرافی اشاره کرد. او کارشناسی ارشد خود را در رشته گرافیک دریافت کرده است و مدرکٔ ممتاز انجمن خوشنویسان ایران را داراست.
بخش دوم گفتگوی خبرگزاری مهر با این هنرمند را می خوانید.
* شما در ابتدای سخنان خود اشاره کردید به اینکه به این دلیل مدیریت انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس به شما پیشنهاد شد که با بدنه جوان هنرمندان کشور در ارتباط هستید و فرمودید برنامه های خاصی برای حمایت از قشر جوان هنرمندی که در وادی هنر ارزشی فعال هستند دارید. نکته این جاست که به نظر می رسد یک گپ و فاصله ای میان نسل هنرمندان نسل اول انقلاب مثل کاظم چلیپاها، مصطفی گودرزی ها و حبیب صاقی ها با نسل جدید به چشم می خورد. در واقع کمتر از یک دهه است هنرمندانی که با تم فکر این هنرمندان پیوند می خوردند دوباره در جامعه هنری دیده می شوند. به نظر شما دلیل ایجاد این گپ و فاصله در این سال ها چه بوده و انجمن چه کارهایی می تواند بکند تا بر شمار افرادی مانند روح الامین ها و دوست محمدی ها از نسل جوان هنرمند انقلابی اضافه شود؟
- به نظرم اگر بخواهیم دقیق به این موضوع بپردازیم باید به بحث آموزش در این سال ها اشاره کنیم و بگوییم چرا نتوانستیم در برخی مقاطع تولید مثل داشته باشیم و عقیم ماندیم. اینها مسائلی است که باید به طور مفصل درباره اشان بحث کرد اما این را می توانم اذعان کنم که عنایت مسئولان به بخش آموزش و تقویت این بخش، تزریق امکانات به این بخش این نتیجه را امروزه به همراه داشته که نسل جدیدی به این عرصه وارد شدند و در آن رشد کردند. بسیاری از این جوان ها هم شاگردان همان نسل اولی است که به آنها اشاره کردید. در واقع عنایتی که به بحث آموزش طی یک دهه اخیر شد، نتیجه موثری داشت. این توجه به بحث آموزش هم با برگزاری ورک شاپ های کشوری توسط هنرمندان رخ داد و نمی توانیم بگوییم امروزه به صورت خود به خود چنین ثمره ای در عرصه هنر را شاهد هستیم. حتی برگزاری جشنواره های متعدد کشوری به این رشد کمک کرده است.
تکثیر فضاهای آموزشی باعث شد تا در مناطق دور افتاده هم شاهد این باشیم که جوان های هنرمند شناسایی شوند و بدرخشند. اینکه چرا در دوره هایی این رونق کم بوده را باید آسیب شناسی کرد. در دوره هایی تنها به آموزش هنر به صورت آکادمیک بسنده شد و خیلی از جوان هایی که امروز در این وادی می درخشند کسانی هستند که در فضاهای تجربی خود امکان رشد پیدا کردند و یا در کانون فرهنگی مساجد شکل گرفتند و با استادان از طریق کارگاه ها ارتباط برقرار کردند. شاید شما هنرمندی را از یک منطقه محروم ببینید که فقط سه بار حبیب صادقی را دیده باشد اما خود را شاگرد دورادور او می داند. عرضم این است که اینها همه دانشگاه رفته نیستند و دلیل رشدشان این است که توانستیم فضای آموزش را گسترش بدهیم و به دانشگاه محدود نشویم. تنها در این صورت است که آموزش همه را شامل می شود. ما استعدادهای بسیاری داریم که به هر دلیل نتوانستند از سد کنکور بگذرند و وارد دانشگاه شوند و یا رشته دیگری را در دانشگاه خواندند و یا اصلا در شهرشان رشته هنر در دانشگاه تدریس نمی شود. آموزش همگانی این حسن را دارد که برای همه در دسترس است.
* و این همان کاری است که شما هم در این یک دهه مشغول انجامش بودید؟
در این سال ها تشکل های مردمی در حوزه هنر ایجاد شده که بسیار کارساز بوده است. مانند نهضت مردمی پوستر انقلاب در مشهد، مجمع طراحان آیه در اصفهان، کانون هنر شیعی در قم و.... این تشکل ها کاملا مردمی شکل گرفت و این فضاها باید تقویت شود و وظیفه انجمن هم این است که از جوان هایی که از دل این تشکل ها بیرون می آیند حمایت کند
- بله. من و بسیاری از دوستان دیگر به این امر مشغول بودیم. به طور مثال استاد صلواتیان فعالیت آموزشی خود را تماما در مسجد مستقر کرده و معتقد است باید دقیقا از همین نقطه آموزش هنر را آغاز کرد چون همه کسانی که وارد فضاهای فرهنگی انقلاب می شوند از همین جا کار خود را آغاز می کنند. در این سال ها تشکل های مردمی در حوزه هنر ایجاد شده که بسیار کارساز بوده است. مانند نهضت مردمی پوستر انقلاب در مشهد، مجمع طراحان آیه در اصفهان و کانون هنر شیعی در قم این تشکل ها کاملا مردمی شکل گرفت و این فضاها باید تقویت شود و وظیفه انجمن هم این است که از جوان هایی که از دل این تشکل ها بیرون می آیند حمایت کند.
* این روزها با آمدن آقای شجاعی طباطبایی به مدیریت بخش هنرهای تجسمی حوزه هنری شاهد شکل گیری فعالیت های مشترک حوزه و انجمن هستیم. این فضا چگونه شکل گرفت؟
- خوشبختانه باید آمدن ایشان به حوزه هنری را به فال نیک گرفت. حضور خالصانه ایشان و نیت های صادقانه ای که دارند باعث شد چنین فضایی شکل بگیرد. در واقع ما فارغ از بخش نامه ها و ابلاغیه ها و صرفا بر اساس رابطه دوستانه و با یک تلفن یک همکاری را کلید می زنیم. مثلا ما خواهش می کنیم فلان جشنواره را با هم برگزار کنیم و ایشان با یک تماس تلفنی موافقت می کنند و کارها پیش می رود. یکی از مهمترین همکاری های مشترک هم قرار است در قالب نمایشگاهی در هفته دفاع مقدس دیده شود. در واقع یک همکاری سه جانبه برای شکل گیری این فعالیت وجود داشت. ما از آقای میرهاشمی در انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس خواستیم عکس هایی از این دوران را در اختیار ما بگذارند که ایشان بدون آنکه حتی توقعی داشته باشند اسم شان در این مشارکت آورده شود، این کار را کردند. ما این عکس ها را در اختیار ۶۰ طراح جوان و پیشکسوت گذاشتیم تا بر اساس عکس ها و شعرهایی از شاعران معاصر در همین طمینه، پوستری طراحی کنند. اصرار داشتیم کار جوان ها در کنار پیشکسوت ها دیده شود. این پوسترها را در ایام هفته دفاع مقدس علاوه بر خانه هنرمندان و حوزه هنری در فضای شهری هم خواهید دید. اسم نمایشگاه را هم گذاشتیم «عکس، گرافیک، شعر».
* چرا از این دست هم افزایی ها در جامعه کمتر دیده می شود؟
- شاید به خاطر سیستم اداری باشد که همه چیز به بخش نامه و ابلاغیه ختم می شود. رابطه میان ما در حال حاضر یک رابطه دوستانه است. شاید حتی بالادستی های ما بعد از انجام یک کار متوجه آن شوند و البته ایرادی هم نگرفتند و تشویقمان کردند. موضوع این است که تا وقتی بخواهیم صرفا یک آماری اعلام کنیم و کار را به نام خودمان تمام کنیم از این دست اتفاقات نمی افتد.
* شما یکی از چهره های شاخص عرصه گرافیک کشور هستید و در جشنواره تجسمی فجر نهم هم به عنوان یکی از چهره های فاخر از شما تجلیل شد. این روزها در حوزه فعالیت های شخصی در حوزه گرافیک و همچنین مدیریت کانون هنر شیعی چه می کنید و آیا قرار نیست نمایشگاهی از آثارتان بگذارید؟
- من وقتی مسئولیت انجمن را پذیرفتم طبیعی است که درگیر کار اجرایی شوم و از کار تولید باز بمانم. البته در سن و سال ما دیگر انگیزه ها هم متفاوت می شود. در واقع مانند جوانی خودم آنقدر تولید یک پوستر موضوعیت ندارد تا اینکه مثلا بتوانم یک جریانی را در این حوزه ایجاد کنم. اما سعی کردم ارتباطم با تولید اثر هنری قطع نشود. از دوستان در انجمن خواهش کردم یک روز از فعالیتم در اینجا کم شود که به کانون هنر شیعی بپردازم و همچنان در دانشگاه تهران کلاس درس قبول کردم.
درباره نمایشگاه هم چندی پیش نمایشگاهی در قم داشتیم اما امروز دیگر از ما انتظار می رود مرور بر آثارمان را به نمایش بگذاریم. شاید حتی نمایشگاه های تخصصی تری را به نمایش بگذارم مانند طراحی جلد کتاب یا پوستر و ... .
* در مجموع فکر می کنید در این سال ها عرصه گرافیک در کشور ما رو به رشد بوده است؟
- نه فقط عرصه گرافیک که معتقد هستم هنرهای تجسمی ما در این سال ها رو به رشد بوده است. اصلا اعتقادی به افول هنرهای تجسمی در کشور ندارم اما در بخش هایی بسیار قوی عمل کرده ایم و می توانم بگویم همه اندام هنرهای تجسمی ما به یک اندازه رشد نکرده است. بی تناسبی را در این اندام می شود دید اما می توان با یک برخورد موضعی به باقی جاهایی که کمتر رشد کرده نیز فرصت رشد داد. به طور مثال گرافیک تجاری ما به اندازه گرافیک فرهنگی ما در این سال ها رشد نکرده است. البته ممکن است به دلایلی خارج از حوزه هنر هم مربوط باشد. به هر حال یک پای گرافیک تجرای در بحث تجارت و صنعت است.
یا مثلا در دنیا تایپوگرافی ما مطرح است اما در بخش تصویر آنقدر رشد نکرده ایم و فاصله معناداری با جهان در این زمینه داریم. ما هر جا هم در فضای تصویر خوش درخشیده ایم نتوانسته ایم جریان ایجاد کنیم اما در آن بخش هویتی نوشتاری توانسته ایم جریان سازی کنیم و به طور مثال جهان عرب بسیار از تایپوگرافی ما تاثیر گرفته است. نمونه دیگر اینکه در تصویر سازی کودک و نوجوان رشد داشته ایم اما در تصویرسازی بزرگسال رشد نکرده ایم. در بخش پوسترهای جشنواره ای قوی ظارهر می شویم اما در بخش پوسترها در دنیای واقعی همچنان ضعیف هستیم. در بحث جلد کتاب رشد غیر قابل انکاری داریم.
نکته ام این است که گرچه به طور کلی رو به رشد بوده ایم اما لازم است به بخش های ضعیف تر هم توجه کنیم. امروزه نمی توان فقط یکسری از نیازهای جامعه را برطرف کرد چون جوامع به سمت کمال می روند. مثل این می ماند که بگوییم در صنایع موشکی قوی باشیم اما در صنایع زرهی لزومی ندارد قوی باشیم. تناسب اندام باید در پیکره هنرهای تجسمی امان دیده شود. حتی در رشته های دیگر هنری این تناسب اندام باید دیده شود. نمی توان در حوزه سینما گفت فقط ژانر خاصی را باید بها دهیم. باید همانقدر که سینمای اجتماعی ما رشد می کند سینمای ژانر اکشن ما هم رشد کند. این راهی است که پیش پای ماست و گرچه سخت است اما باید برایش بودجه و انرژی بگذاریم.