خبرگزاری مهر - گروه استانها: شبه‌جزیره میانکاله به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره ثبت‌شده در یونسکو با مساحت بیش از ۶۸ هزار هکتار از بکرترین مناطق حفاظت‌شده در شمال کشور محسوب می‌شود که از گزند خطرات زیست‌محیطی جان سالم به دربرده است. اما این روزها خبر موافقت اصولی احداث واحد پتروشیمی در نزدیکی این منطقه حفاظت‌شده نگرانی‌هایی را در میان فعالان محیط‌زیست و دوست داران طبیعت در پی داشته است.
ارزیابی اثرات زیست‌محیطی به‌درستی انجام شود
داریوش عبادی، دبیر تشکل‌های مردم‌نهاد در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی مازندران با ابراز نگرانی از موافقت اصولی احداث واحد پتروشیمی در سواحل خزر و در نزدیکی شبه‌جزیره میانکاله این امر را تصمیم‌گیری خارج از رویه قانونی و کارشناسی در سطح سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نفت عنوان کرد.
وی بابیان اینکه صنعت پتروشیمی یکی از صنایع آلاینده در سطح کشور است و در مصوبه شورای عالی آمایش سرزمین در تاریخ دوم مردادماه امسال مکان‌یابی شده است، گفت: مکان این‌گونه صنایع آلاینده در سواحل خلیج‌فارس و عمان است و در سال ۸۳ و در سند آمایش سرزمین در امکان‌سنجی صنعت پتروشیمی و صنایع نفت؛ جایگاه آن در منطقه شمال و دریای خزر ممنوع اعلام شد.
دبیر تشکل‌های مردم‌نهاد در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی مازندران با تأکید بر اینکه شمال کشور به لحاظ تراکم جمعیت و زیرساخت‌های کشاورزی و گردشگری تعریف‌شده است، افزود: صنعت پتروشیمی و نفت موجب آلودگی هوا، آب‌وخاک می‌شود.
وی با اشاره به بالا بودن سطح ایستایی آب مازندران، اظهار داشت: صنایع پتروشیمی آب‌بر است و باید در سواحل دریای خزر استقرار پیدا کند؛ بنابراین لجن‌های نفتی و پساب‌های صنعتی قطعاً آب و دریا را آلوده خواهند کرد؛ به همین دلیل در آمایش سرزمین جایگاه آن را در جنوب کشور و در آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان مشخص کردند.
عبادی به شرح روند شکل‌گیری اعتراض فعالان محیط‌زیست دراین‌باره اشاره کرد و ادامه داد: نگرانی ما فعالان محیط‌زیست از زمانی آغاز شد که وزیر نفت با ریاست سازمان محیط‌زیست مکاتبه‌ای را در خصوص محل استقرار صنعت پتروشیمی در مازندران و گیلان انجام داد و درخواست موافقت اصولی را مطرح کرد و ریاست سازمان محیط‌زیست نیز دستور تهیه طرح را داد و موافقت ضمنی خود را اعلام کرد.
این فعال حوزه محیط‌زیست بابیان اینکه ریاست سازمان محیط‌زیست، در حال بدعت‌گذاری دورویه غلط است، خاطرنشان کرد: این روش تاکنون در سازمان وجود نداشت و اینکه موافقت انجام شود و بعد دستور تهیه طرح و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی داده شود بی‌سابقه است.
وی بابیان اینکه این روش معکوس و غیرفنی است، یادآور شد: در همه جای جهان پیش از اجرای پروژه ابتدا مکان‌یابی، مکان‌سنجی و ارزیابی اثرات زیست‌محیطی انجام می‌شود و در صورت مثبت بودن اثرات زیست‌محیطی و عدم تخریب منابع زیستی و اجتماعی طرح تهیه و موافقت انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه این درخواست وزیر نفت در دولت دهم و یازدهم هم انجام شد؛ اما مورد موافقت ریاست وقت سازمان قرار نگرفت، گفت: توسعه‌نیافتگی استان‌های شمالی و ایجاد شغل علت استقرار این صنعت در شمال عنوان‌شده است این در حالی است که صنعت پتروشیمی کم‌ترین میزان اشتغال را دارد.
عبادی خاطرنشان کرد: اگر صنعت گردشگری تقویت می‌شد شاید صدها برابر بیشتر از پتروشیمی و شهرک‌های صنعتی نیمه فعال می‌توانست اشتغال ایجاد کند و در توسعه استان نیز مؤثر باشد که متأسفانه تاکنون این امر اتفاق نیفتاده است.
احداث صنایع آلایند در جوار ذخیره‌گاه‌ها معنی ندارد
مسعود مولانا، از فعالان عرصه محیط‌زیست مازندران است که مخالفت خود با احداث صنایع آلاینده را در نزدیکی شبه‌جزیره میانکاله به‌روشنی ابراز می‌دارد وی در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه طبق سند ملی آمایش سرزمینی جایگاه صنایع پالایشگاهی در جنوب کشور است، گفت: هیچ سند آمایشی اجازه استقرار این صنعت در شمال و آن‌هم در ۵ کیلومتری میانکاله که ذخیره‌گاه زیست‌کره است را نداده و نمی‌توان در جوار ذخیره‌گاه‌ها صنایع آلاینده ایجاد کرد.
عضو شورای هماهنگی شبکه تشکل‌های زیست‌محیطی ایران و مازندران به نظر موافقان این امر اشاره کرد و بیان داشت: می‌گویند برای احداث صنایع از به‌روزترین تکنولوژی استفاده می‌شود اما این تنها کافی نیست و باید به‌روزترین ارزیابی‌ها را داشت.
وی بابیان اینکه توسعه سطح رفاه اجتماعی در نواحی مختلف کشور زمینه‌ساز تحقق عدالتی فراگیر و کاهش فقر خواهد بود؛ بر توانمندسازی و استفاده حداکثری از مشارکت مردم تأکید کرد و یادآور شد: مردم باید بدانند در منطقه ما چه اتفاقی خواهد افتاد و من به‌عنوان شهروند حق‌دارم ارزیابی محیط‌زیستی صنایع پتروشیمی را قبل از استقرار بدانم.
مولانا بابیان این پرسش که آیا مردم و نخبگان ارزیابی زیست‌محیطی استقرار این صنعت را دیده‌اند و مورد مشورت قرارگرفته‌اند؟ افزود: در این طرح مشارکت مردم صفر است و روند تصمیم‌گیری در سازمان محیط‌زیست، از بالا به پایین بوده که این روند پاسخ نیست و به صخره اعتراضی مردم برخورد خواهد کرد.
وی به پاسخ یک‌خطی کلانتری، ریاست سازمان محیط‌زیست به درخواست استقرار صنعت پتروشیمی در مازندران و گیلان اشاره کرد و گفت: ما موافق توسعه پایدار هستیم که توسعه هماهنگ با اقتصاد، اجتماع و محیط‌زیست و رعایت حقوق بین نسلی دو ویژگی اصلی آن هستند.
صنایع بزرگ اثرات تخریبی دارند
محسن بهرامی، رئیس انجمن دوستداران محیط‌زیست سبز، و از مخالفان استقرار پالایشگاه در کنار ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله، است که این امر را محکوم می‌کند.
وی به اثرات تخریبی نیروگاه شهید سلیمی، اشاره کرد و آن را بزرگ‌ترین صنعت مخرب منطقه دانست و گفت: این نیروگاه موجب مرگ تدریجی شده و سرطان در منطقه ما بیداد می‌کند.
بهرامی بابیان اینکه اقداماتی که موجب ضربه به محصول تولیدی شود با اقتصاد مقاومتی سازگار نیست، ادامه داد: تمام مرکبات منطقه زاغمرز در حوالی نیروگاه شهید سلیمی آسیب‌دیده و لکه‌دار شده است.
این فعال حوزه محیط‌زیست با تأکید بر اینکه اکنون کنترلی بر اثرات نیروگاه شهید سلیمی وجود ندارد، یادآور شد: چگونه می‌توان بدون ارزیابی اثرات سوء به ایجاد پالایشگاه و صنایع نفتی همچون پتروشیمی در کنار زیست‌کره میانکاله اقدام کرد.
رئیس انجمن دوستداران محیط‌زیست سبز، در خصوص اشتغال‌زا خواندن استقرار صنایع بزرگ در منطقه نیز گفت: نیروی بومی تنها یک درصد از نیروی کار در نیروگاه شهید سلیمی و حدود ۲ درصد را در بندر امیرآباد اشتغال کرده‌اند و این امر با این توصیفات هیچ سودی حتی درزمینهٔ اشتغال‌زا بودن نخواهد داشت و تنها به ویرانی آن کمک خواهد کرد.
بهرامی با اشاره به اینکه منطقه زاغمرز درزمینهٔ کشاورزی و دامی شهره است، بر ایجاد صنایع تبدیلی وابسته به این دو امر در این منطقه تأکید کرد و بیان داشت: ایجاد صنایع مرتبط با کشاورزی و دام‌پروری به همراه رونق‌بخش گردشگری هم می‌تواند موجب رونق‌بخشی این منطقه گردد.
وی قطع درختان را برای احداث سد گلورد از دیگر آسیب‌های محیط‌زیستی نام بردو خاطرنشان کرد: برای احداث سد گلورد کیلومترها درخت قطع شد و هیچ کارشناسی صورت نگرفت و بزرگ‌ترین آسیب را در منطقه شاهد بودیم.
حفظ حریم میانکاله
در میان اظهارنظرهای متفاوت فعالان محیط‌زیست دراین‌باره اما شاعری نماینده حال حاضر شرق مازندران که درگذشته به مدت چهار سال قائم‌مقام معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور بود موافق احداث واحد پتروشیمی در منطقه امیرآباد بهشهر است و نزدیکی احداث این واحد را خطری برای میانکاله نمی‌داند.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر دراین‌باره افزود: میانکاله حریم و محدودیت‌های مشخص خود را دارد و برای استقرار صنایع نیز تمامی ضوابط و استاندارهای لازم و به‌روز دنیا لحاظ می‌شود.
نماینده شرق مازندران در مجلس حساسیت‌های طرفداران محیط‌زیست را مورداحترام خواند و عنوان کرد: من خود از طرفداران محیط‌زیست و رعایت ضوابط مناطق حفاظت‌شده هستم اما محیط‌زیست و توسعه دوروی سکه هستند که هیچ‌کدام نباید قربانی دیگری شود.
شاعری خشک شدن بخش زیادی از مساحت میانکاله را ناشی از خطرات انسانی، تصرف و دست‌کاری‌های سالهای گذشته دانست و با اطمینان دادن به دوستداران محیط‌زیست، افزود: استقرار واحدهای صنعتی و تولیدی در مناطق چهارگانه ممنوع است و ایجاد صنایع در این مناطق انجام نخواهد شد.
به گفته شاعری تقریباً ده درصد از عرصه‌های کشور حفاظت‌شده هستند و محدودیت‌های خاص خودشان رادارند اما این مسئله نباید مانع از بارگذاری واحدهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی شود و تصور اینکه بارگذاری این صنایع تهدیدی برای مناطق چهارگانه است درست نیست.
حال باید منتظر ماندو دید خواب آرام شبه‌جزیره میانکاله که سالهاست بکر و دست‌نخورده بر کنج دریای خزر آرمیده است با سروصدای احداث واحد پتروشیمی در نزدیکی آن چگونه تعبیر خواهد شد.