خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-مجید رفیعی-جواد حیران نیا: پس از اعلام استقلال جمهوری ارمنستان (۱۹۹۱ میلادی)، جمهوری اسلامی ایران از نخستین کشورهای جهان بود که استقلال ارمنستان را به رسمیت شناخت. دولت ایران و ارمنستان روابط همه‌جانبه سیاسی، دیپلماسی، فرهنگی و اقتصادی برقرار کردند.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به پیوندهای تاریخی دو ملت و اراده دو طرف و داشتن امتیاز همسایگی، همکاری‌های گسترده اقتصادی با جمهوری‌های قفقاز جنوبی و از جمله ارمنستان دارد. امکانات و نیازهای ارمنستان در زمینه‌های انرژی، حمل و نقل، صنایع و معادن، نیروی کار ارزان، تخصص و تکنولوژی در ساخت مصنوعات و موقعیت جغرافیایی این کشور از یک سو و موقعیت مناسب ایران، تخصص و تجربه ایران در بهره‌برداری از معادن، داشتن تکنولوژی روز برای تولید برخی کالاها، منابع غنی انرژی و راه‌های مواصلاتی گسترده از سوی دیگر ظرفیت‌های مطلوب دو کشور برای گسترش همکاری‌های اقتصادی است.
«آرتاشس تومانیان»، سفیر ارمنستان در ایران در گفتگو با خبرگزاری مهر به پرسشهای خبرنگاران مهر جواب داد که متن این پرسش و پاسخ در ادامه آمده است.
*در تاریخ ۲۷ فوریه، نخست وزیر ارمنستان «نیکول پاشینیان» به دعوت رئیس جمهوری اسلامی ایران حسن روحانی سفری رسمی به ایران خواهد داشت. در این سفر چه مسائلی مورد بررسی قرار خواهند گرفت؟
بله، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان به دعوت حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اولین سفر رسمی خود را به ایران خواهد داشت. این دیدار نشان دهنده اولویتهای سیاست خارجی دولت منتخب جدید ارمنستان است.
بر اساس این سیاست خارجی ارمنستان توسعه روابط با کشور همسایه و دوست، ایران را فعالانه ادامه خواهد داد. مقطع زمانی کنونی در ارمنستان، برهه تعیین کننده ای محسوب شده است و این برنامه جایگاه ویژه ای برای مسائل مربوط به سیاست خارجی قائل است.
من بر این عقیده هستم که در شرایط و دوران تحریمهای امریکا، برای ایران داشتن روابط دراز مدت، پایدار و برپایه منافع متقابل با کشورهای دوست به خصوص کشور همسایه ارمنستان حائز اهمیت است.
طبیعتا می توان درک کرد که مذاکرات پاشینیان- روحانی طیف گسترده ای از مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سایر زمینه ها را دربر خواهد داشت. یقین دارم که در این سفر تمام مسائل به دقت و به طور عملی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
*ایران از اولین کشورهایی بود که اسقلال ارمنستان را به رسمیت شناخت و روابط دو کشور از آن زمان شکل گرفت، زمینه های مهمی که این روابط بر پایه آن شکل گرفتند کدامند؟
روابط بین دولتهای ارمنستان و ایران به بیش از ربع قرن می رسد. این روابط از همان ابتدای شکل گیری تاکنون دوستانه و بر پایه همکاری متقابل بوده است. در زمینه های سیاسی هیچگاه شاهد مسائل ناخوشایند نبودیم.
در سازمانهای بین المللی همواره ارمنستان مواضع مساعد به نفع ایران اتخاذ کرده است. در زمینه های اقتصادی نیز جایگاه ویژه ای برای برنامه های گازی و انرژی مد نظر بوده است و هم اکنون نیز این مسائل دارای اولویت هستند.
در سالهای اخیر شاهد حرکتهای چشمگیری در زمینه گردشگری و تقویت روابط فرهنگی نیز هستیم.
*در زمینه اختلافات در قفقاز جنوبی و از جمله مناقشه قره باغ، ایران موضع متعادل اتخاذ کرده است. ارزیابی شما از این موضع ایران در رابطه با مناقشه قره باغ چیست؟
در ارتباط با حل مناقشه قره باغ، ایران در عمل موضع متعادل اتخاذ کرده است و حل این مسئله را از طریق مذاکرات صلح آمیز عملی می داند. در کل این موضع ایران از نگاه امنیتی منطقه، عاملی است بازدارنده.
*حضور ارمنیان در ایران از عوامل تقویت روابط مذهبی و فرهنگی دو کشور است. چگونه می توان از این ظرفیت برای گسترش و تعمیق روابط دو کشور بهره جست؟
این مسئله را باید در نظر داشت که جامعه ارمنیان ایران عمر هزاران ساله در این کشور دارد، آنها شهروندانی هستند با عزت و آگاه به تکالیف شهروندی خود. آنها دارای وجهه و اعتبار فراوانی در زمینه پیشرفتهای علمی، آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و همچنین دفاع از کشور هستند، به همین جهت است که از احترام چشمگیری بر خوردار هستند.
اعضای جامعه ارمنی به نحو احسن انجام رسالت خطیر دیگری را نیز بر عهده دارند، آنها در مسیر تقویت روابط ارمنستان و ایران تلاشهای فراوانی انجام می دهند چه به صورت فردی به عنوان عضوی از جامعه و چه به صورت مساعدت و یاری به ارمنیهای ارمنستان و ایرانیها در زمینه های گوناگون. از این نظر، آنها به نهادهای اجتماعی و دولتی ارمنستان و ایران از جمله سفارتخانه های دو کشور در ایروان و تهران کمکهای شایانی انجام می دهند.
*در این اواخر «جان بولتون» سفری به ارمنستان داشت و ملاقاتی هم با کفیل وقت نخست وزیری نیکول پاشینیان داشت. به نظر می رسد که دولت ترامپ در صدد است که ارمنستان را به واسطه داشتن روابط خوب با ایران تحت فشار قرار دهد. موضع ارمنستان در این رابطه چیست؟ آیا ارمنستان در اجرای سیاستهای تحریمی امریکا علیه ایران، امریکا را همراهی خواهد کرد؟
به عقیده من چنین برداشتی دور از واقعیت به نظر می رسد. سیاستهای تحریمی امریکا تاثیر خود را به طور یکسان بر همه متحدان ایران می گذارد. حتی اتحادیه اروپا با وجودی که یک سازمان بین المللی عظیم است هم اکنون نمی تواند ایران را در زمینه ایجاد روابط اقتصادی بی خطر با سایر کشورها و شرکتها کمک کند.
در رابطه با تحریمها غیر از زمینه نفتی، محدودیتهای شدید بانکی به همراه عواقب سنگین خودشان را نیز باید مد نظر داشت. البته این محدودیتهای شدید امور بانکی صرفا مربوط به مسئله برنامه هسته ای نمی شود. این موانع مالی و بانکی به طور عینی باعث اختلال در روندهای مربوط به تجارت و برنامه های مرتبط با سرمایه گذاری نیز می شوند.
در این شرایط، دولت ارمنستان آماده هر گونه تلاش برای ادامه همکاریها در زمینه های گازی، انرژی، حمل و نقل و ارتباطات است. همچنین برای تحقق بخشیدن به برنامه های مرتبط با تجارت و سرمایه گذاری، آمادگیهای لازم را داریم.
از طریق تلاشهای مشترک طرفین است که می توان برای مسائل فوق الذکر راه حل پیدا کرد، البته با در نظر گرفتن منافع طرفین و تهدیدهای موجود.
من یقین دارم که در مذاکرات پاشینیان – روحانی در تاریخ ۲۷ فوریه، تمامی مسائل فوق الذکر به صورت دقیق مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
*«امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه روز ۲۴ آوریل را روز یادبود نسل کشی ارمنیان در فرانسه اعلام کرده است. با در نظر گرفتن اهمیت این موضوع در سیاست خارجی ترکیه، به نظر شما این امر چه تاثیری در روابط ترکیه- فرانسه و در کل روابط ترکیه با اتحادیه اروپا خواهد داشت؟
تمایلی برای پرداختن به جزئیات این مسئله ندارم. مسئله به رسمیت شناختن نسل کشی ارمنیان یکی از اولویتهای سیاست خارجی ارمنستان است. در مسیر تحقق بخشیدن به این امر ما شاهد کمکهای بسیاری از کشورهای دوست بوده ایم از جمله فرانسه که در این رابطه دارای جایگاه ویژه و سودمندی هم هست. در این امر ما قدردان حکومتهای فرانسه و در وهله اول مردم دوست فرانسوی هستیم.
اما در مورد ترکیه باید عرض کنم که ترکیه تا به امروز سیاست انکار را اتخاذ کرده وبه آن ادامه داده است. در سالهای اخیر حرکتهای امید بخشی در سطح جامعه ترکیه به چشم می خورد، بسیاری از ترکها این حقیقت تاریخی را پذیرفته اند. من خوش بین هستم و بر این باورم که این مسیر به سوی عدالت و حقیقت در طی زمان غیر قابل برگشت است.
*روابط ارمنستان و ترکیه در حال حاضر چگونه است؟ با در نظر گرفتتن برخی ابتکارات از سوی طرفین، ارزیابی شما از آینده این روابط چست؟
در این مورد، گذشته اهمیت فراوانی دارد. برخورد و موضع ارمنیان نیز در رابطه با بزرگترین فاجعه قرن بیستم مشخص است، ولی این مسئله را باید در نظر داشت که سیاست خارجی ارمنستان نگاه به آینده دارد.
روابط ارمنستان – ترکیه مسئله ای است بی نهایت پیچیده اما یک چیز آشکار است و آن اینکه دولت ارمنستان در این برهه طرفدار بر قراری رابطه دیپلماتیک با ترکیه در حداقل ترین سطح و بدون پیش شرط است که به موازات این روابط دیپلماتیک، رفع حصر ارمنستان از سوی ترکیه نیز برداشته شود.