خبرگزاری مهر، گروه استانها-زهرا مقدمی: شهین و زنگان، خمسه و زنجان، نامهای دیاری است که در مسیر سیر تاریخی خود دوران باشکوهی را سپری کرده دورانی که چهار بار بعد از ویرانی کامل با شکوه خاص آغاز شده است و می‌توان این تولد دوباره را در تک خانه‌ها و بناهای قدیمی و زیبایش جستجو کرد.
بنای شهر زنجان در زمان اردشیر بابکان ساخته شده و در آن زمان نام شهین یعنی منسوب به شاه به آن اطلاق می‌شده است و از اواخر دوره قاجاریه به علت استقرار ایل خمسه نام خمسه نیز بر آن نهاده شد.
شهر زنجان تا اواخر قرن نهم هجری قمری غیرمسکونی و مخروبه بوده است
شهر زنجان تا اواخر قرن نهم هجری قمری غیرمسکونی و مخروبه بوده است. در دوران صفویه که آرامش نسبی در منطقه حاکم بوده شهر تجدید بنا شده و مجدداً تکاپوی حیات در آن آغازشده است.
حال با مرور گزارش سیاحان و جهانگردان و هم‌چنین مطالعه متون تاریخی و بررسی‌های باستان‌شناسی معلوم می‌شود علی رغم قدمت سه‌هزارساله، همه آثار فعلی و بافت شهری زنجان نسبتاً جدید است.
زنجان دیار نام‌ها و یادها، سرزمینی با چشم اندازهای زیبا و موقعیت اقلیمی ویژه، با آثار تاریخی و گردشگری که مسافران و علاقمندان به تاریخ و گذشته باعظمت ایران زمین را به خود فرا می‌خواند.
نوروز امسال موزه‌های مردان نمکی، رختشویخانه، تاریخ طبیعی وموزه شهدا، بازار تاریخی، مجموعه تفریحی گاوازنگ، مساجد تاریخی، کاروانسراهای زنجان، حمام‌های قدیمی، سفره خانه‌های تاریخی سنگی و حاج داداش در زنجان آماده پذیرش مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان یادآور شد: یکی از سیاست‌های این اداره‌کل در ماندگاری سفر، تقویت جاذبه‌ها و توزیع مناسب سفر در استان است که وجود خانه‌های بوم‌گردی در شهرهای مختلف و تقویت جاذبه‌ها در سایر شهرستان‌ها، از جمله اقداماتی است که می‌تواند ما را در رسیدن به این مهم یاری کند.
رحمتی اظهار کرد: موزه مردم‌شناسی رختشویخانه زنجان را نیز باید یکی دیگر از این شگفتی‌ها دانست که از لحاظ بنا و کارکرد در ایران بی‌نظیر بوده و در جهان نیز نظیری برای آن نداریم. این مکان، فضایی برای رخت شستن بانوان بوده و مشخصات منحصر به فردی دارد.
مردان نمکی بی‌نظیرترین مومیایی‌های تاریخی و طبیعی به دست آمده در جهان
وی در ادامه از بازار زنجان به عنوان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران که این موضوع در کتاب استاد کریم پیرنیا نیز آمده است، یاد کرد و افزود: به این افتخارات باید موزه مردان نمکی را نیز اضافه کرد که بی‌نظیرترین مومیایی‌های تاریخی و طبیعی به دست آمده در جهان بوده و امروز به عنوان مرجع باستان‌شناسی معدنی در دنیا شناخته می‌شود و دانشگاه‌هایی مثل بوخوم، کوتبوس، وین اتریش و هلند کار مطالعاتی بر روی آن انجام می‌دهند.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با اشاره به اینکه این استان ۵۸۳ اثر گردشگری جذاب بدون سطح بندی دارد گفت: پس از سطح بندی ها مناطق گردشگری زنجان به ۹۸ اثر رسید.
شهرستان زنجان بالاترین میزان جاذبه‌های گردشگری استان را دارد و شهرستان‌های سلطانیه، خدابنده، ابهر، طارم، ماهنشان و ایجرود در رتبه‌های بعدی این طبقه بندی قرار دارد
یحیی رحمتی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه شهرستان زنجان بالاترین میزان جاذبه‌های گردشگری استان را دارد ادامه می‌دهد: شهرستان‌های سلطانیه، خدابنده، ابهر، طارم، ماهنشان و ایجرود در رتبه‌های بعدی این طبقه بندی قرار دارد.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان افزود: استان زنجان از نظر گردشگری به ۵ منطقه اصلی تقسیم بندی می‌شود و شهرستان زنجان مبدا اصلی گردشگری است و دو محور اصلی زنجان- خدابنده- گرماب و زنجان –آذربایجان دارد.
رحمتی با اشاره به ۵۸۳ اثر جذاب استان زنجان ادامه می‌دهد: ۱۵۳ اثر از این تعداد طبیعی بوده و ۴۳۰ اثر تاریخی و فرهنگی به شمار می‌آید.
وی می‌گوید: برخی جاذبه‌های گردشگری در قالب منطقه‌ای و ملی و بین المللی تعریف می‌شود و با توجه به سطح بندی صورت گرفته باید سرمایه گذاری برای ایجاد زیرساخت‌ها صورت بگیرد.
رحمتی با تاکید بر اینکه برنامه ویژه برای معرفی جاذبه‌های گردشگری استان زنجان برنامه ریزی شده است می‌گوید: پنج اثر تاریخی در استان زنجان وجود دارد که در طبقه بندی آثار تاریخی در جهان جزو «ترین» ها است و در جهان به عنوان نخستین و یا تنهاترین شناخته می‌شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان با یادآوری ویرانی شهر زنجان طی چهار دوره تاریخی براثر بلایای طبیعی و مسائل سیاسی، افزود: با توجه به بلایای طبیعی و اتفاقی همانند فتنه بابیه که برای شهر زنجان رخ‌داد و باعث ویرانی شهر زنجان در دفعات مختلف شده است، بناهای تاریخی این شهر دارای عمق تاریخی زیادی نیستند.
رحمتی یادآور شد: براثر فتنه بابیه که در زنجان اتفاق می‌افتد اکثر خانه‌های متمولین زنجانی از بین می‌رود و هیچ بنای عظیمی به غیر از چند بنا مربوط به قبل دوره ناصری در شهر زنجان دیده نمی‌شود.
وی ادامه داد: باوجود همه ناملایمات و ویرانی‌های طبیعی و سیاسی باز رشد معماری و بناهای تاریخی زنجان از حرکت خود نمی‌ایستد و آثار ارزشمند تاریخی به‌صورت تک بنا و حتی بافت‌های ارزشمند تاریخی در شهر زنجان وجود دارند.
وی با اشاره به بناهای تاریخی زنجان در محدوده بازار زنجان، دروازه رشت، دوازده ارگ، میربها و محله حسینیه اعظم، گفت: تک بناهایی که در زنجان شکل گرفته تابع اقلیم و آب و هوا و شرایط معماری منطقه بوده است.
رحمتی افزود: بناهای تاریخی شناسایی‌شده در شهر زنجان شامل خانه ذوالفقاری‌ها، خدیوی‌ها، جمالی‌ها، ضیایی، باخ و مجموعه خانه باغ‌های معین و حکیمیان است.
زنجان با قدمتی سه هزار ساله، آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است که هریک از آنها در نوع خود منحصر به فرد بوده و دارای ویژگی خاص معماری و ارزشهای فرهنگی و هنری است، آثاری که تجلی و تبلور جریانات فرهنگی و فکری و زبانی گویا از شرح حال گذشتگان این مرز و بوم است.