نوشتار حاضر ، در واقع داراي دو بخش درهم تنيده كتابكار(خود آموز) و كتابدرس(آموزشي) است . هر گفتاري ابتدا با طرح مساله آغاز مي شود . پس از طرح مساله ، از خواننده درخواست مي گردد تا پاسخ خود به مساله را با پاسخ خود به مساله را در جدولهاي ارائه شده ، ترسيم كند و سپس آن را با پاسخي كه در گفتار مربوط آمده است مقايسه نمايد .
گفتار اول " چيستي پژوهش و اركان آن "، با ارائه تصويري از چيستي تحقيق و اركان اصلي فرآيند پژوهش ، به تمايز برنامه پژوهشي از برنامه هاي آموزشي و ترويجي ، و نيز تمايز آن از مطالعات پراكنده مي پردازد .
گفتار دوم " دين پژوهي و گستره هاي آن " ، به چيستي مطالعات ديني ، گستره هاي عمده دين شناسي و تلقي سنتي و جديد از مطالعات ديني مي پردازد . شناخت محقق اين حوزه مطالعاتي از حدود و ثغور و گستره هاي پژوهشي ، هدف اصلي اين دو گفتار است .
گفتار سوم " دغدغه بهره وري در پروژه تحقيقاتي " ، شيوه هاي افزايش بهره وري برنامه پژوهشي ، روشها و مراحل ارزيابي آن و شرح وظايف مديريت اجرايي و مديريت علمي پروژه هاي تحقيقاتي را مورد بررسي قرار مي دهد .
در گفتار چهارم " روشها و روي آوردها " بر مساله محور بودن تحقيق ، تاكيد دارد و با تمايز بين تحقيقهاي موضوع يا مورد محور از پژوهشهاي مساله محور ، به بيان روشهاي طراحي مساله محورانه ، ويژگيهاي مساله و سنخ شناسي آن مي پردازد .
مطالعات ديني پنج مقام دارد : تعريف ، توصيف، توجيه ، تبيين، و تفسير . دو مقام نخست ، موضوع گفتار پنجم است . ارائه تصويري روشن از چيستي تعريف و توصيف، اقسام آن دو و راه و روشهاي اين دو مقام ، از مباحث گفتار پنجم است .
دو مقام توجيه و تبيين ( چيستي ، مراحل فرآيند ، راه و روشها ) موضوع گفتار ششم است .
گفتار هفتم " روشها و روي آوردها " ، به بحث از روي آوردها و روشهاي عمده در دين پژوهي مي پردازد . تقسيم بندي اين روي آوردها و بحث از روشهاي درون ديني و روشهاي تحليلي ، و بحث از مقام توصيف ، در همين گفتار آمده است .
در گفتار هشتم " مطالعات تاريخي " ، به چيستي مطالعات تاريخي ، تمايز دو انگاره از حادثه تاريخي و دو تصوير مبتني بر آنها ، مراحل فرآيند پژوهشهاي تاريخي و آفات اين روي آورد پرداخته مي شود .
گفتار نهم " مطالعات تطبيقي" ، به بيان هويت مطالعه تطبيقي و مراحل آن مي پردازد .
موضوع گفتار دهم گزارشي از روي آورد پديدار شناسي ، اهداف و آرمان پديدار شناسان ، و نقد آنها است .
گفتار يازدهم اختصاص به مطالعات تجربي و ويژگيها و مراحل فرآيند عملياتي آن دارد .
موضوع گفتار پاياني " مطالعات ميان رشته اي " است . شكل نوين و مدون اين روي آورد ، در دهه هاي اخير به ميان آمده است ، اما نزد دانشمندان مسلمان ، مورد توجه قرار گرفته است و حكمت متعاليه صدرايي ، و تفسير مرحوم مصطفي خميني نمونه هايي از رهيافتهاي ميان رشته اي نزد دانشمندان مسلمان است .