به گزارش خبرنگار اعزامی مهر به کرمان، آخرین روز از نشست‌های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران که روز یکشنبه نوزدهم آبان ماه در سالن سینمای هنر و تجربه هتل پارس کرمان برگزار شد، به برپایی چند پنل تخصصی اختصاص داشت.
وقتی موسیقی آوازی به موسیقی سازی اولویت دارد
مژگان چاهیان پژوهشگر موسیقی نواحی و مدرس دانشگاه در ابتدای بخش اول آخرین نشست‌های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با معرفی مقاله خود با عنوان «تجزیه و تحلیل موسیقایی منظومه اصلی و کرم در منطقه خراسان شمالی به روایت روشن علی گل افروز» توضیح داد: با توجه به تعامل قومیت‌های مختلف در منظومه‌های داستانی با نوعی از ادبیات رو به رو هستیم که به آن ادبیات قومی می‌گوییم. این منظومه به شخصیت‌پردازی خلاصه نمی‌شود. اینها داستان‌هایی است که انسان با زندگی مبارزه می‌کند اما با بدبینی بیگانه است. در این شرایط موسیقی آوازی نسبت به موسیقی سازی اولویت دارند که عمدتا دربرگیرنده منظومه‌هایی عاشقانه است.
وی با ذکر نمونه‌هایی از منظومه‌های عاشقانه منطقه خراسان شمالی گفت: ساختار منظومه‌های عاشقانه منطقه خراسان شمالی که اشعار ترکی دارند دربرگیرنده فرم ترکیبی مشتمل بر نثر، شعر، میان پرده‌های سازی و صندوق مقام است. براین اساس ساختار موسیقایی شکل می‌گیرد که در این زمینه می‌توان به داستان اصلی و کرم اشاره کرد و دربرگیرنده مقام‌هایی چون «کیلیسیا»، «آه زار»، «تجنیس»، «وداع کرم و اصلی»، «عندلیب»، «هرایی»، «تجنیس» و «صندوق مقام» است. در نهایت می‌بینیم که داستان کرم و اصلی نتیجه‌ای از تعامل فرهنگی و موسیقایی قومیت‌های مختلف در خراسان شمالی است که تبدیل به یک خاستگاه بسیار مهم فرهنگی شده است.
ما نمی‌توانیم از تغییرات جلوگیری کنیم
مریم قرسو پژوهشگر و مدرس موسیقی نواحی ایران نیز پس از صحبت‌های چاهیان ضمن ارائه تاریخچه‌ای از پژوهش‌های موجود در حوزه موسیقی اقوام به شرایط فعلی حوزه پژوهش در موسیقی نواحی ایران اشاره کرد و گفت: ما در کنار ابزار پژوهشی که به صوت موسیقی می‌پردازد، بخش جامعه انسانی موسیقی را داریم که به آن اتنوز موزیکلوژی می‌گویند. یکی از نظریه‌های مهمی که در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته موضوع مهم «تغییرات» است. یعنی آنچه از موسیقی اقوام ایران می‌بینیم بر اساس آنچه در تغییرات بنیادین زندگی انسان‌ها در مناطق مختلف صورت گرفته بافت خود را تغییر یافته می‌بیند. اما مواجهه ما با این تغییرات باید چگونه باشد؟ ما قطعا دلمان نمی‌خواهد اینها از بین برود چرا که دوست نداریم در این حوزه آشنایی زدایی اتفاق بیفتد. در عین حال ما قطعا نمی‌توانیم از این تغییراتجلوگیری کنیم. ما باید این تغییرات را بپذیریم و کاری کنیم که تصویر موسیقی امروز بر اساس یک قاعده روش مند توسط پژوهشگر ثبت شود.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: در این پروسه ثبت موسیقی امروز آنچه باید انجام داد به کار گیری درست از ابزاری است که در دسترس داریم. ما در این حوزه نیازمند متخصصانی هستیم که بتوانند با شکلی مستدل با روش‌های درست موسیقی نواحی را ثبت کرد. اصلا همین جشنواره موسیقی نواحی می‌تواند موسیقی‌ها را در موقعیتی قرار می‌دهد که خودشان را در یک موقعیت باز تعریف قرار دارد. شرایطی که در وجوه منفی و مثبت آن می‌تواند دربرگیرنده شرایط مثبتی باشد. خوشبختانه ما در جشنواره موسیقی نواحی امسال شرایطی را فراهم کردیم که از دانشجویان تحصیلکرده موسیقی دعوت کنیم تا در این جشنواره حضورداشته باشند و شرایطی را فراهم کنند که بتوانند بر اساس روش‌های علمی تحقیق در بین دریای پرگوهر موسیقی نواحی به ثبت علمی آنها اقدام کنند.
جایگاه داستان‌های فولکلوریک در فرهنگ مردمی ایران
پرفسور علی قافقازیالی مدرس و پژوهشگر موسیقی ملل از کشور ترکیه نیز در بخش سوم نشست به موضوع «جایگاه داستان‌های فولکلوریک در فرهنگ مردمی ایران» پرداخت و گفت: مهم ترین منطقه در سراسر دنیا در حوزه ادبیات عاشیق‌ها ایران است که یک رنگین کمان فرهنگی است و صرفا هم مربوط به فرهنگ ترک‌ها نمی‌شود و در برگیرنده اقوام دیگری است که می‌توان به آنها اشاره کرد. بنده در تحقیقاتی که از چین تا جنوب سیبری داشتم به این نکته دست پیدا کردم که ایران از همه این نقاط دنیا وسیع تر است و می‌توان گفت حوزه فرهنگی در ایران با تمام نقاطی که من در آن پژوهش می‌کنم یک تنه برابری می‌کند.
وی با ارائه توضیحاتی مشروح درباره جایگاه داستان‌ها در فرهنگ مردمی ایران و ارتباط آن با موسیقی بیان کرد: ۲۲ سال در ایران تحقیقات میدانی انجام دادم و این تحقیقات در گستره وسیعی صورت گرفته که مرتبط با مقام‌های موسیقایی و سایر گونه‌های مرتبط با این موضوع را شامل می‌شده است.
محمد اله یاری مدیر کل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، احمد صدری دبیر دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی، بردیا صدرنوری مدیر جشنواره موسیقی نوای خرم، فردین خلعتبری آهنگساز، فواد توحیدی پژوهشگر موسیقی نواحی، صادق چراغی پژوهشگر موسیقی نواحی از جمله افرادی بودند که در آخرین روز نشست‌های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران حضور پیدا کرده بودند.