به گزارش خبرنگار مهر، نشست «امداد فرهنگی و مسئله عزت» در مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام حبیب الله بابایی رئیس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی در این نشست طی سخنانی بعد از مقدمه‌ای در مفهوم و ماهیت «عزت» و مقایسۀ آن با «کرامت»، عزت را مفهومی اجتماعی و برآمده از ارتباط فرد با دیگری مطرح نموده، آنگاه با اشاره به مفهوم عزت (honor) در غرب و تعارض آن با تواضع از یک سو (در ادبیات مسیحی) و تضاد آن با دموکراسی و برابری (در ادبیات مدرن)، به دوگانۀ عزت (به مثابه امری وجودی) و ازخودگذشتگی (به مثابه امری عدمی و سلبی) پرداخت.
وی با طرح مبنای «من عِلوی» و «منِ سِفلی» تضاد ظاهری در این دوگانه را توضیح داد و افزود: از این منظر، عزت نفس نه در تقابل با دیگران، بلکه در بودن با دیگران و درخدمت دیگران بودن است (روایات مربوط به «من تکبر علی الناس ذل»).
وی سپس در جایابی «عزت» در فرایند امدادگری، چهار نقطۀ امدادگر، مددجو، متعلق امداد، و فرایند امداد را مورد تأکید قرار داد: در محور اول جایگاه عزت در فرد امدادگر و یا نهاد امدادگر دو نقطه را عنوان نمودم: ۱. عزت امدادگر در جامعه (اینکه فرد و یا نهاد امدادگر در جامعه باید عزت داشته باشد و ارتباط و حشر و نشر او با افراد پایین‌رتبه و آسیب دیده، نباید موجب پایین آمدن عزت فرد مددکار و یا امدادگر باشد)؛ ۲. عزت امدادگر در میان جمعیت مددجویان (اینکه فرد و یا نهاد امدادگر باید به گونه‌ای رفتار کند (مثلا تواضع داشته باشد) که در میان مددجویان عزت لازم را باشد. مددکاری که در میان مددجویان عزیز است بالطبع می تواند کار امدادگری را بهتر و کارآمدتر انجام دهد.
بابایی با بیان اینکه جایگاه عزت در محور دوم یعنی فرد مددجو نیز در دو نقطه مطرح شد، تصریح کرد: ۱. اینکه فرد مددجو در فرایند درخواستِ امداد، باید عزت‌اش مخدوش نشود؛ ۲. اینکه فرد مددجو در فرایند دریافتِامداد عزت‌اش محفوظ بماند و در آن خدشه‌ای ایجاد نشود. هر دو محور درخواست و دریافت امداد، نیاز به آموزش و تربیت و فرهنگ‌سازی دارد.
این محقق تأکید کرد: در محور سوم، یعنی جایگاه عزت در متعلق امداد (امداد در چی؟) بر این نقطه تأکید شد که متعلق امداد گاه امداد در تأمین نیازهای مادی و رفع فقر و نیازمندی است، و گاه امداد نه در معیشت، بلکه در نفس عزت، کسب عزت، و یا حفظ عزت است.
وی در این باره صریح کرد: گاه امداد در حفظ عزت مهم‌تر است از امداد در معیشت. آسیب‌دیدگی عزت پیامدهای زیان بارتری دارد تا آسیب‌دیدگی در امر معیشت. در مرحلۀ آسیب‌دیدگی و در آستانۀ ذلیل‌شدگی، آفت‌های خاص اخلاقی سربرمی‌آورد که لازم است که عملیات «امداد اخلاقی» این آفت‌ها را شناسایی کرده و نسبت به آن اقدام بهنگام نماید.
وی اضافه کرد: در محور نهایی یعنی جایگاه عزت در مکانیسم و فرایند امداد بر این نکته تأکید شد که مددرسانی علاوه بر عزت امدادگر، عزت مددجو، باید فرایند کار نیز کاملا همخوان و بلکه در چارچوب عزت و عزتمندی صورت بگیرد و در این باره هدف امدادگر نباید وسیله و فرایند امداد را توجیه کند و آن را از قواعد انسانی و اخلاقی دور سازد.
در انتهای نشست، برخی از محققان حاضر در جلسه پرسش‌های در باب «عزت واقعی، و حس عزت»، «عزت و مسئله برابری»، «برساخته بودن عزت»، «نسبت بین امر الهیاتی و امر اجتماعی در موضوع عزت»، «مدرنیته و نقش رسانه‌های مدرن و بسترسازی‌های مجازی در حس ذلت، حقارت و کوچکی»، و «مفهوم و ماهیت عزت در وضعیت شرّ یا بلا» مطرح کردند که حجت الاسلام بابایی در جلسات بعدی به بررسی آنها خواهد پرداخت.