به گزارش خبرنگار مهر، خانه تاریخی داروغه متعلق به محمد یوسف خان هراتی آخرین داروغه مشهد در دوره قاجار بود و توسط معماران و کارگران روس ساخته شده است. این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۵۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خوشبختانه در اول سپتامبر ۲۰۱۶ (۱۱ شهریور ۱۳۹۵) ایران، به دلیل مرمت عالی خانه داروغه و حفاظت میراث فرهنگی در لیست سیزده برنده جوایز میراث فرهنگی یونسکو در منطقه آسیا و اقیانوسیه اعلام شد. هیأت داوران این مسابقه متشکل از کارشناسان برجسته بین المللی در عرصه، پس از بررسی ۴۰ نامزد پیشنهادی از کشورهای منطقه آثار واجد شرایط برای دریافت این جایزه را برگزیدند.
معماری خانه داروغه
خانه تاریخی داروغه ویژگی‌های معماری جالب توجهی دارد که در ادامه نگاهی گذرا به آنها خواهیم داشت.
سبک معماری و تزئینات خانه داروغه
خانه داروغه را می‌توان بازمانده‌ای از آخرین مرحله معماری سنتی ایران دانست؛ اما در عین حال تأثیر هنر روس نیز در آن مشهود است. سبک ساختاری بنا، استفاده از آجرهای قالبی در شکل‌های مختلف، استفاده از کاشی‌های هفت رنگ، تزئینات چوبی زیر سقف‌ها، تندیس‌های گچی قالبی و تراشیده شده در نمای رو به حیاط، همه و همه نشانه‌های معماری روسی هستند. طرح تراس پله‌های دوطرفه، تزئینات و ارسی ها هم الگوبرداری از معماری شرقی را به رخ می کشند. نمای رو به حیاط ساختمان مزین به آجرهای قالبی است و در بعضی قسمت‌های آن تندیس‌های گچ بری شده یا قالبی هم به چشم می‌خورند؛ تندیس‌هایی همچون سر شیر، سر انسان، فرشته بالدار و …
استفاده از روش سه طرف در ساخت این خانه تاریخی
از طریق ضلع جنوبی می‌توان به بنا وارد شد. پس از ورود به مجموعه در حیاط خانه با یک حوض و باغچه‌های کوچک مواجه می‌شویم که فضای جالبی را ایجاد کرده اند. این بنای تاریخی حدود ۷۵ سانتی متر اختلاف سطح نسبت به زمین دارد و گودتر از زمین‌های اطراف است. زیربنای این خانه به حدود ۱۱۰۰ مترمربع می‌رسد و نوع معماری آن به سه طرف ساخت شهرت دارد. در سه ضلع شمالی، جنوبی و شرقی حیاط، ساختمانی در دو طبقه شکل گرفته است؛ دو ضلع نشیمن و یک ضلع غلام‌رو که به هم متصل هستند.
نقوش گیاهی در ایوان‌های خانه داروغه
در بخش غربی، ایوان ستون‌داری تعبیه شده است که بر پیشانی آن با کاشی‌های هشت ضلعی و بیضی شکل، عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» و «محمد (ص) شمع جمع آفرینش» را نقش کرده اند و نقوش گیاهی نیز در آن دیده می‌شود. شومینه گچبری شده اتاق قسمت شرقی بنا نیز از قسمت‌های حائز اهمیت آن به شمار می‌رود. در سمت شمال حیاط به ایوان زیبایی بر می‌خوریم که چهار ستون در خود دارد؛ این ستون‌ها با تزئینات آجرکاری به صورت رو به رو و متقارن در جلوی ایوان قرار گرفته اند و تا کف حیاط امتداد دارند. در دو طرف ایوان دو راه‌پله مورب دیده می‌شود که نرده‌های فلزی و ظریفی دارند.