خبرگزاری مهر - گروه استانها: کودکان از مخاطبان اصلی در شهرها هستند که اگر در مسیر برنامه ریزی ها و طراحی‌های شهری بی توجه به این گروه پیش رویم؛ نتایج آن را در آینده خواهیم دید؛ ضمن اینکه این روزها با پدیده آپارتمان نشینی و تک فرزندی در خانواده‌های ایرانی و البته همدانی روبرو هستیم؛ موضوعی که ضرورت تصمیم سازی و تصمیم گیری در مسیر توجه به کودکان و زندگی‌های شهری با حضور آنها را گوشزد می‌کند.
همین واقعیت‌ها سبب شده توجه به قشر کودک در برنامه ریزی ها قدری پررنگ‌تر شود به طوری که عنوان شهر دوستدار کودک مدتی است به گوش می‌رسد.
شهر دوستدار کودک محلی است که در آن کودکان در امنیت بوده و از بهره‌کشی، خشونت و سوءاستفاده در امان بمانند، زندگی را خوب آغاز کنند و سالم و تحت مراقبت بزرگ شوند، به خدمات ضروری دسترسی داشته باشند؛ تحصیلات باکیفیت، مشارکتی و فراگیر را تجربه کنند و مهارت‌هایشان پرورش یابد.
شهر دوستدار کودک به گونه‌ای است که در آن کودکان عقایدشان را ابراز کرده و بر تصمیم‌هایی که بر آنها تأثیر می‌گذارند، مؤثر واقع شوند؛ در زندگی خانوادگی، فرهنگی، شهری، محلی و اجتماعی مشارکت کنند؛ در محیطی پاکیزه، بدون آلودگی و ایمن زندگی کرده و به فضاهای سبز دسترسی داشته باشند و با دوستانشان دیدار کرده و مکان‌هایی برای بازی و تفریح در اختیار داشته باشند و البته فارغ از ریشه‌های قومیتی، مذهبی، جنسیت و توانایی‌هایشان، از فرصت‌هایی برابر در زندگی برخوردار باشند.
حال با شنیدن یک سری از پارامترهای مطروح شده آیا می‌توان گفت همدان توانسته گامی در مسیر شهر دوستدار کودک بردارد؟ یا در تشریح وضعیت شهر دوستدار کودک، تا چه حد مشخصات فیزیکی و استانداردهای مربوط به آن مطرح شده و ما چه قدر به دنبال ایجاد شرایط فیزیکی مناسب هستیم تا استانداردهایی بر پایه روان شناسی کودک و البته روان شناسی رنگ داشته باشیم؟
کمیته ملی شهر دوستدار کودک بر اساس ارزیابی‌های دقیق از ظرفیت‌های همدان، این شهر را به عنوان یکی از شهرهای پایلوت شهر دوستدار کودک در ایران انتخاب کرده است معاون معماری و شهرسازی شهرداری همدان اوایل تیرماه سال جاری عنوان کرد: کمیته ملی شهر دوستدار کودک بر اساس ارزیابی‌های دقیق از ظرفیت‌های همدان، این شهر را به عنوان یکی از شهرهای پایلوت شهر دوستدار کودک در ایران انتخاب کرده است.
امیر فتحیان نسب با بیان اینکه در هر بخش از خدمات ارائه شده شهرداری در سطح شهر، پیوست خدمت به کودکان نیز لحاظ شده است، ادامه داد: به عنوان مثال در جانمایی مبلمان شهری همواره سازه‌هایی با ابعاد مناسب برای قشر کودک در نظر گرفته می‌شود از سویی، طراحی و تجهیز اتاق مادر و کودک در مساحت ۷۰ مترمربع در پارک‌های امیرکبیر، نرگس و شکریه، طراحی پارک دوستدار کودک در کوی امیرکبیر به وسعت هشت هزار و ۷۰۰ مترمربع و طراحی و تجهیز خانه بازی مادر و کودک در محدوده کوی شهید مدنی از جمله اقدام‌های انجام شده در راستای تحقق اهداف شهر دوستدار کودک در همدان است.
حال سری به محیط و فضای شهری همدان می زنیم تا وضعیت آن را به عنوان یکی از شهرهایی که پایلوت شهر دوستدار کودک در ایران است، مشاهده کنیم و با خانواده‌ها و حتی کودکان در این زمینه صحبتی داشته باشیم.
پارک کودک همدان در نزدیکی میدان فردوسی است؛ پارکی در جوار خیابان و البته یک میدان پرتردد و پر سر و صدا که به لحاظ ایمنی نیز در این پارک خبری از مهیّا بودن شرایط نمی‌توان دید.
قسمتی از پارک در تاریکی مطلق قرار دارد و محلی برای جولان جوانان و پارک موتور شده و پارک بیشتر یک فضای عمومی سبز برای استراحت و خوردن شام خانوادگی است.
تاریکی و کاهش احساس امنیت در پارک کودک همدان
یکی از مادرانی که فرزند ۴ ساله‌اش را برای بازی به این پارک آورده است، به خبرنگار مهر گفت: جرأت نمی‌کنم شب‌ها به این پارک بیایم، چراکه آن قدر محدوده‌های آن تاریک است که احساس ناامنی دارم و مداوم حس می‌کنم الان اتفاقی برای پسرم می‌افتد.
وی با بیان اینکه یک بار به سبب همین تاریکی‌ها، پسرش در قسمت چمن این پارک آسیب دیده است، عنوان کرد: قسمت‌هایی در دل محدوده چمن این پارک وجود دارد که فرورفته و در آن قسمت آب جمع می‌شود اما در تاریکی شب و کمبود روشنایی این فضاها قابل رؤیت نیست و برای کودکان بسیار خطرناک است.
در ادامه در یک عصر تابستانی سری به پارک مردم همدان و محدوده بازی کودکان آن زدم؛ کف پوش‌ها در برخی از مناطق مناسب بود اما باز هم مشکل روشنایی و ایمنی وسایل قابل رؤیت بود.
پدر یکی از دختر بچه‌ها به خبرنگار مهر گفت: مداوم نگران این هستم که در این تاریکی، دخترم از تاب به زمین بیفتد اما جای دیگری برای بازی کودکان در همدان وجود ندارد.
وی در حالی محدوده زندگی خود و خانواده اش را در شهرک مدرس همدان عنوان می‌کرد که از وضعیت گذر کودک در این منطقه اظهار بی اطلاعی کرد.
در پیاده راه‌های همدان که مداوم نام «انسان محوری» را یدک می کشند نیز خبری از توجه به کودکان به لحاظ مبلمان شهری، رنگ آمیزی ها، غرفه‌های کتابخوانی و دیگر موارد مشاهده نمی‌شود و تنها چیزی که در این پیاده راه‌ها مختص کودکان است؛ جولان موتورسوارانی است که والدین مادام از حضورشان و خطرآفرینی آنها برای کودکان دل نگران هستند و از سویی، بادکنک فروشی که هر روز در پیاده راه بوعلی حضور دارد وگرنه هیچ چیز در این پیاده راه، رنگ و بویی از شهر دوستدار کودک در دل خود ندارد!
پارامترهای شهر دوستدار کودک یعنی یک کودک بتواند آزادانه زندگی کند، از محیط شهری بیاموزد، سرمایه اجتماعی کسب کند، ارتقا پیدا کند نه آنکه مادام با کمبود احساس امنیت روبرو باشد و حتی نتواند در یک پیاده راه راه هم برود!
۲۲.۶ درصد جمعیت همدان در سنین زیر ۱۴ سال قرار دارند
طبق گفته مدیرکل ثبت احوال استان همدان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ در استان همدان ۲۲.۶ درصد جمعیت در سنین زیر ۱۴ سال قرار دارند.
اسد حسن زاده زورمند در گفتگو با خبرنگار مهر، در بیان ترکیب سنی جمعیت استان همدان و مقایسه آن با وضعیت کشوری گفت: بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ درصد ترکیب سنی جمعیت کودکان و نوجوانان صفر تا ۱۴ ساله در استان همدان برابر ۲۲.۶ درصد است که این میزان در کشور برابر ۲۴ درصد بوده است.
حسن زاده زورمند با بیان اینکه ترکیب سنی جمعیت ۱۵-۲۹ ساله که جوانان را شامل می‌شود، در کشور برابر ۲۵.۱ درصد است، عنوان کرد: این عدد در همدان برابر ۲۴.۸ درصد است.
اما به راستی برای این گروه‌های سنی در همدان چه گام‌هایی برداشته‌ایم؟ که به منظور بررسی وضعیت همدان گفتگویی با محمدرضا عراقچیان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینای همدان و استادیار معماری در دانشکده هنر و معماری این دانشگاه ترتیب دادیم تا چند و چون این وضعیت را جویا شویم که در ادامه این گفتگو را می‌خوانید:
خانواده‌های همدانی از رفتن فرزندشان حتی به پارک‌ها هم چندان احساس امنیت ندارند محمدرضا عراقچیان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در زمینه استانداردهای فضای شهری باید به استانداردهای فیزیکی و اجتماعی آن توجه داشت، عنوان کرد: مباحث فیزیکی تابع امنیت جسمی و جانی کودک است یعنی محیط به نحوی باشد که در عین تفریح و شادی برای کودک، خطر زخمی شدن را نیز به حداقل رسانده باشد.
وی با اشاره به لزوم توجه به استانداردهای وسایل بازی در استان همدان به لحاظ فیزیکی، خاطرنشان کرد: علاوه بر توجه به کف پوش‌های مناسب زمین‌های بازی باید به لحاظ نورپردازی هم دقت نظر وجود داشته باشد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینای همدان در زمینه استانداردهای اجتماعی یک شهر دوستدار کودک نیز مطرح کرد: پدر و مادر باید از حضور فرزندشان در شهر احساس آرامش داشته باشند نه اینکه برای حضور کودک در یک زمین بازی یا پارک مداوم احساس امنیت با والدین همراه باشد.
عراقچیان با تاکید بر اینکه مکان‌هایی که با عنوان زمین‌های بازی یا پارک‌های مختص کودکان ایجاد می‌شود، باید فاقد فضای دنج باشند، گفت: در پارک‌ها و زمین‌های بازی نباید قابلیت پنهان شدن وجود داشته باشد تا هم کودکان مداوم والدینشان را ببینند و هم والدین، کودک را تحت نظر داشته باشند.
پارک‌های همدان به لحاظ نورپردازی با مشکل روبرو هستند
وی با اشاره به اینکه متأسفانه در همدان خانواده‌ها از رفتن فرزندشان حتی به پارک‌ها هم، چندان احساس امنیت نمی‌کنند، عنوان کرد: پارک‌های همدان در روز خیلی آفتابی و گرم هستند و به نوعی می‌توان آنها را بی استفاده دانست بدین ترتیب، در شب و عصرها باید به پارک‌ها رفت که عمده پارک‌های همدان نیز به لحاظ نورپردازی با مشکل روبرو هستند.
عراقچیان با بیان اینکه متأسفانه در همدان پارک‌های محله‌ای در تمام محلات وجود ندارد، عنوان کرد: فضای سالمی در شب‌ها در پارک هایمان وجود ندارد و پارک‌های تفکیکی جنسی و سنی نیز وجود ندارد و پارک‌ها در شب‌ها محلی برای معتادان و ولگردها شده بدین ترتیب، در فضای شهری حتی پارک‌ها هم مناسب نیستند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی‌سینای همدان با تاکید بر لزوم توجه به نیازهای کودکان و حضور آنها در فضای شهری گفت: باید فضاهای بازی برای کودکان در همدان تعبیه شود و تنها مختص به کودکان باشد تا بتواند احساس امنیت روانی را برای آنها به ارمغان بیاورد و شادابی را به روح آنها بازگرداند.
عراقچیان در پایان این گفتگو یادآور شد: باید پارک‌هایی برای خانواده‌ها در همدان ایجاد شود که آنها بتوانند بدون نگرانی از حضور جوانان و معتادان در این فضاها فرزندانشان را شاداب و در حال بازی و یادگیری مشارکت ببینند اما متأسفانه در این زمینه در همدان ضعف وجود دارد.
همدان یدک کشیدن نام شهر دوستدار کودک
کودکان از کاربران اصلی شهرها هستند که در صورت بی توجهی به نیازهای آنها و قدم برنداشتن در مسیر ارتقای سرمایه اجتماعی، مشارکت، مسئولیت پذیری و بهبود و البته افزایش روابط اجتماعی آنها در آینده با نسلی روبرو خواهیم بود که فردگرا، خودخواه، بی مسئولیت، منزوی، بی اعتماد به افراد و آینده خواهد بود.
همدان در لیست شهرهای پایلوت شهر دوستدار کودک قرار گرفته اما به نظر می‌رسد این عنوان در چند زمین بازی و اتاق مادر و کودک (که در آن کودک به معنای نوزاد و نوپا است) محدود شده ضمن اینکه گذر کودک نیز در حالی در شهرک مدرس همدان افتتاح شده که در ایجاد آن توجه به جمعیت کودکان در مناطق شهر همدان لحاظ نشده تا جایی که این روزها خبری از این طرح نیست و گویی به تاریخ پیوسته است!
حال با این تفاسیر آیا زمان آن نرسیده تا بار دیگر پارامترهای مورد تاکید یونیسف را در این زمینه مرور کنیم تا بحث «همدان، شهر دوستدار کودک» سطحی و شعارگونه ادامه حیات ندهد و بر آن جامه عمل پوشانده شود.