خبرگزاری مهر گروه استانها: آئین تعزیه خوانی در شهرستان خوشاب آئینی نمایشی است که برای یادآوری خاطره‌ی دلاوری‌ها، ایثار و فداکاری سید و سالار شهیدان ابا عبدالله الحسین (ع) و یاران با وفایش در اکثر مواقع هر ساله برگزار شده به روایت شاهدان و مجریان این مراسم دینی دارای قدمتی بیش از ۲۰۰ سال در شهرستان خوشاب است.
هر ساله در ایام ماه محرم و صفر تعزیه‌خوانی در این شهر که در ۴۵ کیلومتری شرق سبزوار در مسیر جاده ترانزیتی و بین‌المللی قرار گرفته، توسط هنرمندان از گذشته تا به امروز اجرا شده و اوج این نمایش در روز عاشورا با پذیرایی از میهمانان کشوری از صبح عاشورا تا شامگاه آن با به تصویر کشیدن بخش‌هایی از وقایع کربلا به صورت زنده اجرا می‌شود و گاهی اوقات این مراسم در سالروز اربعین حسینی و شهادت ائمه معصومین (ع) نیز اجرا شده است اما عظمت و شکوه مراسم تعزیه روز عاشورا همیشه دیدنی و اثرگذارتر بوده است.
در شهر سلطان‌آباد، مرکز شهرستان خوشاب پا به خانه‌ای قدیمی با سقفی گنبدی و خشتی می‌گذاریم. مکانی که صاحبش در سن ۷۹ سالگی با بیش از نیم قرن عزاداری در دستگاه اباعبدالله الحسین (ع) هر ساله در مراسم تعزیه خوانی این شهر نقش شمر را بر عهده داشته است، نقشی که کمتر کسی تاکنون توانسته به زیبایی او با تمام جذبه و هیبتش وقایع عاشورا را به تصویر بکشد و مردم را با واقعیات عاشورا آشنا کند.
حاج اسماعیل عزتی، پیرمردی که در کنار مداحی و تعزیه‌خوانی برای اهل بیت عصمت و طهارت (ع) شغلش در گذر ایام از کشاورزی تغییر نکرده است و خانه قدیمی‌اش همچنان با همان سقف گنبدی و خشتی باقی مانده و در داخل آن با خاطرات ایام گذشته با همسر پیرش در کنار هم در حال زندگی هستند.
در دستگاه حسینی باید مخلص بود
عزتی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه متولد ۱۳۲۰ است و از ۲۵ سالگی شروع به تعزیه خوانی کرده، گفت: برای ورود به دستگاه اباعبدالله الحسین (ع) اول از همه باید اخلاص داشته باشید و به دنبال مادیات نباشید.
این تعزیه خوان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) با اشاره به اینکه از گذشته در نقش‌های مختلفی در ایام شهادت ائمه اطهار (ع) با اجرای نمایش‌های مختلف بازیگری کرده، تصریح کرد: حدود ۴۷ سال قبل یکی از تعزیه خوانان نیشابور که ۷۰ نسخه مختلف را از حفظ داشت، در سلطان‌آباد حاضر شد و با حضور در کنار این هنرمند به همراه بقیه تعزیه خوانان ۴۰ نسخه کتبی نوشتیم.
وی افزود: از روی نسخ خطی نوشته شده در مراسم‌های مختلف و در ایام مختلف سال با سفر به شهرهای مختلف کشور از جمله تهران، ساری و قم تعزیه خوانی و در روستاهای مختلف شبیه خوانی اجرا می‌کردیم.
این تعزیه خوان با تاکید بر اینکه نقش مخالف خوان در تعزیه خوانی دارای اهمیت بالایی است و باید به خوبی اجرا شود تا نقش مثبت خودش را نمایان کند، افزود: در سال‌های بسیار دور، با مسافرت به شهرهای مختلف در ابتدا بدون اینکه تقاضایی از مردم داشته باشیم، روزی چهار ریال دستمزد به همراه غذا می‌دادند.
سخت‌ترین لحظه در شبیه‌خوانی
عزتی با بیان اینکه وقتی نقش منفی را اجرا می‌کنید باید به صورت دقیق اجرا شود تا باورش برای مردم آسان شود، اضافه کرد: یکی از سخت‌ترین لحظات مراسم شبیه‌خوانی زمانی است که در نقش شمر می‌خواهم سر امام حسین (ع) را از تن جدا کنم.
بازیگر نقش شمر در مراسم تعزیه‌خوانی اضافه کرد: وقتی در حس نقش اصلی هستم و در لحظات پایانی شمشیر بالا می‌برم تا سر امام را ببرم، صحنه واقعه کربلا در ذهنم مجسم می‌شود و نا خودآگاه از چشمانم اشک جاری می‌شود و با همان گریه مجبورم مراسم ادامه بدهم در حالی که مردم گریه می‌کنند؛ گاهی اوقات برخی از مردم با تحریک شدن عواطفشان برای جلوگیری از کشته شدن امام وارد میدان می‌شوند.
بعضی از تحریفات تعزیه را تا حد ممکن از نسخه‌های قدیمی حذف کردیم ولی حذف قسمت‌هایی به دلیل اجرا توسط گروه‌های دیگر امکان‌پذیر نبوده است وی با تاکید بر اینکه در دستگاه حسینی به دفعات زیاد مردم حاجت گرفته‌اند و خودم نیز به واسطه ائمه اطهار (ع) حاجاتم را دریافت کرده‌ام، گفت: چند سال قبل به شدت از دیسک کمر رنج می‌بردم و بیش از یک‌ماه خانه نشین شدم. در آن حالت شروع به مناجات با خدا کردم و گفتم؛ خدایا من بیش از ۴۰ سال در دستگاه حسینی عزاداری و کار کردم و در هیأت حسینی بودم این رسمش نیست که خانه نشین شوم و نتوانم کارهایم را انجام دهم.
عزتی با بیان اینکه در حالی که پزشکان مختلف تاکید داشتند به واسطه عمل جراحی دیسک کمرم خوب خواهد شد بعد از مناجات و راز و نیاز و واسطه قرار دادن سیدالشهدا (ع) بعد از مدتی بدون هیچ گونه عمل جراحی خوب شدم و دیگر از آن دیسک هیچ اثری نیست.
در مجلس اهل بیت (ع) اگر تکبر داشته باشید زمین می‌خورید
این ذاکر اهل بیت عصمت و طهارت (ع) با بیان اینکه زمانی که خالصانه و با خلوص نیت به درگاه خدا به واسطه اهل بیت عصمت و طهارت (ع) مراجعه کنید هیچ وقت دست خالی بر نمی‌گردید، اضافه کرد: در دستگاه اهل بیت (ع) باید تکبر، خودخواهی و خودبینی نداشته باشید در غیر این صورت زمین می‌خورید.
وی با اشاره به اینکه امروزه بسیاری از تعزیه خوانی‌ها تجاری شده و افراد کمی با عشق و علاقه و بدون ریا اجرا دارند، گفت: برای ادامه دادن این راه و باقی ماندن در دل مردم باید اخلاص در کار باشد و عشق و علاقه به کار داشته باشید و گرنه افراد زیادی در این راه آمدند و رفتند و ماندگار نشدند.
این تعزیه خوان با ببان تجربه بیش از نیم قرن در نقش‌های مختلف تعزیه خوانی با تاکید بر اینکه وقتی یک هنرمند در بین مردم ظاهر می‌شود باید وجهه و شخصیت هنری خودش را حفظ کند، به برخی از تحریفات داخل شده در تعزیه خوانی از جمله نبود ام لیلا در کربلا، گفت: بعضی از تحریفات را از نسخه‌های قدیمی تا حد ممکن حذف کردیم ولی حذف قسمت‌هایی به دلیل اجرا توسط گروه‌های دیگر امکان‌پذیر نبوده است.
وی با بیان تأثیر بسیار زیاد تعزیه‌خوانی از گذشته تا به امروز در روستاها به رغم حضور کمرنگ رسانه‌ها و انتقال سینه به سینه مطالب، به اثرات ماندگار تعزیه خوانی در اذهان مردم به دلیل تصویری بودن وقایع و صحنه‌ها اشاره کرد.
عزتی تصریح کرد: وقتی با استفاده از شتر، اسب و تشکیل کاروان در هنگامی که وارد میدان می‌شویم، تجسم واقعه کربلا به راحتی برای همه از کودک و بزرگسال میسر می‌شود و در زمان شبیه سازی کشته شدن خاندان عصمت و طهارت (ع) و یا زمانی که خیمه‌ها را آتش می‌زنند، صحنه‌های سوزناک و دردناکی به تصویر کشیده می‌شود که همه مردم این واقعیت را از نزدیک می‌بینند و صحنه‌های شهادت و اسارت خاندان عصمت و طهارت (ع) با تمام وجود لمس می‌کنند.
این هنر پس از سال‌ها همچنان در مناسبت‌های مختلف اجرا می‌شود و هنوز پیرغلامان اهل بیت (ع) مشق عشق را در لباس تعزیه تمرین می‌کنند.