خبرگزاری مهر، گروه جامعه: آلودگی هوا در میانه‌های پاییز تا میانه‌های زمستان از اواسط دهه ۷۰ تا به امروز که در سال پایانی سده قرار داریم، تبدیل به معضل ثابت هر ساله کشور شده است.
معضلی که امسال با شیوع کرونا چهره خشن‌تری پیدا کرده است؛ چرا که مطالعات علمی نشان می‌دهد افزایش و غلظت ذرات معلق می‌تواند منجر به تشدید علائم بیماری‌های قلبی و ریوی شود و امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا اثرات سو آلودگی هوا دو چندان شده است؛ چرا که از یک سو آلودگی هوا سبب ضعیف شدن عملکرد ریه‌ها و سیستم ایمنی بدن می‌شود و راه را برای ابتلاء به بیماری هموار می‌کند و از سوی دیگر به اذعان کارشناسان سازمان جهانی بهداشت، ویروس کرونا می‌تواند از طریق ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون منتقل شود، بنابراین آلودگی هوا امکان ابتلاء به بیماری کرونا را افزایش می‌دهد.
پیش بینی زودهنگام کاهش بارش‌های پاییزی هم مسئولان را به فکر نبرد
با توجه به این پیش بینی‌ها و هشدارها انتظار می‌رفت در اجرای قوانین موجود برای مهار هر چه بیشتر آلودگی هوا پافشاری بیشتری شود، اما پایداری جو و سکون هوا در روزهای ابتدایی پاییز امسال باعث شد ذرات معلق هوا که عامل اصلی آلودگی هوا در فصل سرد سال هستند، زودتر سر و کله‌شان پیدا شود، به طوری که از بیستم تا بیست و هفتم مهرماه به صورت مداوم هوا در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت. این در حالی است که خرداد ماه سال جاری سحر تاج‌بخش رئیس سازمان هواشناسی به پیش بینی وضعیت بارش‌ها در سال آبی آینده پرداخت و گفت: بر اساس داده‌های هواشناسی بارش‌های پاییز دیرتر از زمان عادی شروع می‌شود و همچنین این بارش‌ها نه تنها دیرهنگام بلکه کمتر از حد نرمال خواهد بود و با این اوصاف باید منتظر شروع زودهنگام پدیده وارونگی دما در کلانشهرها باشیم.
تعداد جان باختگان کرونایی هم زمان با تشدید آلودگی‌ها افزایش یافت و این احتمال علمی هم قوت گرفت که آلودگی هوا احتمال ابتلاء را تشدید کرده است، این شرایط برای تهران به عنوان بزرگترین کلان شهر آلوده که نیمی از قربانیان کرونا را هر روز به نام خود ثبت می‌کند، نگران کننده تر است.
این چالش محیط زیستی در حالی به نگرانی‌های کرونایی با ابعاد بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی افزوده شده است که در تابستان سال ۱۳۹۶ قانونی تحت عنوان «قانون هوای پاک» برای کنترل عوامل آلاینده‌های هوا در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده بود و دستگاه‌ها موظف شده بودند در بازه‌های زمانی مشخص به مهار آلاینده‌ها بپردازند.
تقریباً هیچ دستگاهی به وظایف قانونی‌اش برای کنترل آلودگی هوا عمل نکرده است، حتی صداوسیما هم برای تولید محتوا پول می‌خواهد
اما مسعود تجریشی معاون سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه تقریباً هیچ‌یک از دستگاه‌های مسئول به وظایف خود در زمینه کنترل آلاینده‌های هوا عمل نکرده‌اند و به زودی معرفی می‌شوند، گفت: در بسیاری از موارد، دستگاه‌ها می‌گویند عدم توجه به اعتبارات اجرایی این قانون، باعث معطل ماندن آن شده اما جالب است که حتی صداوسیما هم که باید برنامه‌های آموزشی رایگانی برای آگاهی بخشی خطرات آلودگی هوا پخش کند، از ما پول می‌خواهد و وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت، هیچ اطلاعاتی از ارتباط آلودگی هوا و بیماری کرونا منتشر نمی‌کند و اطلاعات موجود از سوی سازمان‌محیط زیست منتشر می‌شود.
خودروهای غیراستاندارد عامل اصلی آلودگی هوای این روزهای شهرها
وی مهمترین عامل آلودگی این روزهای هوای کشور استاندارد نبودن خودروها، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها عنوان کرد و گفت: این مساله باعث شده که مصرف بنزین خودورهای ما ۲ برابر کشور ترکیه‌ای باشد که به مراتب بیش از ما خودرو دارد.
بهزاد اشجعی دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان محیط زیست و عضو کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه هرسال که به اوج آلودگی هوا می‌رسیم برخی مسئولین از ما می‌پرسند: راهکار چیست؟ گفت: راهکارها همان‌هایی هستند که از سال‌ها قبل مصوب و قانون شده‌اند. فقط باید اجرا می‌شدند که نشدند.
وی با بیان اینکه راهکار آلودگی هوا مُد لباس نیست که هرسال شکل جدیدی داشته باشد. ادامه داد: برخی برای فرار از مسئولیت به دنبال راهکار جدیدند.
راهکارهای آلودگی هوا مُد لباس نیست که هر سال شکل جدیدی داشته باشد، برخی برای فرار از مسئولیت دنبال راهکار جدید هستند اشجعی یکی از مؤثرترین راه‌های کنترل آلودگی هوا را طرح LEZ برشمرد و ابراز داشت: متأسفانه خیلی‌ها این طرح را با معاینه فنی اشتباه می‌گیرند. در اصل معاینه فنی یک الزام اجباری برای همه خودروها در همه نقاط کشور است. اما LEZ فراتر از این است و غیر از دارا بودن معاینه فنی، الزامات دیگری مثل سن و استاندارد خودروها در آن مهم است. و محدودیت‌های خودروها برای ورود به مناطق طرح Lez می‌تواند متفاوت باشد و هدف آن صرفاً آن صرفاً فیلتر کردن خودروهای کم آلاینده برای ورود به برخی مناطق شهر است. به عنوان مثال در برخی از شهرهای جهان، صرفاً ورود خودروهای برقی یا هیبریدی به یک منطقه خاص مجاز است.
این همان مسأله‌ای است که معاون سازمان‌محیط زیست نیز بر آن تاکید داشت، تجریشی در این باره گفت: بخشی از خودروهای در حال تردد در کلانشهرها کاربراتوری هستند و آلایندگی زیادی دارند و این مساله باعث شده است که میزان روزهای آلوده بالاتر رود.
اشجعی با اشاره به اینکه در تهران نیز چند سال پیش طرح LEZ تهیه شد اما هرگز اجرا نشده است ابراز داشت: البته ما در کنترل و الزام معاینه فنی نیز کماکان به جایی نرسیده‌ایم. معاینه فنی خودروها صرفاً در تهران به طور کامل انجام می‌شود و در مشهد و اصفهان و تبریز و کرج نیز به صورت محدود در حال انجام است.
یکی از الزامات برای واردکنندگان در طرح واردات کامیون‌های دست دوم ارائه گواهی اسقاط کامیون فرسوده است، از زمان شروع اجرای این طرح، قیمت کامیون‌های اسقاطی ۵ برابر شده است
طی سال‌های گذشته رئیس سازمان محیط زیست خودروهای دیزلی را از عوامل مهم آلودگی هوا برشمرده است، اشجعی نیز با بیان اینکه یکی از الزامات برای واردکنندگان کامیون در طرح واردات کامیون‌های دست دوم ارائه گواهی اسقاط کامیون فرسوده است، اظهار داشت: جالب است بدانید از زمان شروع اجرای این طرح، قیمت کامیون‌های اسقاطی ۵ برابر شده است، جالب‌تر اینکه قیمت کامیون ۲۵ ساله ۴ برابر کامیون ۲۳ ساله است. در حالی که سن فرسودگی کامیون ۲۴ سال است.
بازیگران اصلی مقابله با آلودگی همچنان در حال حل اختلافات هستند
این عضو کارگروه آلودگی هوا در ادامه اظهار داشت که صفر تا صد کنترل معاینه فنی در بدنه وزارت کشور انجام می‌شود. شهرداری، پلیس و سازمان شهرداری‌ها بازیگران این موضوع هستند. اما می‌بینیم که با گذشت چند سال هنوز این ارگان‌های زیر مجموعه یک وزارتخانه با یکدیگر اختلاف دارند و طرح به این مهمی را به طور کامل اجرا نکرده‌اند.
وحید نوروزی کارشناس محیط زیست نیز در گفت و گو با مهر خودشیفتگی و عدم باور به وجود اثرات وحشتناک آلودگی هوا در میان مسئولان و عدم استفاده از ابزار علمی شناخته شده جهانی برای مهار این چالش بزرگ را مهمترین عامل حل نشدن معضل آلودگی هوا در کشور عنوان کرد.
وی با اشاره به اینکه بیش از ۲۶ دستگاه در ایجاد و تشدید آلودگی هوای کلانشهرها و به نوعی نقش دارند گفت: آلاینده مشخص است و برنامه‌های جامعی برای کنترل و تهیه و تدوین شده اما تصمیم‌گیرندگان آب در هاون می‌کوبند.
این کارشناس اظهار داشت: هر چند طی سال‌های اخیر تا حدودی در حذف خودروهای کاربراتوری، ارتقای استاندارد تولید خودروها، ارتقا استاندارد سوخت، دولت الکترونیک، گسترش مترو و سیستم هوشمند ترافیک موفقیت‌هایی حاصل شده است اما مشکلات و چالش ما در حل این معضل ر مدیریتی است. چراکه نظارت‌ها در این زمینه کامل نیست.
نوروزی تشکیل وزارتخانه واحد محیط زیست و منابع طبیعی را راه حل پاسخگویی دستگاه‌ها به وظایف خود را اجرای قانون دانست و گفت: شرح وظایف فعلی سازمان محیط زیست، با توجه به عدم پاسخگویی به مجلس نمی‌تواند نقش کلیدی نظارت بر مهار چالش آلودگی هوای کلانشهرها داشته باشد.