به گزارش خبرگزاری مهر، همزمان با تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۱ به مجلس شورای اسلامی، بررسی اعداد و ارقام بودجه بخشهای مختلف توسط مراکز کارشناسی و اصحاب رسانه آغاز شده است. بررسی جداول ماده واحده بودجه نشان میدهد که در لایحه ۱۴۰۱ بیشترین بودجه تخصیصی در بین دستگاههای اجرایی کشور به وزارت بهداشت و نظام سلامت اختصاص پیدا کرده از این رو ضروری است برنامهها و فعالیتهای این وزارتخانه در بودجه سال آتی مورد بررسی دقیقتر قرار گیرد. بدین منظور خبرگزاری مهر اقدام به انتشار داشبوردهای مدیریتی بودجه نظام سلامت در لایحه ۱۴۰۱ کرده است تا امکان تحلیل بودجه برای پژوهشگران تسهیل شود.
کلیات بودجه نظام سلامت
بودجه نظام سلامت با افزایش ۲۶ درصدی نسبت به سال گذشته در لایحه ۱۴۰۱ به مقدار ۱۷۴ هزار میلیارد تومان رسیده است بدین ترتیب سهم نظام سلامت از بودجه عمومی دولت برابر ۱۱ درصد (۱۷۴ همت از ۱۵۰۵ همت) میباشد. ۴۷ درصد از بودجه نظام سلامت از منابع عمومی و ۳۵ درصد از منابع اختصاصی تأمین میشود (جدول ۱). سهم یارانهها و طرحهای تملک داراییهای سرمایهای نیز مجموعاً ۱۸ درصد است.
دانشگاههای علوم پزشکی با اختصاص بودجه ۱۲۵ هزار میلیاردی به خود، بیشترین سهم را از بودجه نظام سلامت دارند (۷۱ درصد). پس از دانشگاههای علوم پزشکی، ستاد وزارت بهداشت و سازمان بیمه سلامت هر کدام با بودجه ۲۱ هزار میلیاردی (سهم ۱۲ درصدی) در ردههای بعدی قرار دارند.
حدود ۶۰ درصد از بودجه دانشگاههای علوم پزشکی از منابع عمومی و ۳۸ درصد از منابع اختصاصی تأمین میشود. از آنجا که مطابق ماده یک قانون احکام دائمی برنامههای توسعه، این دانشگاهها به صورت هیئت امنایی اداره میشوند و صرفاً پیرو آئیننامه مالی و معاملاتی هیئت امنا بدون نظارت دستگاههای نظارتی هستند، زمینه تخلفات و فسادهای مالی گسترده در این دانشگاهها وجود دارد.
جدول ۱. شاخصهای مهم بودجه نظام سلامت در لایحه ۱۴۰۱
شاخص |
درصد |
مقدار |
سهم سلامت از کل بودجه عمومی دولت |
۱۱% |
۱۷۴ همت از ۱۵۰۵ همت |
سهم بودجه عمومی سلامت از کل بودجه سلامت |
۴۷% |
۸۲ همت از ۱۷۴ همت |
سهم بودجه اختصاصی سلامت از کل بودجه سلامت |
۳۵% |
۶۱ همت از ۱۷۴ همت |
سهم یارانههای سلامت از کل بودجه سلامت |
۱۵% |
۲۷ همت از ۱۷۴ همت |
سهم بودجه عمرانی سلامت از کل بودجه سلامت |
۳% |
۴ همت از ۱۷۴ همت |
سهم بودجه دانشگاههای علوم پزشکی از کل بودجه سلامت |
۷۰% |
۱۲۵ همت از ۱۷۴ همت |
سهم بودجه عمومی دانشگاهها از کل بودجه دانشگاهها |
۶۰% |
۷۶ همت از ۱۲۵ همت |
سهم بودجه اختصاصی دانشگاهها از کل بودجه دانشگاهها |
۳۸% |
۴۷ همت از ۱۲۵ همت |
سهم بودجه عمرانی دانشگاهها از کل بودجه دانشگاهها |
۲% |
۲ همت از ۱۲۵ همت |
داشبوردهای مدیریتی بودجه نظام سلامت
داشبوردهای مدیریتی ابزاری همه فهم برای تحلیل دادهها محسوب میشوند که با در اختیار گذاشتن دید کلان و جزئی درباره وضعیت بودجه کشور، سازمانها، نهادها و … به سیاستگذاران این امکان را میدهند که تصمیمگیری خود را مبتنی بر شواهد و دادهها قرار دهند. خبرگزاری مهر برای نخستین بار اقدام به انتشار داشبوردهای مدیریتی بودجه نظام سلامت در لایحه ۱۴۰۱ نموده است تا از این طرق امکان تحلیل بودجه نظام سلامت برای پژوهشگران به صورت تعاملی فراهم گردد (شکل ۱). برای دسترسی به این داشبورد بر روی این لینک کلیک نمائید.
بر اساس اطلاعات داشبورد لایحه، ۶۵ دستگاه اجرایی نظام سلامت برای انجام ۲۶ برنامه اجرایی، بودجهای ۱۷۴ هزار میلیاردی برای خود پیشبینی کردهاند. برنامه ارائه خدمات درمانی با بودجه ۷۳ هزار میلیارد تومانی در رتبه نخست قرار دارد و برنامه ارائه خدمات بهداشتی با بودجه ۳۰ هزار میلیارد تومانی در رتبه دوم قرار گرفته است. در مجموع ۷۲ درصد از بودجه دانشگاههای علوم پزشکی صرف ارائه خدمات درمانی و بهداشتی میگردد لذا کارکرد اصلی این دانشگاهها از نظر بودجهای بیش از آنکه «آموزشی و پژوهشی» باشد، کارکرد «فروش خدمات» است.
تصویر داشبورد بودجه نظام سلامت در لایحه ۱۴۰۱
اطلاعات داشبورد نشان میدهد که از بودجه عمومی ۸۲ هزار میلیاردی نظام سلامت، ۷۰ هزار میلیارد تومان (معادل ۸۵ درصد) صرف حقوق و دستمزد میشود. بخش قابل توجهی از بودجه اختصاصی ۶۱ هزار میلیاردی نظام سلامت نیز صرف حقوق و دستمزد پرسنل میشود اما در جداول بودجه این تفکیک به صورت شفاف وجود ندارد. همچنین تاکنون گزارشی توسط وزارت بهداشت یا دانشگاههای علوم پزشکی درباره نحوه هزینهکرد بودجه اختصاصی منتشر نشده است و این بخش از بودجه کماکان به صورت غیرشفاف هزینه میشود. لازم به ذکر است که از مجموع ۱۳۳ هزار میلیارد تومان بودجه اختصاصی کل دولت، ۶۱ هزار میلیارد تومان (معادل ۴۵ درصد) متعلق به نظام سلامت است؛ این بودجه توسط بیمهها و پرداختی از جیب مردم تأمین میشود.
در لایحه ۱۴۰۱، بودجه طرح تحول سلامت از طریق منابع حاصل از هدفمندی یارانهها به مبلغ ۵,۷۷۰ میلیارد تومان تأمین شده و در اختیار ستاد وزارت بهداشت قرار گرفته است. علیرغم طرح انتقادات زیاد نسبت به عدم تحقق اهداف طرح تحول سلامت، متأسفانه تأمین منابع این طرح کماکان توسط دولت در حال انجام است.
توسعه سلامت الکترونیک که بعنوان یکی از برنامههای اساسی در نظام سلامت کشور مطرح است، در لایحه ۱۴۰۱ ردیف بودجهای با عنوان «برنامه تکمیل پرونده الکترونیک سلامت و راهبری نظام ارجاع و اجرای پزشک خانواده» به مبلغ ۱,۳۹۹ میلیارد تومان دارد اما از آنجاکه تفکیکی برای بودجه پزشک خانواده و پرونده الکترونیک صورت نگرفته است، پیشبینی میشود منابع مذکور بجای صرف شدن برای توسعه سلامت الکترونیک، صرف پرداخت حقوق و دستمزد پزشکان خانواده شود.