خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: وقتی نام بیرجند به گوش می‌رسد خیلی‌ها زعفران، کشک محلی و عناب و … به یادشان می‌آید. برخی هم نام بیرجند را همزاد مدرسه شوکتیه، خانه مرحوم هادوی، باغ و عمارت شوکت آباد و حسینیه نواب می‌دانند.
آنچه مسلم است چه غذاها و سوغات محلی و چه خانه‌ها و ابنیه‌های تاریخی فرصتی برای جذب گردشگر، معرفی فرهنگ دیرین مردم خاوران، گردش اقتصادی و مالی در استان و رونق کسب و کارها است که باید مغتنم شمرده شود.
اما شهروندان بیرجندی گلایه‌هایی در مورد امکان بازدید از اماکن تاریخی شهرستان دارند و معتقدند بسیاری از این بناها جز در ایام نوروز امکان بازدید از آن فراهم نیست و اگر در طول سال گردشگری مراجعه کند با در بسته رو به رو خواهد شد.
از طرف دیگر بسیاری از این بناها در مالکیت میراث فرهنگی قرار ندارد و گاه در اجاره نهادها و یا افرادی است که اطلاع دقیقی از شیوه مراقبت از امکان تاریخی ندارند.
لیلا الهیار زاده یکی از شهروندان بیرجندی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برای بازدید از برخی از اماکن تاریخی شهر بیرجند چون خانه فرهنگ، خانه شریف و … در طول سال مراجعه کرده‌ام اما متأسفانه امکان بازدید برای شهروندان خراسان‌جنوبی فراهم نبوده است.
وی با بیان اینکه تعدادی از اماکن تاریخی بیرجند در اختیار برخی از دستگاه‌های دولتی است، افزود: نمونه این اماکن باغ و عمارت تاریخی امیرآباد است که در اختیار دانشگاه بیرجند قرار دارد و شهروندان نمی‌توانند از آن بازدید داشته باشند.
درب بسته برخی اماکن تاریخی حتی در ایام گردشگری
این شهروند خراسان جنوبی گفت: پیشنهاد من این است که مانند خانه بی بی مرادی و خانه پردلی که تبدیل به موزه شده‌اند، اماکن تاریخی دیگر چون خانه مرحوم هادوی نیز از آن استفاده مرتبط با میراث فرهنگی چون موزه شود تا همه مردم در همه ایام سال بتوانند از آن بازدید داشته باشند.
الهیار زاده گفت: در همان ایام نوروز هم متأسفانه همه اماکن تاریخی بیرجند باز نیست و به عنوان مثال از چندین آب انبار قدیمی شهر بیرجند شاید فقط یکی- دو انبار امکان بازدید داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه ما نیز می‌دانیم بازسازی و مرمت یک اثر تاریخی مدت‌ها زمان می‌برد چرا که نیاز به پول و امکانات و سرمایه دارد، یادآور شد: اما به راستی چه مدت زمان باید بگذرد که مردم بتوانند از حسینیه قدیمی نواب بازدید کنند.
حسین زمانی از دیگر شهروندان خراسان‌جنوبی با بیان اینکه یکی از اقدامات خوب میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی سنگ فرش کردن بافت قدیمی بیرجند است که با همت تعدادی از دستگاه‌های ذی ربط فراهم شده است، گفت: به نظرم نوع استفاده از خانه‌های تاریخی و قدیمی باید مرتبط با بحث میراث فرهنگی باشد.
خانه قدیمی تاریخی که از آن استفاده اداری می‌شود!
وی با اشاره به اینکه همواره از بازدید از خانه فروتنی، خانه پردلی، خانه بی بی مرادی که امروزه تبدیل به موزه شده است لذت برده‌ام، اظهار کرد: اما متأسفانه به تازگی شنیده‌ام که خانه مرحوم هادوی در اجاره و مورد استفاده شرکت عمران و مسکن سازان قرار دارد.
زمانی گفت: وقتی می‌شنوم یک مکان تاریخی مورد استفاده اداری یک شرکت یا مجموعه دولتی و یا غیر دولتی قرار می‌گیرد بسیار نگران می‌شوم چرا که معتقدم به مرور زمان این استفاده‌های اداری به این مجموعه‌ها آسیب می‌زند.
این شهروند خراسان جنوبی یادآور شد: وقتی یک مجموعه مانند خانه هادوی ثبت ملی می‌شود باید دقت بیشتری در واگذاری و استفاده آن انجام شود.
اثر ثبت شده ملی می‌تواند در ملکیت غیر از میراث فرهنگی باشد
هادی شاهوردی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در این زمینه به خبرنگار مهر اظهار کرد: یک اثر ثبت ملی می‌شود تا مراقبت و مواظبت کافی نسبت به عدم تغییر کاربری، آسیب نرسیدن به بنا و عدم تخریب آن صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه در مورد خانه مرحوم هادوی نیز شرایط به همین گونه است، گفت: این بنا در تاریخ پنجم آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ولی در مالکیت میراث فرهنگی قرار نداشته و اکنون دفتر شرکت عمران و مسکن سازان در آن قرار دارد.
شاهوردی افزود: البته باید به این نکته توجه داشت اینکه یک اثر ثبت شده ملی در ملکیت یک نهاد حقیقی و حقوقی غیر از میراث باشد خلاف قانون نیست و تنها باید مراقبت و مواظبت نسبت به عدم آسیب بنا، عدم تغییر کاربری و … صورت گیرد.
بازدید مستمر یگان حفاظت میراث از آثار ثبت ملی
با تأکید بر اینکه یگان حفاظت میراث فرهنگی وظیفه پاسداری از میراث ثبت شده ملی را بر عهده دارد، بیان‌کرد: بناهایی که ثبت ملی شده‌اند به طور مستمر توسط یگان حفاظت ما مورد بازدید قرار می‌گیرد و از این جهت در مورد خانه مرحوم هادوی نگرانی نداریم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در مورد دغدغه برخی از همشهریان بیرجندی و خراسان جنوبی در مورد عدم امکان بازدید از برخی از بناهای تاریخی شهر بیرجند در غیر از ایام تعطیلات نوروز اظهار کرد: برخی از بناهای تاریخی و خانه‌های قدیمی که اکنون موزه نیز هستند در طول سال نیز امکان بازدید وجود دارد.
شاهوردی بیان‌کرد: در مورد برخی دیگر از بناها نیز باید بگویم که نیروی انسانی به تعداد کافی نداریم که برای هر بنا بتوانیم یک فرد به عنوان راهنما و… قرار دهیم تا شهروندان بتوانند بازدید کنید و تنها در ایام نوروز به واسطه حجم زیاد گردشگر و بازدید کننده با برنامه‌ریزی شرایط را فراهم می‌کنیم.
آماده همکاری با سمن‌های مرتبط با حوزه میراث فرهنگی هستیم
وی گفت: در زمینه فراهم کردن شرایط برای بازدید شهروندان اگر سمن‌های مرتبط با میراث فرهنگی تمایل داشته باشند، می‌توانیم با آنان همکاری و همیاری داشته باشیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی ادامه‌داد: البته در طول سال اگر یک تور وارد خراسان جنوبی شود و یا گردشگران تمایل به بازدید داشته باشند، می‌توانیم با رایزنی و هماهنگی امکان بازدید از اماکن تاریخی (حتی آنهایی که در ملکیت میراث نیست) را در طول سال نیز برای آنان فراهم کنیم.
خانه شریف تبدیل به بوتیک هتل می‌شود
شاهوردی در مورد خانه تاریخی شریف نیز یادآور شد: در مورد این خانه تاریخی نیز سرمایه گذار آمده و اقدامات مرتبط با مرمت و بازسازی آن را انجام داده است و به زودی تبدیل به یک بوتیک هتل شده و شهروندان می‌توانند از آن استفاده کنند.
وی گفت: باید به این نکته توجه کنیم که وقتی یک مجموعه تاریخی با نظارت میراث فرهنگی در اختیار یک سرمایه‌گذار برای استفاده قرار می‌گیرد، آن سرمایه‌گذار خود را ملزم به بهسازی و مرمت آن بنا و مجموعه تاریخی می‌داند که یک نکته مثبت است.
در هر حال آنچه مسلم است همه دستگاه‌ها و نهادهای ذی ربط باید با تعامل و همفکری شرایطی را فراهم کنند که هم اماکن تاریخی شهر بیرجند و خراسان‌جنوبی از گزند آسیب و تخریب در امان بماند و هم امکان بازدید در طول سال به صورت مستمر فراهم باشد و در بازگشایی‌ها تنها به ایام نوروز اکتفا نشود.