مسلمانان در دوران عباسیها یعنی در قرن سوم هجری قمری ( قرن نهم میلادی) یکی از برترین دوران شکوفایی و رونق علم را گذراندند و در زمینه های مختلف علمی و صنعتی به پیشرفتهای فراوانی دست یافتند که ارتباط آنها در این دوران با ایرانیها از عوامل اساسی پیشرفت و رونق آنها محسوب شد.
از پیشرفتهای مسلمانان می توان به برخی از صنایع اشاره کرد، از جمله صنعت شیشه گری که به ویژه در سوریه شیشه های رنگی و زیبایی ساخته می شد و برای اولین بار شیشه از طریق صلیبیهایی که از شرق باز می گشتند، وارد اروپا شد. صنعت ورقه سازی نیز در سوریه و سمرقند بود که از این دو مرکز اصلی به کشورهای دیگر صادر می شد. صنعت استخراج سنگ مرمر که از معادن شهرهایی چون خراسان، نیشابور، اصفهان و سوریه و بحرین انجام می شد نیز از دستاوردهای دیگر مسلمانان در این دوران به شمار می رود.
نقره و طلا نیز از ادوات زینتی بودند که امپراطوریها از آنها استفاده و ظروف غذا و آب خود را می ساختند و حتی شمشیرها و لباسهای خود را با آنها تزئین می کردند. از سوی دیگر سنگهای قمیمی مانند یاقوت و فیروزه از نیشابور و خراسان استخراج و برای تزئین به کشورهای مختلف صادر می شد.
در عصر مأمون عباسی انقلابی در نظام آموزشی به وجود آمد. وی مدارس خاصی با نظارت دولت تأسیس کرد که مدرسان در آن حقوق خود را به صورت منظم دریافت می کردند . این مدارس تا اواخر دولت عباسی به همین شیوه فعالیت داشتند تا اینکه در دوران نظام الملک از وزیران سلاجقه، به این مدارس "مدارس نظامیه" گفته شد که با نظارت وی علاوه بر علوم دینی، منطق، حساب و جغرافیا نیز در آن تدریس می شد.
همچنین مؤسسات آموزش عالی مانند مدرسه عالی شریعت و قانون، مدرسه علوم طبیعی و صنایع تأسیس شد که اینها به صورت کامل بودند. اما مدرسه طب وابسته به بیمارستانها بر اساس نظرات پزشکی و علمی فعالیت می کردند و استادان به دانشجویان این دروس را آموزش می دادند.
بنابراین این دوران دوران ساماندهی اطبا، داروسازی و شیمی نیز بود که در این عصر تعداد اطبا افزایش یافت و نظام بیمارستانها و عیادت از بیماران و حتی استفاده از آنچه که امروز اورژانس نامیده می شود، افزایش چشمگیری بافت که می گویند سنان بن ثابت مبتکر این طرح بوده است.
علم در این دوران از شکوفایی خاصی برخوردار بود به ویژه علومی درباره حیوانات و گیاهان که از مشاهیر این علوم می توان به جاحظ اشاره کرد که بسیاری از حیوانات را وصف کرده و دایرة المعارفی کامل درباره آنها به رشته تحریر درآورد و اطلاعات ارزشمندی درباره آنها ارائه کرد . از سوی دیگر گیاه شناسان نیز در این زمان سعی در استفاده از گیاهان در درمان بیماریها داشته و اطلاعات قابل توجهی درباره آنها جمع آوری و ارائه کردند.