خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: تحولات اخیر سوریه و تسلط هیئت تحریر الشام بر دمشق و زینبیه، بار دیگر توجهات را به سوی حرم های اهل بیت علیهم السلام در سوریه جلب کرده است. به همین مناسب شایسته است که بیشتر از تاریخچه حرم حضرت رقیه سلام الله علیها بدانیم.
آنچنان که مورخین درباره حرم دختر امام حسین (ع) نوشته اند حاکی از آن است که در انتساب حرم حضرت رقیه به رقیه دختر امام حسین (ع) یا رقیه دختر امام علی (ع) اختلاف نظر وجود دارد و نقل‌های تاریخی مختلف است. از جمله مرحوم آیت الله محمدی ری شهری در جلد اول دانشنامه امام حسین (ع) صفحه ۳۹۳ پس از بررسی انتساب حرم به حضرت رقیه (س)، آورده است که بر اساس منابع روایی و تاریخی نمی‌توان درباره این حرم نظر قطعی ارائه کرد؛ اما کراماتی که از این مزار دیده شده و می‌شود، مؤید اعتبار معنوی آن است و باید این مکان را گرامی داشت.
احمد خامه‌یار، تاریخ‌پژوه در کتاب آثار پیامبر (ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت (ع) در سوریه نوشته است: اطلاعاتی درباره بنای نخستین زیارتگاه و روند بازسازی آن تا پیش از قرن نهم قمری در دست نیست. به نوشته ابن طولون دمشقی، مؤلف الشذرات الذهبیة، در نیمه دوم قرن نهم، امیر بردبک ظاهری که در سال ۸۷۱ قمری منصب نیابت دمشق را از سوی پادشاه سلطنت ممالیک بر عهده گرفت، ساختمان مزار را بازسازی کرد. سلطنت ممالیک نظامیان ترک و قفقازی بودند که در شام و مصر فرمانروایی داشتند. در اواخر دوره عثمانی، میرزا علی‌اصغرخان اتابک، صدر اعظم دربار قاجار، نیز مزار را در سال ۱۳۲۳ قمری بازسازی کرد.
چند تاجر ایرانی قصد می‌کنند که برای این حرم مطهر گنبد و بارگاه بسازند. از آنجا که نظام حاکم بر سوریه با این امور چندان موافق نبود به آنها اجازه نمی‌داد. فلذا این افراد با توجه به ارتباطات بین المللی رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان با رئیس جمهور سوریه داشت، دست به دامن امام موسی صدر شدند و ایشان مستقیماً با حافظ اسد صحبت کرد و نماینده‌ای هم از جانب ایشان دائماً در حال نظارت و رسیدگی بود. امام موسی صدر توانسته بود با درک شرایط کشورهای مختلف اسلامی و غیر اسلامی ارتباطات مؤثری با سران و نخبگان کشورها برقرار کند که از آن جمله می‌توان به ارتباط ایشان با عربستان سعودی، سوریه، مصر، کویت، اردن و… اشاره کرد.
در اینجا می‌توانید تلاش‌های امام موسی صدر برای بازسازی قبرستان بقیع در مدینه منوره را بخوانید.
حجت الاسلام و المسلمین سید حسن افتخارزاده درباره نقش امام صدر می‌گوید: هفت، هشت نفر بودند که تصمیم گرفتند قبر حضرت رقیه را توسعه بدهند آقای کرد احمدی گفتند که ما ماندیم که آیا می‌شود در سوریه یک ایرانی ملکی بخرد یا از نظر قانونی منتقل نمی‌شود. برای انجام این کار به آقای صدر گفتیم. آقای صدر با تشویق این افراد، رفت با حافظ اسد صحبت کرد و از اسد، جواز و اجازه خرید ۲۵ یا ۳۰ منازل اطراف آنجا را گرفت. این افراد با آن اجازه که اگر آقای صدر اقدام نمی‌کرد امکان نداشت بتوانند حرم حضرت رقیه را توسعه دهند.
حاج غفور سلطانی نیز در خصوص نقش امام موسی صدر در بازسازی حرم می‌گوید: برای شما و برای جهان شیعه گفتنی است و گفتن و دانستن این مطالب بسیار مؤثر است و شاید شما اولین بار باشد که این حرف‌ها را می‌شنوید، در مورد توسعه حرم حضرت رقیه. ۱۴۰۰ سال شیعه هر کاری کرده بود، نتوانسته بود این بقعه را بسازد یا بزرگ کند، حدود ۹۰ متر بود.عده‌ای از بزرگان متولی این کار شدند، و امام موسی صدر در این اقدام ما را یاری کردند. بازسازی حرم حضرت رقیه پرونده‌ای دارد، ما حرف‌ها و مکاتباتی با امام موسی صدر داشتیم و ایشان نامه‌ای از مجلس اعلای شیعیان لبنان نوشتند. امام موسی صدر در این نامه، نوشت که اجازه توسعه این مقام مقدس را گرفته است. آقا موسی صدر به رفیقمان حجت‌الاسلام محمد امین رضوی، اذن وصول بخشید.
در آن نامه آمده بود:
سرور عزیز و گرامی فاضل دانشمند و علامه ورع و وفی حجت الاسلام آقای حاج شیخ محمد امین رضوی
دو نامه گرامی عز وصول بخشید اجرای اوامر نیاز به سیر به سوریه داشت، بعلاوه متولی مقام حضرت رقیه که شیخی بی‌تفاوت بلکه متعصب است باید عوض می‌شد.حال که همه‌چیز به لطف خدا آماده است عریضه را تقدیم می‌دارم و به شما و همه دوستداران اهل بیت عصمت بشارت می‌دهم که دولت و وزارت اوقاف موافقت کردند که ۱. مقام مقدس توسعه داده شود. ۲. درمانگاه بنام حضرت رقیه برای کودکان بی‌بضاعت ساخته شود. ۳. متولی مقام هم کمیسیونی با نظر خود بنده و هم‌آهنگ مقام زینبی باشد. شما را به خدا می‌سپارم، ارادتمند موسی صدر.
همچنین مرحوم حجت الاسلام سید قاسم شجاعی از خطبای مشهور شیعه در این خصوص می‌گوید: یادم هست رفتیم برای زیارت حضرت زینب، ضمناً به دیدن آقا موسی هم رفتیم. تلفن کردم به آقا موسی که آقا ما آمدیم هتل فلان، ماشینش آمد و ما را از هتل بردند به کیفون. آنجا من منبر می‌رفتم. یک شب همراه آقا موسی و جمعی از دوستان در منزل مرحوم کشمیری در کیفون بودیم و موضوع ساخت حرم حضرت رقیه مطرح شد که مرحوم شیخ نصرالله خلخالی هم قرار بود کمک کند. همانجا آقا موسی تأکید زیادی می‌کرد که بیاید و تا من هستم این کار را دنبال کنید و به نتیجه برسانید و خلاصه بنای ساخت حرم حضرت رقیه همان شب به همت ایشان گذاشته شد و با پیگیری‌هایی که شد و کمک برخی از خیرین و بازاریان حرم حضرت رقیه بازسازی و ساخته شد. یکی از کارخانه‌داران هم آنجا بود که پنج میلیون آن وقت پول داد و پایه و اساس مرقد در همان جلسه گذاشته شد.
در طول سالهای بعد همواره این حرم مورد توجه علما و مؤمنان بوده است و نسبت به بازسازی‌های مداوم آن همت گماشته اند. در ادامه تصاویری از حرم و مراسم‌های حرم که تا پیش از تسلط هیئت تحریر الشام بر سوریه برگزار می‌شد را مشاهده می‌کنید.