خواب زمستاني تئاتر در بهار

به گزارش خبرنگارهنري " مهر "  اين در حالي ست كه هنوز تعدادي از اجراهاي بيست و يكمين جشنواره تئاتر فجر موفق به اجراي عمومي نشده اند و80 نمايش ديگراز جشنواره بيست و دوم به جدول اجراهاي سال 83 پيوسته است . با توجه به اينكه توليدات تئاتر در جشنواره بيست ودوم دو برابر جشنواره بيست ويكم بود به نظر مي رسد اجراي تمامي اين نمايش ها در سال جاري نيازمند چيزي حدود سه برابر ظرفيت نمايشي نسبت به سال گذشته است .
اما در عمل اتفاقي ديگر افتاده ؛ تالارهاي كوچك، اصلي ، قشقايي، نو،چهار تالار مجموعه تئاترشهر بودند كه تا3 هفته پس ازپايان جشنواره تئاترفجردراستراحت مطلق به سر مي بردند در حالي كه تالارنواز نيمه آذرماه سال گذشته وپس از پايان اجراي "هشتمين خوان"در تنهايي كوچك خود به انتظار تماشاگران نشسته است.
سالن اصلي نيزپس ازپذيرايي سه ماهه از نمايش " سوگ سياوش " و پايان بيست و دومين جشنواره تئاتر فجر در خوابي عميق فرو رفته است  اين تالار يكي از تالار هاي اصلي و حرفه اي تئاتركشور مان است .
 همچنين تالار مولوي كه به تازگي نامش تئاترمولوي شده است و سكوي پرتاب هنرمندان جوان نوآور در عرصه تئاتر است ازنيمه مرداد به منظور مرمت و ساخت و سازتعطيل شد ، اين سالن به اصطلاح دانشجويي، حرفه اي كه زماني مر كز تئاتر خلاق كشور مي ناميدندش، تا دي ماه 82 تنها نفس تئاتريش، بوي آهك و پروژكتورهاي بازشده اتاق نورو گروهاي جواني بودكه در ميان تل خاك ها اين تالار تمرين تئاتر مي كردند . با رفتن جشنواره هاي ميهمان وپايان دواجراي مذهبي15 روزه، تاكنون پژواك گرصداي هيچ تئاتري نبوده است . هنوز مشخص نيست كه در سال 83 اين نمايش براي ميزباني تئاتر هاي حرفه اي مر كز هنرهاي نمايشي انتخاب خواهد شد يا نه؟
تالار پر تماشاگرسنگلج  هم ازدهه آخر بهمن ماه و باپايان يافتن اجراي نمايش " فالگوش " فقط محل تمرين گروه هاي از همه جا رانده شده تئاتربوده وبه تازگي در استانه اتمام ماههاي عزاداري پذيراي يك نمايش مذهبي آييني به مناسبت محرم وصفر شده است.
 حتي تالاروحدت كه زماني نگين تئاترهاي كشوربود و هنرمندان برجسته وحرفه اي تئاتر معاصرآثار خود را در آن را به نمايش مي گذاشتند از سال گذشته به عنوان مايملك بنياد رودكي شناخته شده . مدتي است اجراهاي تئاتر مر كز هنرهاي نمايشي دراين تالارحكم مستأجران آواره را پيدا كرده اند و سياست ها و برنامه ريزي هاي تئاتر در اين تالارشكل ديگري يافته است .
  يكي ديگر از تالارهاي اصلي مر كز هنرهاي نمايشي ، تالار هنر است كه گفته مي شود محلي ثابت براي اجراهاي عروسكي و نمايشهاي شاد كودكانه است. اما تالارهنر نيز از اين نعطيلات بي نصيب نمانده است . 
پيش از اين معمولا بعد از پايان جشنواره، اين سالنهاي نمايشي يك هفته به منظور استراحت كاركنان فني، تعطيل بودند .سالنهاي تئاتر شهر نيز تا دوهفته پس از جشنواره به خاطر سفر دسته جمعي مسوولان و بيشتر كاركنان اين مجموعه به فرانسه در خاموشي به سر مي برد.
 آغاز ماه محرم وصفر پس از سپري شدن مدت استراحت اين سالن ها موجب تداوم تعطيلي آن ها شد. چرا كه امكان اجراي برخي از نمايشها در سالنها نمي باشد  بنابراين به دليل عدم برنامه ريزي مشخص و حساب شده ، طي اين دوماه نيز استفاده مناسبي از سالنهاي نمايشي صور ت نگرفته . نمايشهاي معدود مذهبي هم كه به مناسبت ايام مورد نظر در اين تالارها اجرا شده اند با تأخير و ضعف اطلاع رساني وعدم استقبال تماشاگر مواجه شدند. اجراهاي اصلي هم كه امكان اجرا در اين ايام را داشتند با تعطيلات ووقفه پي در پي در اجرا مواجه شدند .   
مسوولين مربوطه در باره دلايل خواب زمستاني بي پايان اين تالارها نظرات مختلفي ارائه مي دهند،"محمد بهرامي " مسوول روابط عمومي مجموعه تئاتر شهرمي گويد" يكي از دلايل عمده وقفه در اجراهاي تئاتر شهر، تعطيلات پي در پي اين روزها بود. پس از جشنواره به خاطر زحمات شبانه روزي كاركنان و رفع خستگي آنها، تئاتر شهر يك هفته تعطيل شد سپس برخي از تالار ها بايد اجراهاي باقي مانده  قبل از جشنواره  را دنبال مي كردند . چند سالن ديگر نيز به دلايل مختلفي از جمله تعميرات ، خالي ماند از طرفي ما يك هفته به خاطر ايام محرم تعطيلي داشتيم و سپس با دوهفته تعطيلات نوروز مواجه شديم .
وي يكي ديگر از دلايل اين امر را آماده نبودن گروه هاي اجرايي دانست و تصريح كرد: كارگردان مي گويد نمايش من براي فلان تاريخ آماده اجرا است اما موقع اجرا مي گويد نمايش هنوزآماده نشده وقتي تئاتر آماده اجرا نيست ما نمي توانيم كاري جزصبر كردن انجام دهيم . اين موارد در سالهاي قبل هم زياد پيش مي آمد بهرحال تئاتر به خاطر آن كه يك هنرزنده است مشكلات و مسايل غير قابل پيش بيني دارد. البته اين گونه برخوردها درنوع برخورد مجموعه با اجراهاي بعدي  كارگردانان تأثير دارد.
مسوول روابط عمومي تئاترشهر درباره علت تأخير و وقفه طولاني قبل از اين تعطيلات در اجراهاي تالار اصلي و نو نيز بيان داشت : سيستم نورو صداي تالار اصلي بايد تعميرمي شد . به همين خاطر لازم بود مدتي خالي ازبرنامه اجرا باشد. تالار نوهم پس از هشتمين خوان كمي درگير تعميرات شد .سپس به خاطر نزديك بودن ايام جشنواره تصميم گرفته شد تا بعد از جشنواره بدون برنامه باشد، پس از جشنواره هم گروهي كه قراربود اجرا بروند آماده نبودند !
وي در باره برنامه اجراهاي اين تالارگفت : به طور دقيق مشخص نيست چه نمايشي ابتدا اجرا مي شود! اما صحبت بر سر اجراي سه نمايش است .بعد از محرم و صفريعني تا ارديبهشت ماه يكي از آنها اجراي خود را آغاز مي كنند.
مديرروايط عمومي تئاتر شهر همچنين از جدول اجراهاي مجموعه تئاتر شهر در سال 83 اظهار بي اطلاعي كردو متذكر شد: به خاطر تراكم اجراهاهنوز تكليف خيلي از نمايشها مشخص نيست . روشن شدن سرنوشت نمايش ها و سالن ها نيازمند يك برنامه ريزي فشرده اي است. احتمالا تاهفته آينده جدول برنامه هاي تئاتر شهر اعلام مي شود.
"حجت عليخاني " مسوول روابط عمومي تئاتر مولوي نيز تعطيلات را يكي از دلايل وقفه در اجراهاي مولوي دانست و گفت : تئاتر مولوي پس از افتتاح خود در 4 دي ماه، تا پايان سال 82 ميزبان 4 جشنواره تئاتر بودو اين جشنواره ها چيزي در حدود دوماه از وقت تالار را به خود اختصاص داد پس از جشنواره نيز بلافاصله دو تالارمولوي پذيراي دو اجراي مذهبي شدند وپس ازآن دو هفته تعطيلات نوروز پيش آمد .از سال نو نيز منتظر اعلام جدول اجراي سال 83 توسط مديريت تالار هستيم.
وي افزود: در حال حاضر مدير تالار چيزي حدود 50 نمايش داوطلب اجرا در تالاررامورد بازبيني قرار داده و7 نمايش  مورد تصويب قطعي قرارگرفته . 4 نمايش هم مشروط به اصلاح  شده اند. البته مذاكراتي هم با مسوولين جشنواره هاي دانشگاهي و ماه براي اجراي آثاربرگزيده اين دو جشنواره در تالار مولوي شده است.
مسوول روابط عمومي تئاتر مولوي در باره اجراي نمايشهاي جشنواره فجر دراين تالار متذكر شد: تاكنون هيچ صحبت و در خواستي از طرف مركز هنرهاي نمايشي به مديريت تالار مولوي نشده است و هنوز اجراي اين نمايشها در مولوي قطعي نشده است .
وي كه خود ازجمله كارگرداناني است كه از جشنواره فجر سال 82  همچنان به انتظار نوبت اجراي عمومي اثرش به سر مي برد با انتقاد به اين شكل برنامه ريزي در اجراهاي عمومي تصريح كرد : بيشتر از يك سال و نيم است كه همچنان در انتظار گرفتن اجراي عمومي نمايشم به سرمي برم طبق قانون مركزهنرهاي نمايشي و جشنواره تئاتر، مسولين جشنواره بايد در برابر نمايشهاي جشنواره ضمانت اجرايي داشته باشند.من نمي دانم جدول اجراها براساس چه رابطه و منطقي  بسته شده است به نظر من شما بايد از مدير تئاتر شهر، مدير مر كز هنرهاي نمايشي ، شوراي نظارت  و ديگر مسوولين تئاتردرباره عدم امكان اجراي نمايشهاي جشنواره بپرسيد؟ نمايش من درجشنواره سال 82 درتالار مولوي اجرا شد اما آقاي " شريف خدايي" براي اجراي عمومي ازمن خواست در تالار شماره دو يا تالار نو مجموعه تئاترشهراجرا بروم كه به دليل طراحي صحنه ما اين خواسته اصلا امكان پذير نبود ، معاون فني تئاتر شهر هم اين موضوع را تأييد كرد. بازيگران نمايش من افرادي چون انوشيروان ارجمند و محمد حاتمي هستند كه به عنوان بازيگر حرفه اي پيشنهادات تلويزيوني و تئاتري فراواني دارند . چه كسي مي تواند تضمين كندپس از يك سال ونيم انتظار براي اجرا عمومي، اين بازيگران براي اجراي كار من صبر كنند .
"كيوان نخعي " مدير تالار سنگلج نيز، تداخل ماه محرم و صفر و تعطيلات پي در پي را علت وقفه در اجراهاي تالار سنگلج دانست و توضيح داد: ازدحام در اجرا هاي تئاتر، هميشه براي تالار ها وجود دارد بنابراين ما پس از جشنواره آييني، سنتي برنامه ريزي اجراهاي خود را كرديم وچون فقط يك تالاردر دست كار داشتيم با مشكل خاصي براي برنامه ريزي اجرا هاي خود مواجه نبوديم . اين وقفه بيشتربه خاطر محرم و صفر ، و محدوديت اجراهاي تالار سنگلج در اين ماه ها بود !
وي در ادامه گفت: همان طور كه مي دانيد تالار سنگلج سالن  مختص اجراي نمايشهاي آييني و سنتي است . اكثر اين نمايشها كمدي و بر اساس نمايشهاي شادي آور شكل گرفته اند. بنابراين امكان اجرا درايام عزاداري را ندارند البته بايد بگويم خيلي از نمايشها جدول هم بودند كه امكان اجرا در اين روزها راداشتند .اما شوراي نظارت و ارزش يابي مر كزهنرهاي نمايشي ست كه به ما مي گويد چه نمايشي بايد در تالار اجرا كنيم. بهرحال تالار سنگلج زير نظر مر كز است و بايد طبق قوانين مر كز عمل كند .
مدير تالارايام تعطيلات را زمان مناسبي براي تعميرو بازسازي تالار هاي نمايشي دانست ودرپاسخ به اين كه چرا براي ايام محرم و صفر جهت اجراي نمايشهاي مذهبي و تعزيه در اين تالاربرنامه ريزي نشده است گفت: سه نمايش رابراي اين ايام بازبيني كرديم اما هيچ يك از نظر كيفي در حدي نبودند كه امكان اجرا داشته باشند . در نهايت نمايش مذهبي آييني " خان لره" از هفته گذشته اجراي خود را آغاز كرد.
پس از گفت وگو با مسوولين هرسالن ، درصدد بر آمديم با رئيس مر كز هنرهاي نمايشي در باره اين معظل گفت و گو كنيم .  امكان  اين گفت وگو فراهم نشد. انتخاب بعدي براي پيگيري معضل در مركزهنرهاي نمايشي "مسئول روابط عمومي اين مركزاست .
" محمد حسين ناصر بخت"مسوول روابط عمومي مر كز هنرهاي نمايشي با رد هر گونه وقفه در اجراهاي سالنهاي نمايشي درغير ازايام محرم وصفر تصريح كرد: به طور طبيعي ما طي ايام محرم و صفر با محدوديت اجراي تئاتر مواجه هستيم البته قبول دارم كه بايد براي اين روزها نمايشهايي از قبل آماده اجرا شوند. اما رفع اين كاستي نيازمند يك برنامه ريزي ده ساله است. ما همچنان مشكل كمبود بودجه در تئاتر را داريم . ضمن اينكه هنوزبرنامه ريزي كلاني در مورد تئاتر كشور صورت نگرفته است. همچنين در سالنهاي بزرگ و حرفه اي مانند تالار اصلي تئاتر شهرامكان اجراي هر نوع نمايشي نيست . نمايشهايي كه بازيگرفراوان دارند مي توانند در اين سالن اجرا بروند. بنابراين بايد بودجه زيادي جهت ساخت نمايشي با بازيگران زياد براي اجرا در سالن اصلي تئاتر شهرهزينه شود ! اما در شرايط كنوني امكان توليد تعداد انگشت شماري از اين گونه نمايشها براي ما وجود ندارد.
وي افزود: بودجه اي كه دراختيار مر كز هنرهاي نمايشي قرارمي گيرد بايد صرف نمايشهايي شود كه ازنظر كيفي در سطح بالايي قرار دارند زيرا وظيفه مر كز هنرهاي نمايشي به عنوان يكي از زير مجموعه هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي الگو سازي از طريق نمايش است. پيشبرد اين وظيفه نيازمند بودجه و نيروي انساني كافي است كه مااكنون در اختيار نداريم.
مسوول روابط عمومي مر كز هنرهاي نمايشي همچنين درباره كم شدن اجرا هاي تئاتر در تالار وحدت متذكر شد : تالار وحدت زير نظر بنياد رودكي است و جز سالنهاي مر كزهنرهاي نمايشي نيست . بايد بنياد رودكي از ما تقاضاي اجراي نمايش را داشته باشد تا ما نمايش را براي اجرا به آنها معرفي كنيم .به طوري كه تاكنون  مسوولين تالارخواستار اجراي هر نمايشي شده اند ماامكان اجراي آن را فراهم كرديم .
در مقابل اظهارات مدير روابط عمومي مركز مسوولين تالار وحدت در باره علت كم شدن اجراي تئاتر در اين سالن مي گويند مركزهنرهاي نمايشي بايد نمايش را براي اجرا در تالار وحدت به ما معرفي كند! با مجوز اين مركز نمايشها مي توانند در اين تالار اجرا شوند .
" ژاله حاتم" مسوول روابط عمومي تالار وحدت درباره چگونگي اجراي تئاتر دراين تالار توضيح داد: كارگرداني كه تمايل به اجراي اثرش در تالاروحدت دارد به ما مراجعه مي كند . بنياد رودكي نيز با ارائه مجوز اجرا ازمر كز هنرهاي نمايشي با آن كارگردان قرار داد مي بندد.البته معمولا نمايشهايي دراين تالار اجرا مي شود كه دكور و تماشاگر خاص دارند و امكان اجرا درسالنهاي تئاتر مر كز هنرهاي نمايشي را ندارند!
وي در باره علت اين كه چرا مر كز هنرهاي نمايشي كمتر نمايشي را به اين تالارمعرفي مي كند توضيح داد: فكر مي كنم به خاطر هزينه اي كه مر كز بايد براي اجراي نمايشها به تالار بپردازد طي سال گذشته نمايشهاي كمي به ما معرفي كرده است . به هرحال اجراي نمايش در تالار وحدت براي مر كز هنرهاي نمايشي هزينه زيادي در بردارد. فكرمي كنم مسوولين اين مر كز ترجيح مي دهند در صورتي كه نمايشي امكان اجرا در سالنهاي تحت اختيار اين مركز را نداشته باشد آن را به تالار وحدت معرفي كنند.
با تمام اين دلايل ذكر شده از طرف مسوولين تالارهاي نمايشي، نمي توان از عدم وجود يك برنامه ريزي منسجم و حساب شده در سياست گذاري هاي تئاتر غافل شد . بايد گفت در شرايطي كه  به گفته مسوولين، تئاتر با كمبود بودجه و سالن اجرا مواجه است ، نداشتن برنامه، عدم بهربرداري مناسب از سالنهاي موجود كه معمولا از استاندارهاي لازم يك سالن تئاتر هم برخوردار نيستند، نه تنها مي تواند موجب عدم پيشرفت اين هنرشود بلكه سبب ساز سقوط اين هنر ازموقعيت كنوني اش مي شود.
با نگاهي دقيق به برنامه  سالن هاي تئاترطي اين سالها به خصوص ماه هاي اخير متوجه مي شويم مشكل اساسي در اين زمينه بيشتر در مجموعه تئاتر شهر ديده مي شود . مشكلاتي كه از سال گذشته، پس از تغيير مديريت اين مجموعه شكل پيچيده اي به خود گرفته است .
 آيا دليل اصلي اين مشكلات مديريت يك مسوول دردو بخش مهم تئاتر كشوريعني مكز هنرهاي نمايشي و مجموعه تئاتر شهر نيست؟ صرف نظر از مسئوليت هاي مديريتي متعدد و متفاوت اين مدير آيا مسوول مركز هنرهاي نمايشي امكان رسيدگي به همه امورمجموعه تئاتري با 8 تالاركوچك و بزرگ را دارد؟ آيا زمان آن فرا نرسيده است كه با برنامه ريزي و بهره گيري مناسب از امكانات محدود تئاتر، نگذاريم تئاتر بيش از اين در خواب زمستاني بماند!