صهبایی در گفتگوی مشروح با خبرنگار مهر از مسائل و پشت پرده مشکلات ارکستر سمفونیک تهران در زمان مسئولیتش سخن گفت. وی در پاسخ به انتقاداتی که به عملکرد او شده است همکاری نکردن برخی مسئولان را موجب پایین آمدن مسائل کمی و کیفی ارکستر دانست و به طور کلی در خصوص اتفاقات دو سال اخیر از جمله کنسرتهای ارکستر در زمان رهبری اش صحبت کرد.
*خبرگزاری مهر- گروه موسیقی: آقای صهبایی چطور شد که شما بعد از سالها دوری از ایران به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک تهران مشغول به کار شدید؟
- منوچهر صهبایی: در مهر ماه سال 1386 به دعوت دفتر موسیقی به مدیریت آقای احمدی برای رهبری ارکستر سمفونیک به طور طولانی مدت به ایران دعوت شدم و من هم این دعوت را پذیرفتم و به ایران آمدم.
*از نظر شما آیا در این مدتی که سمت رهبری ارکستر را داشتید ارکستر سمفونیک به جایگاهی که شایسته آن است رسید یا نه؟
- ببینید ندانم کاریهای که درگذشته در کار اداره و رهبری ارکستر صورت گرفته است را نمی توان با یکی دو سال کار تخصصی جبران کرد اما قطعا نسبت به قبل ارکستر پیشرفتهای قابل توجهی کرد.
*چطور شد که از کار کناره گرفتید؟
- جریان کناره گیری من از رهبری این بود که در فروردین ماه و هفته اول اردیبهشت ماه امسال زمانی که من در حال تمرین با ارکستر و آماده کردن آن برای کنسرتهای آینده بودم مدیرعامل انجمن موسیقی با توجه به اینکه دفتر موسیقی مدیر کل نداشت و معاونت هنری وزارتخانه هم تازه کار خود را آغاز کرده بود بدون هماهنگی با من رهبر ارکستر دیگری را به عنوان مهمان به ایران دعوت کرد. من هم با شنیدن این موضوع و با توجه به اینکه مدیر کل وجود نداشت تا با او صحبت کنم از آن پس به تالار نرفتم.
*مگر انجمن موسیقی متولی ارکستر سمفونیک نیست؟
- خیر. در آن زمان تعدادی از نوازندگان با وزارتخانه، تعدادی با بنیاد رودکی و تعدادی هم با انجمن موسیقی قرارداد داشتند ولی همواره از سوی انجمن تلاش می شد که ارکستر به آنها واگذار شود. در ابتدای کار من، اولین مرحله قراردادم با دفتر موسیقی و موسسه هنرهای معاصر بسته شد ولی انجمن موسیقی دائم در کارهای ارکستر دخالت می کرد و می توانم بگویم که 70 درصد از مشکلات ما را سهوا و یا عمدا به وجود می آورد. به عنوان مثال تاخیر در امضای قرارداد با نوازندگان و پرداختها و یا طرفداری از نوازندگان بی نظم و اخلالگر ...
*خب شما به عنوان رهبر و مدیر ارکستر اختیاراتی داشتید چرا از آن اختیارات استفاده نکردید؟
- بله طبق قرارداد من اختیار تام داشتم ولی عملا با من همکاری نمی شد.
*وضعیت ارکستر را در زمان رهبری خودتان چگونه ارزیابی می کنید؟
- در آن زمان از نظر انضباط و سطح موسیقیایی پیشرفت زیادی در کار به وجود آمده بود و هر کنسرت ما از کنسرت قبلی بهتر می شد. گواه این مطلب موسیقیدانان وعلاقمندان به موسیقی سمفونیک هستند که تعداد آنها در هر کنسرتی افزایش پیدا میکرد. وقتی که من رهبری ارکستر را به عهده گرفتم وضع قرارداد بسیاری از نوازندگان مشخص نبود. من مدیر کل آن زمان دفتر موسیقی را متقاعد کردم که با تمام نوازندگان که در مجموع تعداد آنها را به 83 نفر رسانده بودم قرارداد بسته شود و مسئله حقوق ماهیانه، بیمه درمانی و بیمه بازنشستگی آنها را درست کردم. باعث تاسف است که بعداز این همه تلاش اوضاع کنونی ارکستر را به 3 سال پیش برگردانده اند.
* گفته می شود تعدادی از نوازندگان ارکستر اخراج شده اند. آیا این در برنامه کاری شما بود؟
- خیر. من هم شنیدم حدود 10 نفر از نوازندگان جوان که از بهترین و متعهد ترین نوازندگان ما و امیدهای فردای این ارکستر بودند را اخراج کرده و با تعداد زیادی فقط به صورت پروژه ای یعنی بدون دادن هیچگونه ضمانت شغلی کار می کنند.این مسئله به سطح کار ارکستر از نظر تخصصی زیان فراوانی خواهد زد و از نظر انسانی به هیچوجه قابل دفاع نیست. نوازندگان نیز در نشستهای خصوصی اعتراض می کنند ولی دستشان به جایی بند نیست. عده زیادی از جوانان شاغل در ارکستر مسئولیتهای خانوادگی دارند و برخی از آنان در شرایط فعلی حتی اجاره منزلشان را هم نمی توانند بپردازند.
*به نظر شما این تصمیمات از سوی دفتر موسیقی ارشاد بوده است؟
- فکر نمی کنم، چون دفتر همچنان مدیر کل ندارد وبا توجه به رویه سابق اینگونه تصمیمات متعلق به انجمن موسیقی است. باید بگویم این تصمیمات باعث شده که این نوازندگان برای تامین مخارجشان به کارهای غیر هنری مشغول شوند و یا به فکر ترک ایران افتاده تا شاید در جای دیگر دنیا راهی برای فعالیتهای هنری و تامین معاش پیدا کنند. این بحران به شدت به حال و آینده موسیقی سمفونیک در ایران صدمه های جبران ناپذیری را وارد خواهد کرد.
*در این مدت که یا انجمن و دفتر موسیقی همکاری داشتید آیا در مورد حق و حقوق خودتان مشکلی داشتید؟
- خیر، تا کنسرتهای بهمن سال گذشته که در اروپا اجرا شد مشکلی نبود. در آن زمان قرارداد جدیدی با من بستند که آن کنسرتها را رهبری کنم. چون این برنامه جزو برنامه های رسمی ارکستر نبود. من هم فقط به دلیل تعهدی که به ارکسترمان دارم و اینکه رهبر ثابت ارکستر بودم و نمی خواستم ارکستر را در این سفر پر ماجرا تنها بگذارم و همینطور اصرار فراوان مدیر انجمن و آهنگساز اثر آن را قبول کردم. با توجه به دردسرهای بزرگی که آن کنسرتها برایم داشت اگر سه برابر مبلغ قرارداد را هم به من می دادند باز هم زیاد نبود. من مشکلی نداشتم ولی به گوش من رسیده که می گویند من پاداش گرفتم در حالی که من پاداشی دریافت نکردم بلکه مبلغی که داده شد طبق قرارداد و توافق طرفین بوده و حتی تقدیری که در جشنواره از بنده شد لطف معاون هنری وزیر ارشاد آن زمان آقای دکتر ایمانی بود. بنده به خاطر تقدیر شدن به ایران نیامدم بلکه صرفا یک خدمت به موسیقی سمفونیک مملکتم بود.
*بعضی از مسئولان به شما انتقاد کرده اند که عملکرد شما خوب نبوده و کنسرتهای ارکستر سمفونیک در زمان شما کم شده است؟
- در مورد عملکرد اینجانب در سالهای گذشته اگر تعداد کنسرتهای ما محدود شد به دلیل قرارداد ناشیانه ای بود که با نوازندگان ارکستر بسته می شد. بر مبنای آن قرارداد نوازنده فقط موظف به اجرای 12 کنسرت در سال بود. اگر انجمن قادر به هماهنگیها و تغییرات لازم در قراردادهای نوازندگان می بود ما می توانستیم هر کدام از برنامه هایمان را 10 بار تکرار کنیم و به این صورت به اضافه کنسرتهای مناسبتی ارکستر ما در سال بیش از 70 بار می توانست به روی صحنه رود. ولی حتی برای تعداد همان 12 کنسرت که در سال گذشته به 19 کنسرت رسیده بود انجمن قادر به هماهنگیهای لازم نبود.
*چه دلیلی داشت که انجمن موسیقی با شما همکاری نمی کرد؟ عموما این عدم همکاریها در چه زمینه ای بود؟
- از دید من به علت نداشتن توانایی و تخصص کافی آنها در این کار بوده است. در مورد بخش دوم سئوال باید بگویم عدم همکاریهایی مثل ناهماهنگی در چاپ پوستر و بروشور شبهای کنسرت. با اینکه من تمام اطلاعات لازم را حدود یکماه قبل از اولین شب اجرا در اختیار آنها قرار می دادم پوسترها به جای حدود دو هفته قبل از کنسرت 2 روز و یا حتی در روز اجرای کنسرت به تعداد محدود آماده می شد که دیگر به هیچ دردی نمی خورد. بروشور شب کنسرت که حاوی اطلاعات مهمی برای حضار در سالن بود اغلب تازه شب آخر کنسرت آماده می شد.آن هم اکثرا به صورت فتوکپی و نه چاپی و با تعداد بسیار کم و طریق توزیع نادرست.
*همکاری ارکستر در جشنواره موسیقی فجر چگونه بود؟
- در جشنواره فجر گذشته نیز فقط در شب اختتامیه بروشورها که پر ازغلط و بسیار بد تهیه شده بودند به دست مردم و وزیر ارشاد که آن شب حضور داشتند رسید. شبهای قبل از آن برنامه با بلندگو و به طور ناقص اعلام می شد. از نظر هماهنگی و برنامه ریزیها یکی از بدترین جشنواره ها بود.
* در نهایت عملکرد ارکستر در زمان خودتان را به لحاظ کیفیتی چگونه ارزیابی می کنید؟
- در مورد عملکرد ارکستر باید بگویم عملکرد خوب یک ارکستر به تعداد زیاد برنامه های تکراری آن نیست بلکه به کیفیت و نوع آنهاست. من درسالهای گذشته پر ارزش ترین آثار موسیقی سمفونیک را در برنامه های ارکسترمان جای دادم و در زمانهایی که کنسرتی در پیش نبود به صورت تمرینی آثاری که به بالا بردن سطح تکنیک و فهم موسیقی نوازندگان کمک می کرد را با آنها تمرین می کردم. به عنوان مثال سمفونیهایی از بتهوون، چایکوفسکی، مندلسن، موتسارت، دورژاک و... اینها رپورتوار واقعی یک ارکسترسمفونیک هستند و نه این برنامه هایی که امسال با ارکستر اجرا شده که اغلب هیچگونه ارزش هنری نداشته و فقط باعث پایین آمدن سطح موسیقیایی یک ارکستر سمفونیک می شوند. اگر این برنامه ها به همین طریق ادامه پیدا کند ارکستر از وضع فعلی هم ضعیف تر خواهد شد و به سختی قادر به اجرای خوب رپرتوار استاندارد موسیقی سمفونیک خواهد بود.
*... و سخن پایانی .
- واقعا برای من جای سئوال دارد و باید پرسید که آیا این باعث تاسف نیست که سودجوییها و جاه طلبیهای بعضیها و طرفداری از ادامه بی نظمی در کار ارکسترسمفونیک که غالبا از طرف تعداد محدودی از نوازندگان اعمال می شود چرا باید موجب تخریب حال و آینده یک ارکستربا سابقه در کشورمان شود و کسی هم در پی حل و فصل آن نباشد.
نظر شما