محتواي پژوهش هاي كشور با نيازهاي جامعه فاصله اي عميق دارند // بودجه هاي تحقيقاتي كاربرد زينتي پيدا كرده اند

عضو هيئت علمي دانشگاه صنعتي اميركبير
نتايج پژوهش هاي علمي بايد به عمل تبديل شوند 
استادان نبايد كارشناس مقاله نويسي باشند

عضو هيئت علمي دانشگاه اميركبير گفت: براي تبديل نتايج يك تحقيق علمي در صنعت شايد سالها زمان لازم باشد. براي پياده سازي علوم جديد بايد صحت يا سقم آنها مشخص شود. البته اينكه سرعت تبديل علوم جديد به عمل چقدر بايد باشد نكته مهمي است كه بايد مورد بحث قرار گيرد.

د

كتر محمد باقر منهاج در گفت و گوي اختصاصي با خبرنگار گروه دانشگاهي "مهر" افزود: تبديل دانش به تجارت از ديدگاه سه اردوگاه فرضي بررسي مي شود. استاد رياضي به عنوان مسئول اولين اردوگاه، استاد كنترل مسئول دومين اردوگاه و يك فرد تجاري و صنعتي به عنوان مسئول سومين اردگاه در اين مدل مطرح مي شوند. هر سه نفر ذكر شده به صورتي مجزا به پروسه علمي نگاه مي كنند. استاد رياضي به بخش رياضي و محاسبات پروژه مي پردازد و آن را تحليل مي كند، استاد كنترل به كنترل قسمت هاي مختلف و سيگنالها مي پردازد. وي بررسي مي كند كه محاسبات انجام شده دقيق و قابل استناد هست و قابليت تجاري شدن را دارد يا خير. در واقع استاد رياضي به علم نگاه مي كند و ديد استدلالي دارد ولي ديدگاه فرد كنترل متفاوت از اوست. رياضيات و علم ملكه ذهن شخص كنترل كننده نيست ولي اين موضوع كه پروژه فاكتورهاي لازم براي تجاري شدن را داشته باشد، براي وي مهم است. اما فرد تجاري كه سومين اردوگاه را اداره مي كند، فقط ديد تجاري دارد. تمام دغدغه اين فرد اين است كه ببيند اين پروژه چقدر برايش تمام مي شود، براي اجراي علمي پروژه چقدر زمان لازم است، آيا سوددهي لازم را دارد يا سود بيشتر در همان علوم قديم است. بنابراين نگاه او در موضع سود دهي و حفظ بازار است. اگر سوددهي لازم را داشته باشد به طور حتم براي محقق خرج مي كند.

دانشمند برتر سال 2004 تصريح كرد: براي محقق دانشگاهي اين مهم است كه خود را به روز نگه دارد، مطابق علم روز دنيا فعاليت كند و زايش علمي جديد در درون خود داشته باشد. به عنوان مثال پروفسور زاده سالها پيش محاسبات فازي را بنها نهاد. وي در مقابل محاسبات سخت، محاسبات نرم را مطرح كرد و در سال 1965 در آمريكا مقاله اي پيرامون اين مسئله منتشر كرد. با اينكه اين مقاله در آمريكا به چاپ رسيده بود، آمريكايي ها بحث علمي پروفسور زاده را نپذيرفتند. مقاله دكتر زاده وارد كشورهاي ديگر چون ژاپن شد. ژاپني ها كه برعكس دنياي علم، روي موضوعات علمي بيش از حد ريز نمي شوند، نتايج علمي پروفسور زاده را به كار بردند و براي آن بودجه هم تعريف كردند. سپس در انگلستان اين مقاله به صورت عملي پياده شد (در سال 1974). انگليسي ها و ژاپني ها از نتايج اين مقاله نهايت استفاده را بردند. آمريكايي ها بعد از بيست سال اين مقاله را در كشور خود پياده كردند.

استاد فقط كارشناس مقاله نويسي نيست. در زمان گذشته استاد فقط بايد مقاله نويسي مي كرد. اما امروزه زمان فرق كرده است. در دوره جديد بايد حس كنيم زايش علمي جديد داريم. كار دانشگاه ها علاوه بر مقاله نويسي بحث تجربي و آزمايش ها پروژه ها نيز هست و اساتيد ضمن اينكه به توليد مقالات علمي مي پردازند، آنها را در دانشگاه خود، به بوته آزمايش و عمل مي گذارند.

عضو هيئت علمي دانشگاه صنعتي اميركبير

وي افزود: بنابراين طبيعي است كه بين يافته هاي علمي و صنعت فاصله اي زماني وجود داشته باشد. كار علمي جديد شايد سال ها از ارائه آن بايد بگذرد تا صنعتگران آن را به صورت عملي در صنعت پياده سازند چون براي پياده سازي علوم جديد بايد بطلان، صحت يا سقم آنها مشخص شود. البته اينكه سرعت تبديل علوم جديد به صنعت چقدر بايد باشد نكته مهمي است كه بايد مورد بحث قرار گيرد.

دكتر محمد باقر منهاج تصريح كرد: نكته ديگر اين است كه آيا استاد فقط كارشناس مقاله نويسي است. در زمان گذشته دغدغه استاد فقط همين بوده است. او فقط بايد مقاله نويسي مي كرد. اما امروزه زمان فرق كرده است. در دوره جديد بايد حس كنيم زايش علمي جديد داريم. كار دانشگاه ها علاوه بر مقاله نويسي بحث تجربي و آزمايش پروژه ها نيز هست و اساتيد ضمن اينكه به توليد مقالات علمي مي پردازند، آنها را در دانشگاه خود، به بوته آزمايش و عمل مي گذارند. بنابراين توليد علم و تبديل علم به نوآوري بايد همزمان و همراه هم صورت گيرد. اما اينكه كدام پروژه زودتر تجاري شود شود بستگي به نيازهاي موجود در جامعه دارد و در واقع اين جامعه است كه اين اولويت را ديكته مي كند.

عضو هيئت علمي دانشگاه امير كبير افزود: مسولان كشور بايد براي اينكه فاصله نتايج مقالات علمي و عمل آنها را كاهش دهند بايد تصميمات جديدي اتخاذ كنند. راهي ايجاد كنند كه صنايع به همكاري با دانشگاه ها و همزماني با علوم جديد راغب شوند. آمريكا سالها پيش براي ايجاد چنين انگيزه اي در بين صنايع، قانوني را ايجاد كرد. طبق اين قانون صنايعي كه با دانشگاه ها همكاري علمي داشتند، از ماليات معاف مي شدند. اين مكانيسم باعث شد دانشگاه و صنعت به هم متصل شوند. نتايج اينگونه هماهنگي ها را در پيشرفت جامعه علمي و صنعتي آمريكا مشاهده مي كنيم.

وي در پايان تصريح كرد: دانشگاه اردوگاه آكادميك است و بايد دنبال افزايش علوم جديد باشد و هيچگونه محدوديتي نبايد در توليد علم و دستيابي به علوم جديد در دانشگاه ها وجود داشته باشد. حتي بايد سعي كنيم دانشگاه هاي ما بين المللي شوند. مثل دانشگاه جندي شاپور سابق كه بين المللي بود و دانشجويان كشورهاي مختلف در آن دانشگاه به تحصيل مشغول بودند. اين روابط بين المللي سبب مي شود ارتباط با دانش نوين راحت تر صورت گيرد.

 عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت ايران
نتايج تحقيقات در ايران خريداري ندارد 
بودجه تحقيقاتي كاربرد زينتي پيدا كرده است

عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت گفت: در شرايط فعلي بودجه هاي تحقيقاتي در كشور ما زينت است نه ضرورت. صنايع و سازمانها در آمارشان بودجه هاي كلان براي پروژه هاي علمي تعريف مي كنند ولي اگر در مورد نتايج تحقيقات آنها سوال شود، چيزي براي ارائه ندارند يا تحقيقات انجام شده در آن سازمانها به عمل نرسيده است.

دكتر مجيد نادري در گفت و گو با خبرنگار دانشگاهي "مهر"، در ايران خريداري براي نتيجه تحقيقات علمي وجود ندارد و تحقيقات لابه لاي قفسه ها مي مانند. حتي تحقيقات كاربردي كه با صرف بودجه هاي كلان صورت مي گيرند بدون استفاده باقي مي مانند. يكي از دلايل اين نقص در كشور، صنايع موجود در جامعه هستند. صنايع ما اكثرا صنايع مونتاژ هستند و حتي كوچكترين تغييري را نمي توانند در سيستم توليد خود ايجاد كنند مگر اينكه مطابق با خواسته هاي شركت هاي خارجي طرف قراردادشان عمل كنند. مشكل استفاده نشدن تحقيقات فقط به صنايع برنمي گردد. حتي در وزارت خانه هاي ما نيز همچون مشكلي وجود دارد و در آنها نيز تحقيقات به شكل عملي مورد استفاده قرار نمي گيرد. وي تصريح كرد: متاسفانه در صنايع ما گروه R&D براي هدايت و تعيين خط مشي هاي علمي و تحقيقاتي وجود ندارد. در ضمن دستگاه ها، سازمان ها و وزارت خانه هاي ما فقط براي ارائه آمار در پايان هر دوره زماني به پروژه هاي تحقيقاتي مي پردازند. چون طبق قانوني در كشور دستگاه هاي دولتي هنگامي كه با دانشگاه ها در زمينه تحقيقات علمي قرارداد منعقد مي كنند و مي توانند از بودجه هايي خاص بهره مند شوند. دستگاه ها و سازمانهاي مختلف براي دريافت چنين بودجه هايي پروژه هاي تحقيقات مي پردازند. عضو قطب علمي الكترونيك افزود: در شرايط فعلي بودجه هاي تحقيقاتي در كشور ما زينت است نه ضرورت. صنايع و سازمانها در آمارشان چندين ميليون تومان پروژه تعريف مي كنند ولي اگر در مورد نتايج تحقيقات آنها سوال شود، چيزي براي ارائه ندارند يا تحقيقات انجام شده در آن سازمانها به عمل نرسيده است. عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت در شرايط فعلي بودجه هاي تحقيقاتي در كشور ما زينت است نه ضرورت. صنايع و سازمانها در آمارشان چندين ميليون تومان پروژه تعريف مي كنند ولي اگر در مورد نتايج تحقيقات آنها سوال شود، چيزي براي ارائه ندارند يا تحقيقات انجام شده در آن سازمانها به عمل نرسيده است. به عنوان مثال سالها پيش سيستم جمع آوري و نمايش اطلاعات نيروگاهها را براي نيروگاه طوس در مشهد طراحي كرديم. طراحي اين سيستم تنها از عهده 5 شركت در دنيا ساخته بود. وزارت نيرو در نامه اي محترمانه ضمن تشكر و قدرداني گفته بود، براي توليد اين سيستم مي توانيد با شركت هاي خارجي ارتباط برقرار كنيد. عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت ايران تصريح كرد: در كشور ما مقالات بسيار خوبي ارائه مي شود كه در داخل كشور با نامهرباني مسئولان روبرو مي شود. ولي همان تحقيق مفت و مجاني در كشورهاي ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد. در كشورهاي پيشرفته دنيا روند تحقيقات بر اساس نيازهاي جامعه مشخص است، به تحقيقات اهميت مي دهند و تحقيقات خريدار دارند.

 

 عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز

پژوهش در دانشگاه بدون توجه به نيازهاي جامعه صورت مي گيرد 
نظارت بر بودجه هاي پژوهشي ، متولي مي خواهد

عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز گفت: تحقيقات و پژوهش هايي كه در دانشگاه ها صورت مي گيرند مطابق با نيازهاي جامعه نيست. اين پژوهش ها صرف ارائه مقاله در مجلات معتبر خارجي انجام مي شوند. ضمن اينكه صنايع كشور نيز به دليل انحصاري بودن كمترين اهميت را به پژوهش و تحقيق مي دهند.

دكتر محمد حسين سرورالدين عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز در گفت و گو با خبرنگار دانشگاهي "مهر"، افزود: پژوهش ها به دو دسته تقسيم مي شوند. برخي از پژوهش ها در داخل سازمان ها و ارگان ها صورت مي گيرد كه اين دسته از تحقيقات و پژوهش ها بر اساس نيازهاي موجود در سازمان هاي ذي ربط صورت مي گيرد. در واقع اين سازمان ها و ارگان ها با توجه به مشكلاتي كه دارند طرح ها و پژوهش هايي را انجام مي دهند و از نتايج آن تحقيقات استفاده مي كنند. يكسري تحقيقات نيز در دانشگاه ها شكل مي گيرد. اين تحقيقات براي پروژه هاي كارشناسي ارشد و دكترا تعريف مي شود و هدفي متمايز از اهداف تحقيقاتي صورت گرفته در سازمان ها دارند. پژوهش هايي كه در دانشگاه ها صورت مي گيرد مطابق با نيازهاي جامعه نيست. در دانشگاه دانشجو مستلزم است براي دريافت مدرك فارغ التحصيلي يكي دو تا مقاله در مجلات معتبر خارجي ارائه دهد. هدف از اين پژوهش ها فقط انتشار يك مقاله در مجلات معتبر خارجي است. عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز در اين دسته از پژوهش ها دانشجو مستلزم است براي دريافت مدرك فارغ التحصيلي يكي دو تا مقاله در مجلات معتبر خارجي ارائه دهد. در واقع اين دسته از پژوهش ها در رابطه با نيازهاي واقعي جامعه صورت نمي گيرد چون فقط هدف از اين پژوهش ها انتشار يك مقاله در مجلات معتبر خارجي است. عضو هيئت علمي تبريز تصريح كرد: نيازهاي ما در واقع نيازهايي است كه در كشورهاي پيشرفته سالها پيش تحقيقات مورد نظر براي تامين آنها صورت گرفته است ولي هنوز در كشورهايي چون ايران به عنوان نياز اساسي شناخته مي شود. اگر روي اين موضوعات و نيازهاي اساسي جامعه تحقيق و كار شود، به دليلي كه قبلا در كشورهاي خارجي مورد بررسي قرار گرفته اند ديگر امكان انتشار اين مقالات و تحقيقات در مجلات معتبر وجود نخواهد داشت. اين از نظر اصولي مشكلي براي كشور ايجاد نمي كند. اگر مقررات موجود در دانشگاه ها تغيير يابد و به جاي انتشار مقالات در مجلات معتبر خارجي، انتشار مقالات در مجلات معتبر داخلي ملاك شود، مي توان به هماهنگي پژوهش هاي صورت گرفته در دانشگاه ها با نيازهاي جامعه دست يافت. وي افزود: صنايع متاسفانه چه دولتي و چه خصوصي هنوز نياز به پژوهش احساس نمي كنند. صنايع در دنياي پيشرفته، پژوهش را براي صرف بودجه و انتشار آمار و ارقام انجام نمي دهند بلكه چون رقابت در بين صنايع خارجي شديد است آنها مجبورند براي عقب نماندن از تجارت به پژوهش هاي علمي بپردازند و زمان توليد را كاهش دهند. آنها مجبورند به دانشگاه ها مراجعه كنند و از بودجه هاي پژوهشي استفاده بهينه كنند و با دانشگاه ها قرار داد مي بندند. استاد دانشگاه تبر در تمام كشورهاي پيشرفته صنايع به دنبال دانشگاه ها هستند ولي در ايران دانشگاه ها به دنبال صنعت مي روند، يعني كاملا برعكس. اين رابطه تا معكوس نشود و پژوهش در رابطه با نيازهاي جامعه تعريف نشود پژوهش هاي انجام شده در كشور بي نتيجه خواهند ماند. عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز يز تصريح كرد: در كشور ما چون محصولات انحصاري هستند اين نياز احساس نشده است و صنايع هر محصولي با هر كيفيتي توليد كنند، متضرر نمي شوند چون مشتري براي اين محصولات وجود دارد. در تمام كشورهاي پيشرفته صنايع به دنبال دانشگاه ها هستند ولي در ايران دانشگاه ها به دنبال صنعت مي روند، يعني كاملا برعكس. اين رابطه تا معكوس نشود و پژوهش در رابطه با نيازهاي جامعه تعريف نشود پژوهش هاي انجام شده در كشور بي نتيجه خواهند ماند. اگر پژوهش در كشور واقعي و بر اساس نيازهاي كشور انجام شود و از نتايج كاربردي آنها استفاده شود آن وقت به طور حتم صنايع به پژوهش و دانشگاه احساس نياز مي كنند و براي اينكه در مسير رقابت بازنده نباشند به اين احساس پاسخ خواهند داد. وي افزود: با توجه به توضيحاتي كه در بالا دادم مشخص شد كه نوع دوم از پژوهش در كشور يعني نوعي كه در دانشگاه ها صورت مي گيرد در راستاي نيازهاي جامعه نيست بلكه هدف ارائه مقاله در مجلات معتبر است تا دانشجو مدركش را بگيرد و استاد د بسياري از سازمانها بودجه هاي پژوهشي را صرف هزينه هاي غير پژوهشي يا پژوهش هاي سطحي مي كنند و در پايان با ارائه آمار و ارقام بودجه هاي پژوهشي را مصروف شده اعلام مي كنند. اين آمارها و ارقام در صورتي كه يك متولي واحد پژوهشي در كشور وجود داشته باشد، به راحتي پذيرفته نخواهند شد. عضو هيئت علمي دانشگاه تبريز ر سابقه پژوهشي خود عنوان يك مقاله را اضافه كند. در ايران چون صنايع رقابتي نيستند، از دانشجويان و اساتيدي كه بسيار با استعداد هستند و مقالات بسيار عديده اي نيز در مجلات معتبر علمي به چاپ رسانده اند استفاده بهينه در صنعت و تبديل دانش فني به عمل نمي شود. دكتر محمد حسين سرورالدين در پايان اضافه كرد: خيلي از سازمان هاي دولتي كه بودجه هاي اختصاصي براي پژوهش مي گيرند به سراغ دانشگاه ها نمي آيند. با آنكه قانون آنها را مستلزم به ارتباط با دانشگاه و انجام پژوهش هاي تحقيقاتي كرده است ولي آنها بودجه هاي پژوهشي را صرف هزينه هاي غير پژوهشي يا پژوهش هاي سطحي مي كنند و در پايان با ارائه آمار و ارقام بودجه هاي پژوهشي را مصروف شده اعلام مي كنند. اين آمارها و ارقام در صورتي كه يك متولي واحد پژوهشي در كشور وجود داشته باشد، به راحتي پذيرفته نخواهند شد.   عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز تحقيقات علمي بدون توجه به نياز جامعه صورت مي گيرند  80 درصد تحقيقات علمي خريداري ندارند عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز پايه و اساس تحقيقات علمي در ايران را نادرست دانست و ناهگوني اين پژوهش ها با نيازهاي جامعه و صنايع را دليل اصلي بي ثمر ماندن آنها ذكر كرد. عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز گفت: در زمينه تبد بيشتر تحقيقات در كشور براي بالا بردن آمار و ارقام، به نتيجه رساندن پروسه استخدام يا ايجاد شرايط لازم براي ارتقاء شغلي صورت مي گيرند، بنابراين پايه تحقيقات در كشور ما نادرست است و تا وقتي تحقيقات بر اساس درخواست ها و نيازهاي موجود در صنايع و جوامع صورت نگيرد، نتايج مقالات علمي به عمل تبديل نخواهند شد. عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز يل دانش فني و تحقيقات به عمل با مسئله بسيار پيچيده اي روبرو هستيم. 70 تا 80 درصد تحقيقات موجود در كشور خريدار ندارند، چون بر حسب شرايط و احتياجات صورت نمي گيرند. تا تحقيقات و پژوهش ها بر اساس اعلام نياز سازمان ها يا ارگان ها صورت نگيرد و به نيازهاي جامعه توجهي نشود به عمل تبديل نمي شوند و خريداري هم نخواهند داشت. دكتر سيد احمد انوار در ادامه تصريح كرد: بيشتر تحقيقات در كشور براي بالا بردن آمار و ارقام، به نتيجه رساندن پروسه استخدام يا ايجاد شرايط لازم براي ارتقاء شغلي صورت مي گيرند، بنابراين پايه تحقيقات در كشور ما نادرست است و تا وقتي تحقيقات بر اساس درخواست ها و نيازهاي موجود در صنايع و جوامع صورت نگيرد، نتايج مقالات علمي به عمل تبديل نخواهند شد. استاد دانشكده مهندسي راه و ساختمان دانشگاه شيراز افزود: اگر مقاله اي هم قابليت تبديل شدن به عمل و توليد را دارا باشد خود به تنهايي نمي تواند منجر به موفقيت شود بلكه لازم است تحقيقات و پژوهش هاي مختلف و گوناگوني در آن زمينه خاص جمع آوري و آناليز شوند تا قابليت تبديل به عمل را پيدا كنند. اينگونه نيست كه اگر مقاله اي در بهترين مجلات علمي دنيا به چاپ برسد به اين معني است كه قابليت تبديل به عمل را به تنهايي دارد.    عضو هيئت علمي دانشگاه علم و صنعت ايران

سازمان يا مديريت خاصي براي طبقه بندي و استفاده بهينه
از پژوهش هاي تحقيقاتي وجود ندارد

استاد نمونه كشور در سال گذشته گفت: سازمان يا مديريتي كه پژوهش هاي تحقيقاتي را براي تبديل به عمل طبقه بندي كند وجود ندارد و به همين دليل برخي از پژوهش هاي با ارزش بي نتيجه باقي مي مانند.

دكتر گلستاني فر در گفت و گو با خبرنگار دانشگاهي "مهر"، افزود: بعضي از پروژه هاي تحقيقاتي در بستر صنعت شكل مي گيرد و به انجام مي رسد. اينگونه پروژه ها در مدت زماني كوتاه به عمل تبديل مي شود و حداقل از هر ده مورد پژوهشي كه به اين شكل صورت مي گيرد دو مورد آن به عمل تبديل مي شود. اما يكسري از پروژه ها و طرح هاي تحقيقاتي در بستر دانشگاه ها به انجام مي رسد و اينگونه تحقيقات بيشتر در قالب پايان نامه هاي دانشجويان دوره هاي تحصيلات تكميلي صورت مي گيرد. اين پژوهش ها در افق هاي دورتر به عمل تبديل مي شوند و معمولا اين زمان سه تا ده سال ممكن است به طول بينجامد. اما متاسفانه در ايران هيچ سازمان يا مديريتي وجود ندارد كه به بررسي اينگونه پروژه ها بپردازد و آنها را طبقه بندي مي كند.

وي افزود: در كشورهاي خارجي سازمان هاي خاصي وجود دارند كه به طبقه بندي مقالات علمي و پژوهش هاي انجام شده مي پردازند و بر اساس اولويت ها و نيازهاي جامعه براي تبديل آنها به عمل برنامه ريزي مي كنند. وجود چنين سازماني در كشور ما نيز مي تواند از هدر رفت بسياري از پروژه هاي علمي كه در قالب پايان نامه هاي دوره هاي دكترا و كارشناسي ارشد ارائه مي شوند، جلوگيري كند.

استاد دانشگاه علم و صنعت ايران در پايان تصريح كرد: به كارگيري تفكرات و نتايج كارهاي علمي در ايران بايد مورد توجه قرار گيرد تا نهايت استفاده از نتايج تحقيقات علمي شود.