كاهش ورود دختران به تحصيلات تكميلي به دليل سواد كم آنان نيست

وضعيت آموزش عالي دختران را از لحاظ كمي و كيفي چگونه ارزيابي مي كنيد ؟

 همان طور كه مي دانيد؛ قبل از انقلاب اسلامي حدود 25 در صد از دانشجويان دانشگاه ها دختر بودند . در حال حاضر 62 تا 65 درصد از ورودي دانشگاه ها دختران هستند كه تا سطح ليسانس ا با موفقيت پيش مي روند. آموزش عالي دختران به لحاظ كمي و كيفي بسيار مثبت بوده است. به طور كلي دانشگاه هاي ايران مختلط است . فقط دانشگاه الزهرا كه از سال 1343 باپذ يرش 90 دانشجو تاسيس شد ، ويژه دختران است. سپس تعداد دانشجويان آن به 200 و تا قبل از انقلاب اسلا مي به 1000 نفر افزايش يافت. در حال حاضر دانشگاه الزهرا به تنهايي 5300 دانشجو را پرورش مي دهد كه نزديك به 900 نفر از آنان در مقاطع فوق ليسانس و دكتري مشغول به تحصيل هستند.

 در يك ارزيابي كلي من مي توانم بگويم كه آموزش عالي دختران تا سطح  ليسانس بسيار قوي است و آنان خيلي خوب پيش مي روند. يعني دانشجويان دختر بسيار فعال پيش مي روند. آموزش عالي هم امكانات را در اختيار آنان قرار مي دهد. ولي متاسفانه از دوره  تحصيلا ت تكميلي يعني فوق ليسانس و دكتري ورود دختران ضعيف تر مي شود وآن به دليل موانع سنتي است كه پيش پاي آنان قرار دارد . همچنين به دليل مسئو ليت هايي كه دختران وزنان دانشجو درمقابل همسر و فرزند ان  دارند ،  به طور طبيعي يك مقداري از ورود دختران به دوره هاي تحصيلات تكميلي كاسته مي شود. اين ورود كمتر دختران به دانشگاه ها به دليل كمبود سواد آنان نيست. بلكه بيشتر به دليل موانع سنتي است كه پس از ازدواج ايجاد مي شود و يا به دليل مسائلي است كه آنان بايد  نقش و مو قعيت همسر را ايفا كنند. همان طور كه همه مي دانيم زنان  در زمينه تحقيق، پژوهش، علم و دانش توانايهاي بسيار بالايي دارند كه اين نشانه خرد ورزي آنان است .  به هر صورت من آرزو مي كنم كه باز هم شاهد موفقيت زنان در سطوح تحصيلات تكميلي باشيم.

   راه كارهايي را كه شما براي بالا بردن توسعه علمي  و كيفي دانشجويان دختر ارائه مي دهيد ، چيست ؟

بالارفتن سن ازدواج فقط به خاطر ادامه تحصيل نيست . يكي از مشخصه هاي بالا رفتن سن ازدواج تحصيل است. اگر امكانات مالي ، رفاهي ، اجتماعي و نظاير آن در اختيار جوانان قرارگيرد كه در وقت مناسبي قادر به ازدواج باشند و در عين حال براي زنان و دختران هم شانس هاي رفاهي يك زن همسر دار و فرزند دار ايجاد شود ، هيچ دليلي وجود ندارد كه سن ازدواج با لا برود

 ببينيد  -   براي ايجاد توسعه كيفي؛ دانشگاه ها و آموزش عالي بايد  مقداري از امكانات را در اختيار دانشجويان دختر قرار دهند. از يك سوآموزش عالي بايد فرصت هايي را براي دختران و زنان فراهم كند تا آنان بتوانند با آرامش در سطوح مختلف دانشگاه تحصيل كنند.  از سوي ديگر دانشگاه ها نيز مي توانند با فراهم كردن تجهيزات لازم مثل كتابخانه ها و اتصال به سايت هاي بزرگ تحصيلي و پژو هشي اقدام كنند .  به هرحال برنامه ريزي ويژه براي زنان و دختران بايد با برنامه ريزي و چارچوب كلي كه براي همه دانشجويان وجود دارد، متفاوت باشد.

براي اينكه دختران بتوانند عميق تر و اساسي تر به مطالعه بپردازند، دانشگاه ها بايد براي آنان ويژگي هاي خاصي مثل مهد كود ك ها ( كه وجود دارد ) و...را در نظر بگيرند. ولي در عين حال بايد به مسئله تجهيزات ، كتابخانه ها ي بسيار عالي و اتصال به آخرين سايت هاي پژوهشي در سطح جهان اقدام كنند.  در حال حاضر دانشگاه الزهرا به 4 سايت بزرگ مجهز است .   

 با توجه به اشاره  شما به آمار تقريبي 65 در صدي ورود دختران به دانشگاه ها؛ آمارهاي ديگري نيز از بالا رفتن سن ازدواج در 27 سالگي خبر مي دهد كه علت آن را ادامه تحصيل در دانشگاه و مسئله اشتغال عنوان مي كنند. ازاين لحاظ دانشگاه چه تمهيداتي را براي دختران به وجود آورده است و در اصل آنان با چه مسائل ومعضلاتي روبرو هستند ؟

 ببينيد - بالا رفتن سن ازدواج فقط به خاطر ادامه تحصيل نيست . يكي از مشخصه هاي بالا رفتن سن ازدواج تحصيل است. اگر امكانات مالي ، رفاهي ، اجتماعي و نظاير آن در اختيار جوانان قرارگيرد كه در وقت مناسبي قادر به ازدواج باشند و در عين حال براي زنان و دختران هم شانس هاي رفاهي يك زن همسر دار و فرزند دار ايجاد شود ، هيچ دليلي وجود ندارد كه سن ازدواج با لا برود. بلكه مسئله سن ازدواج را بايد بيشتر در  پارامتر هاي اشتغال ، كار ، مسكن و اينگونه مسائل در نظرگرفت. البته فضاي فرهنگي هم موثر است . وقتي فضاي فرهنگي داشته باشيم كه همه امكانات لذ ت برد ن را در اختيار همگان قرار دهيم ، امكان دارد كه گرايش هاي هد ونيستي، ازدواج را تضعيف كند. ولي آن هم باز يك مسئله جزئي تري در مقابل مسائل كلي تر كار ، مسكن و آن چيزهايي است كه جوانان با آن روبرو هستند.

 

از نظر شما مفهوم"هد ونيست" چيست ؟

 "هد ونيست" يعني لذت گرايي . وقتي كه جامعه اي به شكل هاي نا مشروع  لذ ت گرايي را در اختيار قرارمي دهد به طور طبيعي گرايش هاي مشروع كه براي ازدواج مسئو ليت زا هستند ؛ ضعيف مي شود . كه اين مسئله در همه جاي دنيا نيزبه همين صورت است .

 آمار المپياد هاي علمي در 7 سال گذشته نشان مي دهد كه از ميان 150 دانشجوي پذ يرفته شده  فقط 15 دانشجوي دختر توانسته اند در مسابقه هاي علمي شركت كنند . تحليل شما در اين مورد چيست ؟

 اگر اين ورود عظيم د ختران به دانشگاه ها وجود نداشت، مي توانستيم بگوييم كه دختران  نسبت به پسران از لحاظ توانايي هاي ذهني و فكري " ضعيف تر" هستند . ولي ورود عظيم دختران به دانشگاه ها، نشان مي دهد كه دختران نه تنها از پسران چيزي كمتر ندارند بلكه در برخي موارد هم داراي توانايهاي  بيشتري هستند. پس اين مسئله به دليل  خلا قيت هاي ذهني نيست. بلكه امكانات پرورش دختران براي المپياد ها باز هم به موانع سنتي بر مي گردد كه بسيار ضعيف عمل مي كنند.   

 يعني اين عوامل سنتي  در سطح  بين المللي مطرح مي شود كه المپيادها.....

 نه -  در خود كشور ما موانع سنتي كه در پيش پاي دختران وجود دارد، اجازه نمي دهد كه آنان در اردوهايي حضور پيدا كنند كه براي  آماده شد ن قبل از شركت در المپياد ها لازم است.اتفاقا وقتي كه آنان در المپيادها حاضر مي شوند؛ مدال هم بد ست مي آورند . ولي مسئله اين است كه در حقيقت آنان بتوانند قبل از ورود به مبارزه و رقابت هاي المپيادي آماد گيهاي لازم را در اردو هابد ست آورند. وقتي هم  كه اين آمادگي ها پيدا مي شود آنان نيز موفق مي شوند و مدال هم كسب مي كنند.

  خانم دكتر ! شما در گردهمايي معاونان دانشجويي سراسر كشور از آماد گي دانشگاه الزهرا براي پذ يرفتن قطب علمي رشته " مطالعات خانواده " خبر داد يد ؟

 مطالعات زنان و خانواده و همچنين در زمينه هنر هاي سنتي. اخيرا هم ما مدعي هستيم كه  بزودي به قطب فيزيك تبد يل مي شويم . در حال حاضر دانشگاه الزهرا بزرگترين استادان فيزيك و همچنين مقاله هاي اول و دوم استادان كشور را در سطح علمي و پژوهشي جمع كرده است . به زودي نيز دانشگاه الزهرا تبديل به يكي از قطب هاي فيزيك كشور خواهد شد. براي اولين بارنيز در مهر ماه امسال كنكورد كتري فيزيك در دانشگاه الزهرا بر گزار خواهد شد. در حال حاضر نيز نفر دوم  مقاله هاي شيمي و همچنين استاد نمونه اين رشته در دانشگاه الزهرا حضور دارند.  بزودي و در مهر ماه امسال نيز ما مركز " مطالعات كود كان " را تاسيس خواهيم كرد .

  با توجه به اينكه محور گفت وگوي ما بر روي آموزش عالي دختران بود ؛ مي خواهم بر گردم بر روي همان رشته " مطالعات خانواده " و از شما سئوال كنم كه آيا حركتي در اين زمينه انجام شده و يا طرحي به تصويب رسيده است؟

  در حال حاضر ما در دانشگاه الزهرا فوق ليسانس رشته " مطالعات زنان" را داريم . " پژوهشكده زنان " دانشگاه الزهرا نيز تحقيقات بسيار عظيمي را انجام مي دهد و داراي نشريه است. همچنين د ر دانشكده علوم تربيتي و روان شناسي هم مقطع دكتري داريم. در حال حاضرما قادر به فعاليعت در اين رابطه ها هستيم. در حدود 3 سال پيش كه برنامه قطب نويسي بود، دانشگاه الزهرا هم قطب شدن خود ش را در رابطه با " مطالعات زنان و خانواده " اعلام كرد .     

 با توجه به اشاره شما به ورود كمتر دختران در مقاطع فوق ليسانس و دكتري آيا دانشگاه الزهرا در زمينه تحصيلات تكميلي دختران اقدامي كرده است؟

 ببينيد - دانشگاه الزهرا تا مهر ماه امسال به تنهايي 900 دانشجوي تحصيلات  تكميلي را خواهد داشت . پس به طور طبيعي مي توانيد بفهميد كه چه نقش مهمي را ايفا مي كند . شما در بسياري از موارد مي بينيد كه دانشگاه ها براي  دوره تحصيلات تكميلي  خود ممكن است كه فقط 1 يا 2 دختر را در هر رشته اي بپذ يرند . در حالي كه در دانشگاه الزهرا ،  دانشجويان دختر دارند  در سطوح  فوق ليسانس و دكتري تحصيل مي كنند.

  به هر صورت

اميد وارم كه واقعا دختران و زنان ما بتوانند در سطوح علمي پيشرفت كنند. منتهي اين كافي نيست كه ما آ دم هاي تحصيل كرده پرورش دهيم. مهم اين است كه از آدم هاي تحصيل كرده استفاده شود . من فكر مي كنم متاسفانه در كشور ما نه تنها از     تحصيلا ت زنان بلكه از تحصيلا ت مردان هم استفاده نمي شود

من اميد وارم كه واقعا دختران و زنان ما بتوانند در سطوح علمي پيشرفت كنند. منتهي اين كافي نيست كه ما آ دم هاي تحصيل كرده پرورش دهيم. مهم اين است كه از آدم هاي تحصيل كرده استفاده شود . من فكر مي كنم متاسفانه در كشور ما نه تنها از تحصيلا ت زنان بلكه از تحصيلا ت مردان هم استفاده نمي شود. متا سفانه نيروها هرز مي روند. در حقيقت ؛ تا زماني كه  طراحي لازم براي  بهره مندي از دانش فرهيختگان در جهت توسعه ملي صورت نگيرد، تا وقتي كه جلوي فرار مغزها با روش هاي صحيح گرفته نشود ، تا هنگامي كه آزادي هاي بيان ،  قلم و انديشه تا اين شد ت در معرض اتهام قرار مي گيرد و تا زماني كه اين همه د ستگيري از دانشجويان و استادان وجود دارد و تا وقتي كه آزادي هاي الان تبد يل  به  اسطوره اي براي ملت ما شده است ، شما بايد بدانيد كه ما به سختي خواهيم توانست از نيروهاي تحصيل كرده و فرهيخته اي كه داريم براي رشد و پيشرفت استفاده كنيم . ذخيره  كشور ما گنجينه اي  بزرگ از دانش و هوش نسل جوان  و در اصل از انسان هاي ما است . مي دا نيد كه هوش ملت ايران بسيار بالا است و جزو نوادر جهان است . ولي متاسفانه ما به جاي اينكه از آنان استفاده كنيم با ايجاد تنگناهاي ذهني و فكري و همچنين ندادن رفاه لازم به فرهيختگان باعث شده ايم كه متاسفانه از زحمتي كه ما براي تحصيلا ت آنان مي كشيم ،  بيگانگان استفاده كنند. من فكر مي كنم بايد يك تجد يد نظردر تمام مقولات فكر و انديشه انجام گيرد تا ما بتوانيم از آن همه ذهن والا و پر بار براي رشد ملت خودمان استفاده كنيم .

 خانم دكتر ! مي خواهم در مورد "فرهنگ سنتي مادران " و همچنين" فرهنگ مدرن آموزش عالي " سئوال كنم . با توجه به شرايط حاضر جامعه ايران، د ختران با ورود به دانشگاه نه تنها فرهنگ سنتي مادران خود را نمي آموزند بلكه بعد از پايان تحصيلا ت دانشگاهي نيز در واقعيت هاي زند گي خانواد گي ، شغلي ، اجتماعي و... چيزي را به اسم زند گي مدرني كه در طول تحصيلا ت دانشگاهي آموخته اند ؛ نمي بينند. حال با توجه به خلا ئي كه براي دختران و زنان تحصيل كرده به وجود مي آيد؛ به عقيده شما آنان با چه مسائل روحي ، رواني و... مواجه مي شوند ؟

 البته دختران ما در روند اجتماعي شدن و بعد هم در ورود به پروسه هاي خانواده باز هم همان نقش سنتي مادري و همسري  خود را به تدريج ياد مي گيرند و ايفا مي كنند. مهم اين است كه با آن نقش مادري كه براي آنان قائل هستيم به آنان اجازه ايفاي نقش مدرن را بدهيم . چون من معتقد م كه آنان به طور جبري آن نقش سنتي خود را ايفا خواهند كرد. مهم اين است كه ما با برنامه ريزي و سياست گذاري لازم بتوانيم شانسي را به آنان ارائه دهيم كه بتوانند نقش مدرن خودشان را در سطح جامعه ايفا كنند . شما ببينيد ؛ دختري تحصيلا ت بالايي مي كند وسپس در گوشه خانه اش مي نشيند و شوهر داري يا بچه داري مي كند و هيچ شغلي هم براي او وجود ندارد.

  در واقع اگر در گذ شته د ختري  فرهنگ سنتي مادرش را مي آموخت ، در نهايت هم به ايفاي همان نقش مي پرداخت ولي دختر امروز ....

 دختر امروزي زحمت زيادي كشيده است و هزينه زيادي را صرف كرده است تا رشد و تعالي فكري پيدا كند . ولي جامعه ما كمتر از اين تخصص استفاده مي كند . اما او به زودي به نقش سنتي خودش باز خواهد گشت، بدون اينكه بتواند از نقش مدرن خودش بهره وري كند .

 در واقع دختران جامعه ما بدون اينكه بتوانند به مرحله توسعه يافتگي قدم بگذارند؛ باز هم  به نقش سنتي مادران خودشان باز مي گردند؟

 نه -  من به اين شدت بد بين نيستم.