بافق؛ سرزمین نخل و معدن

به گزارش خبرنگار مهر در یزد، شهرستان بافق با مساحتی حدود 18 هزار کیلومتر مربع در 110 کیلومتری جنوب شرقی شهر یزد و در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار دارد.

این شهرستان از شمال به اردکان و از غرب به یزد و مهریز و از جنوب به کرمان و از مشرق به کویر لوت محدود است.

آب و هوای شهرستان بافق در تابستان گرم و در زمستان ملایم تر از دیگر نواحی استان یزد است.

بافق در تاریخ به نامهای قصبه طیبه (سرزمین پاکان) و دارالشجاعه نیز معروف است.

این شهرستان به دو یک بخش مرکزی و سه دهستان تقسیم شده و دارای 40 هزار نفر جمعیت است.

بافق نیز همچون سایر شهرستانهای استان یزد بناهای تاریخی و ارزشمندی را در خود جای داده که دیدن آنها در ایام تعطیلات نوروز خالی از لطف نیست.

امامزاده ظهیر الدین عبدالله بن موسی بن جعفر(ع)

ساختمان امامزاده عبدالله بافق را متعلق به قرن سوم هجری می دانند و از زیبایی و شکوه گنبد آن ستایش می کنند.

این زیارتگاه بقعه ای بسیار زیبا و باشکوه و گنبدی عظیم دارد که کاشی کاری و نیز تزئینات داخلی آن قابل توجه است و از کارهای ملاحسن نقاش باشی بافقی است.

بعضی از صاحبنظران شباهتی که بین این بقعه با آثار قبل از اسلام وجود دارد را با سبک میترائیسم مشابه می دانند و تعدادی از آنها احتمال اینکه این ساختمان از روی نقشه و طرح های معابد قبل از اسلام ساخته شده باشد را داده اند.

گرد بودن گنبد امامزاد عبدالله بافق از نظر معماری گنبد و رواق مقبره امامزاده عبدالله در دنیا کم نظیر است.

مسجد جامع بافق

مسجد جامع بنای قدیمی و تاریخی شهرستان بافق متعلق به قرن دهم در مجموعه ای بین امامزاده عبدالله و محله قلعه واقع شده است که بانی و موسس آن استاد ملامحمد باقر است.

این بنا در دو قسمت تابستانه و زمستانه طراحی شده که قسمت تابستانی آن دارای شبستانی با بادگیرهای بزرگ به سبک مسجد جامع کبیر یزد با پایه های محکم است و قبل از ورود به صحن اصلی مسجد، حیاطی مشجر قرار دارد که معروف به مدرسه علمیه است و دارای درختانی از خرما در وسط و حجره ها و کلاس ها و کتابخانه در اطراف آن است.

در ابتدای درب ورودی، هشتی بزرگی است که در کنار آن سقا خانه ای قرار داشته که رهگذران و نمازگزارن از آن استفاده می کردند.

باغ تیتو

این باغ با سبک معماری بسیار زیبا و از مصالح خشت و گل بنا شده که نمای ساختمان باغ با آجرهای زیبا تزئین شده و ایوان آن دارای ستونهای استوانه ای شکل است که زیبایی آن را دو چندان کرده است.

از خصوصیات این بنا وجود بادگیر، اتاق های گچ کاری شده و حوض آب زیبایی در مقابل نمای ورودی باغ است.

نخلستانهای شهر بافق

نخلستانها از جاذبه های زیبا و دیدنی این شهرستان هستند که مناطق بسیار زیادی را در بر می گیرد.

این شهرستان با داشتن 400 هزار اصله نخل در زمینی به وسعت هزار و 800 تا دو هزار هکتار، یکی از مناطق خرماخیز کشور محسوب می شود.

اکثر درختان خرما به صورت توده ای و خودرو رشد کرده اند.

نخلستانهای بافق بیشتر در حومه بافق، روستای باقر آباد و دهستان مبارکه از سرسبزی و زیبایی چهار فصل برخوردار هستند.

تپه قاضی میر جعفر

محوطه یا تپه مشهور به قاضی میر جعفر به فاصله تقریبی دو کیلومتری شرق شهرستان بافق در کنار ده صدر آباد و با مساحتی حدود سه هکتار قرار دارد.

بر روی سطح این تپه آثار و بقایای دیوارهای خشتی و چینه ای مدفون شده در ماسه بادی و سفال های شکسته لعاب دار و بدون لعاب اکثرا مربوط به دوره های اسلامی از سلجوقی تا معاصر فراوان دیده می شود.

براریگ بافق

براریگ که شامل تپه های شن روان با وسعت زیاد است، از گذشتگان نقل شده ریگ های روان تا محل پمپ بنزین (مدخل ورودی شهر) که امروزه منطقه ای مسکونی شده ادامه داشته ولی همین ریگهای روان امروزه تپه های دیدنی را در جاده قطرم و دهستان مبارکه و حسن آباد به وجود آورده که بسیار دیدنی بوده و جلوه خاصی به کویر می بخشد.

این منطقه امروز به قطبی از کویرنوردی تبدیل شده و امکانات تفریحی از جمله موتوسیکلت های ویژه کویرنوردی، شترسواری و ... در آنجا مستقر است.

قلعه باقر آباد

قلعه باقر آباد به دستور عبدالرحیم خان فرزند محمد تقی خان بافقی با حفر قنات در سال 1320 هجری قمری توسط عسگر و در سه مرحله ساخته شد که ابتدا برج شمالی که محل زندگی عسگر بوده و قسمت برج جنوبی که 10 سال بعد ساخته شده است.

در سال 1298 هجری شمسی به علت هرج و مرج در کشور مردم روستا دور قلعه را حصار کشیدند.

این قلعه با مصالح خشت و گل بنا شده و برج شمالی قلعه با ارتفاع هشت متر دارای دو طبقه، سه سنگ انداز و 140 تیرانداز است.

برج دوم قلعه که در قسمت جنوبی قلعه قرار دارد با ارتفاع 11 متر و دو طبقه دارای 16 سوراخ تیرانداز و چهار سنگ انداز است که به صورت هشت ضلعی بنا شده است.

قلعه دارای 45 اتاق با اندازه های متفاوتی است که سه راهرو در درون قلعه وجود دارد که راهروی اول به برج شمالی متصل می شود و دو راهروی دیگر به صورت دو راه در دو طرف راهروی وسط قرار دارد.

ارگ عبدالرضا خان بافقی

ارگ عبدالرضا خان بافقی، قلعه ایست عظیم با سه برج به ارتفاع 12متر که از مصالح خشت و گل ساخته شده است و قدمت آن به دو قرن و نیم می رسد.

برج دارای سه طبقه و 36 پله و سطح مقطع طبقه اول به شکل دایره و طبقه دوم به شکل شش ضلعی است.

ارگ عبدالرضا خان شامل دو دروازه در سمت شرق و غرب آن است و در گذشته عبدالرضا خان، فرزند محمد تقی خان بافقی حاکم ارگ بوده است.

کاروانسرای میدان خان

کاروانسرای میدان خان به مساحت 520 متر مربع در بافت قدیم شهر در میدان خان قرار گرفته است و دارای 11 اتاق در اطراف صحن به مساحت 140 متر مربع است.

از زیبای های این بنا می توان به راهروهایی در دو طرف این کاروانسرا اشاره کرد که به عنوان خنک جا و محل ورود افراد به کاروانسرا مورد استفاده قرار می گرفته است.

منطقه حفاظت شده کوه بافق

منطقه حفاظت شده بافق با وسعت 140 هزار هکتار منطقه ای کوهستانی و دارای صخره های صعب العبور و بلند، تپه ماهورهای متعدد و پراکنده است.

کوه بافق پناهگاه مناسبی برای گونه های سازگار با مناطق دشتی، بیابانی، تپه ماهوری و کوهستانی است.

یوزپلنگ از شاخص ترین جانداران این منطقه است و از دیگر پستاندارن منطقه می توان به کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، گربه وحشی، گرگ، شغال، کفتار، روباه و جوجه تیغی اشاره کرد.

از پرندگان موجود در کوه بافق نیز می توان به کبک، تیهو، زاغ بور، کوکو، انواع عقابها و قرقی اشاره کرد.

همچنین خزندگانی از قبیل مار جعفری، کور مار، شتر مار، افعی، بزمجه و لاک پشت در این منطقه قابل مشاهده هستند.

ٌمحصولات و صنایع دستی بافق

علاقه به کشاورزی مردم را از دیر باز با موانع طبیعی درگیر و بر آنها پیروز کرده است.

وجود 196 رشته قنات در این شهرستان خود گویای تلاش طاقت فرسای گذشتگان برای ادامه حیات است.

انواع غلات، دانه های روغنی و سایر محصولات زراعی که مهمترین آنها گندم، جو،روناس، ارزن و پنبه محصولات کشاورزی بافق را تشکیل می دهند.

زعفران که در دهستان سبزدشت کشت و برداشت می شود از مرغوبیت خاصی برخوردار است و سوغات اصلی این شهر به شمار می رود.

با وجود بیش از 400 هزار اصله درخت خرما در کنار استفاده از محصول خرما،اهالی بافق از الیاف و شاخه های این درخت، انواع پادری، بادبزن، کلاه حصیری،ریسمان (سازو) و سایر صنایع دستی وابسته به نخل را می سازند.

معادن بافق

این شهرستان از لحاظ معادن غنی بوده به یک قطب معدنی در کشور تبدیل شده است و به همین علت شغل بسیاری از مردم این منطقه معدنکاری است.

معدن سنگ آهن چغارت با ذخیره دو میلیون 177 هزار میلیون تن، تنها تامین کننده کارخانه ذوب آهن اصفهان است و در 12 کیلومتری شمال شرقی بافق واقع شده است.

معدن سنگ آهن (سه چاهون) در فاصله 46 کیلومتری شمال شرقی بافق با ذخیره ای حدود 110 میلیون تن سنگ آهن قرار دارد.

معدن سرب و روی کوشک به فاصله 50 کیلومتری شمال شرقی بافق که نزدیک به 4 میلیون تن ذخیره دارد و در مجاروت آن کارخانه فلوتاسیون (تغلیظ) کار جدا سازی مواد را انجام می دهد.

معدن فسفات آسفوردی در 15 کیلومتری شرق معدن سنگ آهن چغارت واقع شده است.

معدن مرمریت بیشه در فاصله 20 کیلو متری شهر بافق قرار دارد و بلاخره معدن آهن چاه گز در 43 کیلومتری شمال چغارت و معدن ناریگان در فاصله 20 کیلومتری شرق چغارت واقع شده است.