به گزارش خبرنگار مهر، بدون تردید فرش کرمانی که تاریخچه آن به دوران صوفیه در استان کرمان باز می گردد به عنوان یکی از بی نظیرترین هنرهای دستی جهان مطرح است و همچنان در بسیاری از منازل عربی، غربی و آمریکایی یکی از مهمترین شاخصه های لوکس بودن یک عمارت و خانه وجود یک فرش کرمانی در این مکانهاست و درحالیکه غربی ها به بودن یک قطعه فرش کرمانی در خانه هایشان به خود می بالند این روزها در کارگاههای قالی بافی استان کرمان این هنر هر روز روزگار بدتری را پیدا می کند.
روزگاری در خانه هر کرمانی چند قطعه فرش دستباف دیده می شود و هیچ دختری بدون این فرش و یا ظروف مس به خانه بخت نمی رفت اما این روزها در بازار مسگران کرمان دیگر حجره مسگری نیست و ظروف ساخت چین در کارگاههای مس به فروش می رود و از سوی دیگر کارگاههای فرش بافی نیز هر روز کمتر و کمرنگ تر می شوند و دیگر کسی دنبال خرید قالی کرمانی نیز نمی رود زیرا در واقع کسی اینقدر پول ندارد که بتواند فرش کرمانی بخرد.
قالبیبافان نیز که بیشتر قربانی صاحبان کارگاهها و یا دلالان هستند هر روز تمایل کمتری برای بافت این هنر کهن که در واقع یکی از عجیبترین هنرهای خلق شده توسط بشر است از خود نشان می دهند.
این روزها کمتر کسی در حجره های قالی فروشان کرمان به دنبال قالی کرمانی است و این کالا دیگر کالای لوکسی است که رفته رفته از گوشه خانه کرمانی ها راهی بازار از رونق افتاده فرش کرمان می شوند و در نهایت به عنوان فرش کهنه که شاخصه فرش مرغوب کرمانی است در بازارهای اروپایی به فروش می رسد.
پایه اقتصاد کرمان روزگار خوشی ندارد/ کاهش تمایل کارگران ماهر به قالی بافی
نکته جالب اینکه فرش کرمان هر چه کهنه تر باشد نرخ آن بیشتر می شود و به واقع این نشان از همان ضرب المثل قدیمی دارد که هر چه این فرش پا بخورد از ارزش بالاتری برخوردار می شود است.
فرش کرمان دارای شاخصه های بینظیری در زمینه رنگ نقش و بافت است و می توان از این صنعت به عنوان یک فرهنگ نیز در کرمان نام برد.
در روزگاری نچندان دور این صنعت پایه اقتصاد استان کرمان محسوب می شد و پشم، رنگ و بهترین قالیبافان ایران در این استان یافت می شد.
در هر خانه چندین دار قالی وجود داشت و قالی بافی جزئی از زندگی غنی و فقیر شهر کرمان به خصوص شهرستان راور بود.
شهرستان راور را می توان به عنوان مرکز اصلی قالی بافی در کرمان نام برد بطوریکه بهترین فرش بافان و مرغوبترین قالی های کرمان در این منطقه تولید شده اند و نام این منطقه در مناطق مختلف جهان همراه با قالی بی نظیرش به گوش می رسد.
فرش بافی دارای آداب و سنتیهای زیبایی بود که می توان از نقشه خوانی قالی که همراه با شعر خوانی زنان و مردان بود یاد کرد.
دارهای قالی موجب انسجام خانواده ها و حتی همسایه ها می شود و دهها نفر برای بافت چند قالی دور هم جمع می شدند و همراه با نقش خوانی به کار بافت قالی مشغول می شدند.
اما اکنون خانه های کرمانی ها مملو از فرشهای ماشینی بافت اصفهان، یزد و تبریز و کاشان است و کمتر کرمانی را از نسل جدید می توان دید که دار قالی را از نزدیک دیده باشد.
رونق فرش کرمان اقتصاد استان را متحول می کند/ چرا مسئولان به احیاء قالی کرمان اهمیت نمی دهند
این درحالی است که این هنر بی نظیر می تواند اقتصاد استان کرمان را که هم اکنون با خشکسالی دست به گریبان است متحول کند اما اینکه چرا هیچ قدمی برای این مهم تاکنون در استان کرمان برداشته نشده است سوال مهمی است که باید از مسئولان پرسید.
بی توجهی به این صنعت و عدم حمایت از قالی بافان و صادرکنندگان فرش اصیل کرمانی موجب شده است که این فرش هم اکنون در استان کرمان و حتی در راور که مهد این هنر است نیز غریب باشد و کم یاب شود.
این درحالی است که مسئولان استان ساعتها دور یکدیگر در شورای اقتصاد، اشتغال، خشکسالی و دهها جلسه دیگر جمع می شوند و در این جلسه ها حتی یک نفر هم پیشنهاد احیاء مجدد این صنعت سودآور و کهن را که در رگ و خون کرمانیهای جاری است را نمی دهد و کسی از این صنعت حمایت نمی کند.
یک سوال از مسئولان کرمان/ فرشهای ماشینی جایگزین فرش کرمانی شدند
امروز باید گفت که حال فرش کرمان بد است و متاسفانه هیچ نشست تخصصی از سوی مسئولان در این زمینه تشکیل نمی شود باید از مسئولان اتاق بازرگانی کرمان و بخش تجارت کرمان پرسید برنامه مدون شما برای احیاء این هنر که در جای جای جهان به فرش کرمانی شهرت یافته است چیست و تا کنون فارغ از مسائل سیاسی برای نجات پایه اقتصاد کرمان چه کرده اید.
این درحالی است که بسیاری از شهرهای کشور که از نظر تاریخی و رده جهانی جایگاهی در بازار ندارند از استان کرمان سبقت گرفته اند و حتی جایگاه فرش خود را به مراتب بالاتر از فرش کهن کرمان می دانند که امروز زینت بخش بسیاری از عمارتهای بزرگ جهان و موزه های معتبر است.
نکته این است که ما هنوز فرش کرمان را زیر پا می اندازیم اما در خارج از ایران این فرش را در قابهای زیبا بر دیوارهای خود می آویزند با آن فخر می فروشند.
فرش کرمانی در ایران زیر پا در خارج از کشور بر روی دیوارها/ کاهش عمر صادرات قالی کرمان
معاون اتحادیه فرش دستباف کرمان در خصوص وضعیت کنونی این فرش می گوید: اگر وضعیت بازار همین گونه که هست پیش برود حداکثر عمر صادرات فرش کرمان تا چهار سال دیگر است.
حسین وزیری در این خصوص افزود: افزایش بی رویه نرخ مواد اولیه بافت فرش دستباف موجب شده تا صادرات فرش و قالی استان کرمان حداکثر تا این زمان تداوم داشته باشد.
وزیری ادامه داد: افزایش بی سابقه مواد اولیه که شامل نخ خامه، ابریشم و پشم است موجب شده تا تولید فرش دستباف صادراتی کرمان با چالش جدی رو برو شود.
افزایش بی سابقه نرخ مواد اولیه قالی
وی ادامه داد: از اردیبهشت ماه سال جاری تاکنون ابریشم از کیلویی 49 هزار تومان به کیلویی 120 هزار تومان رسیده است و پشم به ویژه قالی کرمان از کیلویی سه هزار و 400 تومان به 14 هزار تومان برسد که این رشد همچنان ادامه دارد.
معاون اتحادیه فرش دستباف استان کرمان گفت: نخ خام فرش دستباف کرمان از ابتدای سال جاری تاکنون 400 درصد گران شده است و این روال نیز همچنان ادامه دارد.
این مسئول ادامه داد: این افزایش بی رویه مواد اولیه فرش دستباف کرمان سبب شده عمر صادرات فرش کرمان کاهش یابد.
هند، پاکستان و چین با کپی برداری بازار فرش را تصاحب کرده اند
وی گفت: بازارهای صادرات فرش کرمان هم اکنون در دست رقابی ایرانی همچون هند، پاکستان و چین است که فرشهای بافته شده خود را با کپی برداری از فرش ایرانی و نقشه های فرش دیگر مناطق ایران با یک سوم قیمت فرش ایرانی وارد بازارهای دنیا می کنند و از آنها در کشورشان به شدت حمایت نیز می شود.
وزیری بیان داشت: خوشبختانه کپی برداری از نقشه های فرش کرمان به دلیل پیچیدگی و جنس پشم مورد نیاز از عهده این رقبای خارجی خارج بوده است.
این کارشناس فرش ادامه داد: علت این امر استفاده از پشم ویژه قالی کرمانی است که در سیرجان تولید می شود و این پشم اعلاء بهترین پشم تولیدی در جهان برای بافت قالی کرمانی است و بافت این فرش بدون این پشم غیر ممکن است.
وزیری ادامه داد: استفاده از پشم سیرجان به دلیل نرخ بالا که به مقدار محدود در سیرجان و برای مصرف داخلی تولید می شود برای هنر، پاکستان و چین مقرون به صرفه نیست و این امتیاز فرش کرمان است.
وی گفت: هم اکنون در کرمان شش هزار قالیباف در حال فعالیت در کارگاههای فرش دستباف هستند و سالانه 12 هزار متر فرش دستباف مرغوب تولید می شود که به لحاظ کیفیت بسیار بالا و از نظر قیمت بسیار گران است که عمدتا این فرشها به کشورهای عربی صادر می شود.
کاهش 10 درصدی تولید فرش کرمان
این درحالی است که محمد رضا وزیری، رئیس اتحادیه فرش کرمان نیزدر گفتگو با مهر از کاهش تولید فرش دستباف کرمانی در 15 سال گذشته خبر می دهد.
به گفته وی در این مدت تولید فرش در کرمان 10 درصد کاهش یافته است و دیگر ادامه این روند با توجه به عدم حمایت از قالی بافان و گران شدن مواد اولیه برای بافندگان کرمانی قرون به صرفه نیست.
این کارشناس فرش می گوید: صادرات به اروپا بسیار محدود شده است و صادرات بیشتر به کشورهای عربی انجام می شود و از سوی دیگر به دلیل عدم حمایت از قالی بافان این افراد مشاغل دیگر را ترجیح می دهند و بسیاری از کارگاههای استان کرمان به دنبال کارگر ماهر هستند و این کارگران بسیار کمیاب شده اند.
150 قالیباف به 10 هزار نفر رسید/ قالی بافی بهترین امکان برای رفع بیکاری است
وزیری ادامه داد: 30 سال قبل در استان کرمان 150 هزار نفر زندگی خود را از این راه می گذراندند اما هم اکنون تعداد این افراد به 10 هزار نفر هم نمی رسد.
وی با اشاره به نرخ بالای فرش کرمان در بازار جهانی این صنعت را بهترین امکان برای حل مشکل بیکاری و کسب درآمد بالا و دوری از اقتصاد تک بعدی بر پایه نفت دانست.
قاشقی را که نمی دانیم در آن چیست دور سرمان می گردانیم
محمد احمدی، یک کارشناس اقتصاد کرمان در گفتگو با مهر فرش را به صورت سنتی پایه اقتصاد استان کرمان دانست و گفت: فرش و تجارت فرش به صورت سنتی در خانواده های کرمانی وجود داشته است اما امروز متاسفانه جایگاه خود را از دست داده است و این درحالی است که بسیاری از کشورهای جهان نام کرمان را با نام پسته و فرش می شناسند اما صنعت فرش تقریبا فراموش شده است و پویایی لازم را ندارد بطوریکه آنقدر که به صادرات محصولاتی مانند خرما، پیاز و سیب زمینی و ایجاد پایه های اقتصادی دیگر توجه می شود که نیاز به سرمایه گذاریهای هنگفت دارد به صنعت فرش که دارای ارز آوری بسیار بالاتر و بدون سرمایه گذاری هنگفت است توجه نمی شود.
وی ادامه داد: در واقع بنا به یک ضرب المثل قدیمی داریم قاشق را از پشت سر می چرخانم و جالب اینکه معلوم نیست در نهایت در این قاشق غذا باشد یا اینکه تمام این سرمایه گذاریها بدون بازده خواهد بود.
این کارشناس اقتصادی گفت: احیای فرش دستباف در شرایط کنونی که در استان کرمان با کمبود شدید آب در بخش کشاورزی و مهاجرتهای گسترده به دلیل خشک شدن مزارع روبرو هستیم ضروری است.
25 درصد صادرات فرش جهان در اختیار ایران است
احمدی ادامه داد: در بدترین شرایط موجود همچنان 25 درصد از صادرات فرش جهان در دست ایران است اما اینکه چرا مسئولان اقتصادی کشور این مسئله را نمی بینند جای بسی تعجب دارد.
وی گفت: در سالهای اخیر سرمایه گذاریهایی در خصوص احداث مجتمع های فرش بافی در استان انجام شده است اما باید این صنعت بار دیگر در خانواده ها زنده شود و در شرایطی که امروزه از مشاغل خانگی نام برده می شود و در راستای فعال کردن این مشاغل سرمایه گذاری می شود باید این امر را در استان کرمان در زمینه فعال کردن چنین صنایعی به کار برد.
وی ادامه داد: پسته و فرش دو کالای بسیار استراتژیک ایران بعد از نفت هستند و اگر نفت وجود نداشته باشد به اهمیت این کالاها پی خواهیم برد.
این کارشناس اقتصاد افزود: جالب اینکه در هر دو این کالاها کمترین توجه و حمایت بخش دولتی را شاهد هستیم اما در بخش پسته کشاورزان همچنان مرفه هستند و این به قیمت از دست دادن منابع آبی استان تمام شده و از سوی دیگر قالیبافان از ضعیفترین اقشار اجتماع هستند و اما دلالان و تجار فرش وضعیت بهتری دارند.
وی ادامه داد: بیمه قالیبافان، خارج کردن کارگاه فرش از مکانهای کم نور و غیر بهداشتی و ایجاد جاذبه برای قالبی بافان و رسیدن سود واقعی به این قشر از سوی دیگر حمایت از تجار فرش و حمایت در زمینه تولید مواد اولیه فرش می تواند این صنعت را بار دیگر زنده کند.
احمدی گفت: با ادامه روند بازار فرش صنایع پائین دستی از جمله تولید پشم، دامپروری، رنگرزی نیز با رکورد مواجه می شوند.
آنچه که مسلم است استان کرمان دارای پتانسیلهای گسترده است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است و بی توجهی مسئولان محلی نیز در این امر بی تاثیر نبوده است، حل مشکل فرش در قدم اول این باور را در مسئولان می طلبد که بهتر و بیشتر می توان در این خصوص برنامه ریزی کرد.
روزگاری که در کرمان هیچ یک از زمینه اقتصادی کنونی نبود فرش به تنهایی توانسته بود نام کرمان را در جهان زنده نگاه دارد و بهترین روش برای ایجاد اشتغال احیاء مجدد این رشته صنایع دستی و ایجاد قطب تولید فرش با هدف صادرات برمبنای نیاز مشتریان است.
..............................
گزارش: اسماء محمودی
نظر شما