به گزارش خبرنگار مهر هفتمین نشست از سلسله جلسات هم اندیشی ویرایش عصر چهارشنبه 9 آذر در محل انتشارات فنی ایران و با موضوع اخلاق ویراستاری برگزار شد.
در این نشست حسین معصومی همدانی از مترجمین و ویراستاران کشور در سخنانی با اشاره به اینکه اخلاق ویراستاری در صورتی که وجود داشته باشد یک اخلاق حرفه‌ای و شغلی است، گفت: اخلاق حرفه ای مجموعه‌ای از قواعد رفتاری است که بر رفتار آدم ها در یک حرفه خاص حاکم است و در واقع باید آن را یک اخلاق هنجاری بدانیم که بر چیستی موضوعی دلالت نمی کند بلکه سعی می‌کند بگوید که در یک موقعیت خاص انجام چه کاری خوب است و بر عکس.
وی ادامه داد: اعمال اخلاقی پاداش یا کیفر معینی ندارند و وضعیت آن‌ها آن‌قدر پیچیده است که نمی‌تواند موضوع کار قرار بگیرد اما در ذیل عنوان اخلاق حرفه‌ای می‌توان از آن نام برد. این اخلاق دارای دو صفت ویژه است که یکی رازداری است و دیگری شفافیت و با این دو صفت ویژه است که اخلاق حرفه‌ای می‌تواند نسبت به دیگران از سوی ما پاسخ‌گو باشد.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه با اشاره به اینکه مفهوم ویراستار بسیار فراتر از چیزی است که ما در کشورمان می‌شناسیم، افزود: اگر مفهوم ویراستاری را تنها همان چیزی بدانیم که در کشور ما فعلا رواج دارد، باید بگوییم که ویراستار در برابر اثر، صاحب اثر و خواننده اثر باید احساس مسئولیت داشته باشد. به نظر می‌رسد در ایران ویراستار باید توانایی خود را صرف ویرایش سبک اثر کند تا در نهایت آثار بیشتری را در اختیار مخاطب خود قرار دهد اما هنوز دیدگاه هایی نیز وجود دارد که معتقد است ویراستار باید رادیکال باشد و همه آنچه را نویسنده خلق می‌کند، عوض کند و متنی بنویسد که مایه عبرت دیگران شود که البته وجود هر دو مورد به دلیل نبود رابطه صحیح میان ناشر و ویراستار است که رخ می‌دهد.
معصومی ادامه داد: اخلاق ویراستاری یعنی هر کار ناممکنی را درباره اثر انجام ندهیم چون انجام آن هنر نیست. بسیاری از ویراستاران ما فکر می‌کنند باید برای یک اثر هر کاری کرد و در نتیجه انتشار اثر را به تاخیر می‌اندازند تا در نهایت تمام تغییرات مد نظر خود را اعمال کنند و به تبع با این کار هزینه انتشار اثر را نیز افزایش می‌دهند. البته ما مفهومی مطلق در ویراستاری نداریم و ویرایش حداکثری را نمی‌توانیم معنی کنیم ولی باید به این سوال پاسخ دهیم که تا چه اندازه می توان در یک اثر دست برده و آن را عوض کنیم.
وی افزود: من حس می‌کنم که می‌شود در این رابطه طبقه بندی‌هایی انجام داد. مثلا بعضی خطاهای زبانی و اساسی را نمی‌توان پذیرفت اما جدای از این مساله مانند میدان شلوغی است که حکم کردن در رابطه با آن دشوار است، می‌شود برای ویراستاری در این میدان شلوغ سلسله مراتبی را متصور باشیم که به ما بگوید تا چه اندازه در اثر دست برد.
معصومی در ادامه به موضوع عدم ارتباط میان ویراستار و مولف اشاره کرد و گفت: وقتی ویراستار نویسنده را نمی‌بیند واز نزدیک با او ارتابط ندارد نمی‌توان فهمید که ویراستاری مورد اقناع مخاطب قرار می‌گیرد یا خیر. تز سوی دیگر این نکته نیز حائز اهمیت است که ویراستار نمی‌تواند سبک ترجمه مترجم را عوض کند و لازم است که در این رابطه نیز نوعی سازش میان ویراستار و مترجم به وجود بیاید.
نظر شما